Stressklachten tijdig herkennen, zo doe je dat

Sandra Sanders
Sandra Sanders © RTV Noord
Hoe voorkom je dat chronische stress leidt tot uitval of eindigt in een burn-out? Door stressklachten op tijd te herkennen, te erkennen en maatregelen te nemen, zegt werkcoach Sandra Sanders. Zeker ook van belang voor alle thuiswerkers van dit moment.
Niemand zit erop te wachten langdurig te moeten herstellen van een burn-out. Het kost je zo een half jaar tot een jaar, soms nog langer. Afgezien van het persoonlijk leed dat ermee gepaard gaat, kost langdurige afwezigheid van een ondernemer of een medewerker veel geld.
Er wordt weleens gezegd dat chronische stress zulke vage klachten geeft dat ze moeilijk te herkennen zijn. In werkelijkheid gaan de alarmbellen aan alle kanten af, op lichamelijk, emotioneel, mentaal en gedragsmatig vlak.
Eerste tekenen
Doorgaans zijn de eerste tekenen die wijzen op chronische stress: moeite met concentratie, vergeetachtigheid, meer fouten maken, moeite om hoofd- van bijzaken te onderscheiden, stemmingswisselingen, moeite om taken op te pakken en slaapproblemen.
Ook toenemende vermoeidheid, lichamelijk en mentaal, past in het beeld, maar daar kunnen ook andere oorzaken voor zijn. Een bezoek aan de huisarts is bij vermoeidheid of chronische stressklachten sowieso aanbevolen.
Gedragsveranderingen
Veelvoorkomende gedragsveranderingen zijn minder puf hebben om iets aan te pakken, mensen mijden, meer zuchten, sneller geïrriteerd raken en eerder in de verdediging schieten. Ook gaan mensen vaak meer snoepen, roken, drinken of zelfs werken. Een ander gevolg is dat door stress ook allerlei misverstanden tussen mensen ontstaan.
Lichamelijke klachten
Lichamelijke klachten uiten zich in onder meer vermoeidheid of zelfs uitputting (bij burn-out), onrust en gejaagdheid, slapeloosheid, hartkloppingen, last van nek en schouders en hoofdpijn. Veel kortdurende ziekmeldingen binnen een jaar zijn vaak een teken aan de wand. Bespreek als werkgever in zo’n geval met je medewerker of er meer aan de hand is.
Veel kortdurende ziekmeldingen binnen een jaar zijn vaak een teken aan de wand
Sandra Sanders - werkcoach
Op psychisch-emotioneel vlak merk je het effect van langdurige stress aan geheugenproblemen en prestatieproblemen. Concentreren kost meer moeite, net als nemen van beslissingen, overzicht houden en prioriteiten bepalen. Je raakt onzeker over je eigen kunnen en bent gevoeliger voor kritiek. Je piekert. Je kunt je angstig en zelfs paniekerig voelen. Deze klachten kunnen lang aanhouden.
In het geval van burn-out zie je naast deze cognitieve ontregeling ook dat mensen zich terugtrekken door cynisch of onverschillig te worden. Vaak gaat het gepaard met heftige emoties en zijn er signalen van uitputting.
Maar de ene mens is de andere niet. Ieder reageert fysiek, gedragsmatig en mentaal op zijn eigen manier op aanhoudende stress. Alarmbellen gaan dus aan alle kanten af, maar de mix van signalen op elk van de vier vlakken is verschillend.
Sta stil
Denk regelmatig even na over: hoe voel ik me? Hoe zit ik erbij? Houd ik ergens spanning vast? Doe ik nog waar ik voldoening uit haal? Als je dan klachten ontwikkelt, herken je ze eerder, omdat je af en toe stil staat bij dit soort vragen.
Als iets langzaam ontstaat, wen je er ook aan en kun je het gaan beschouwen als ‘het nieuwe normaal’. Neem daarom ook waarschuwingen van anderen serieus. Die hebben soms eerder in de gaten dan jijzelf dat er iets aan de hand is.
Anderen hebben soms eerder in de gaten dan jijzelf dat er iets aan de hand is
Het is niet altijd gemakkelijk te erkennen dat je last hebt van stress. Mensen zien het vaak als teken van zwakte of vergelijken zich met anderen die het wel allemaal aankunnen (‘Zij heeft vier kinderen en ik maar twee’). Laat je door dat soort gedachten niet opjagen. Want het wordt alleen maar erger als je doorgaat.
Kleine stappen
Neem klachten serieus. Doe er iets aan. Breng veranderingen aan. Die hoeven echt niet altijd radicaal te zijn. Soms boek je al voldoende vooruitgang door bewust meer rust in je leven aan te brengen. Dat kan al door niet je brood achter de computer te eten, maar echt te pauzeren en een ommetje te maken.
Verzin meer van dat soort dingen. Je bent niet gebouwd op continue activiteit, rust en herstel horen erbij. Even voor je uit koekeloeren. Een goede balans vinden tussen inspanning en ontspanning. Hoe moeilijk dat soms ook is, kleine stappen ter verbetering zetten kan bijna altijd.
Mijn tips om stress te lijf te gaan:
- Weet waaraan je zelf snel merkt dat je spanningsklachten ontwikkelt
- Ken de algemene signalen waaraan je klachten door chronische stress herkent
- Gedragsveranderingen zijn vaak een teken dat er iets aan de hand is. Zorg dat je je medewerkers kent, zodat je signalen tijdig signaleert
- Betreffen de stressklachten jezelf, onderneem actie. Vraag steun en zoek ontspanning. Vermoed je ze bij een medewerker, ga het gesprek erover aan.