De vergeten geschiedenis van de Bende van Oldekerk

Behalve een betonnen paal is er op de plek waar het op 6 oktober 1944 gebeurde niets meer te zien. Toen stond er, even ten oosten van Oldekerk, een kleine dubbele woning. Door de gemeente Oldekerk gebouwd voor de allerarmsten.

Daar woonde Jan Schriemer met zijn kinderen. Zijn vrouw was in 1937 overleden. Zoon Jochem en zijn twee dochters Sjouktje en Hiltje spelen een belangrijke rol in deze geschiedenis.

Reinier de Jong en Piet de Weijer, de een afkomstig uit Bloemendaal en de ander uit Nijmegen, hadden een relatie met de twee dochters van Schriemer. Ze waren allebei lid van de Nederlandse SS, waaruit ze in 1944 deserteerden.

‘Ze doken onder bij mijn overgrootvader op ‘t Faan', vertelt Geert Jonker, zelf geboren in 1969. ‘Maar dat was zeker tegen zijn wil. Helaas kon de arme man maar weinig orde en tucht uitoefenen op zijn kinderen. Zeker sinds zijn vrouw was overleden. Hij is eigenlijk het onschuldige slachtoffer van dit hele verhaal.’

Zoon Jochem was ook fout in de oorlog. Hij had zich aangesloten bij de Landwacht maar besloot net als zijn zwagers onder te duiken op ’t Faan. ‘Er woonden toen negen mensen in dat kleine huisje. Er was niks te eten en zo kwamen die jongens op het idee om ’s nachts gewapend en in hun uniform als Landwachten boeren en middenstanders te overvallen.’

Zeven weken lang slaat de gewelddadige Bende al rovend en stelend zijn slag in het Westerkwartier.

'Uiteindelijk lopen ze bij een Niekerker boer tegen de lamp', vertelt Jonker. De boer herkent Jochem Schriemer en doet aangifte. Die aangifte belandt op een bureau van de Sicherheitsdienst in het Scholtenhuis in Stad. Op 6 oktober 1944 vertrekt een moordcommando van de Sicherheitsdienst naar ‘t Faan. Daar volgt een schietpartij waarbij de oude Schriemer als eerste wordt doodgeschoten.

‘Als hun munitie uiteindelijk op is moeten de drie jongens zich overgeven. Ze worden van de bovenetage naar de woonkamer gehaald en daar één voor één om het leven gebracht.’ Jan Schriemer, zijn zoon Jochem en de twee schoonzoons worden begraven in een anoniem graf in Niekerk.

In 'De Bende van Oldekerk' beschrijft Geert Jonker in detail wat zijn familie is overkomen. Hij sprak met nabestaanden, dook in de archieven en bezocht meerdere keren de plekken waar de geschiedenis zich afspeelde. Het verhaal, dat anders definitief in de vergetelheid zou zijn verdwenen, moest nu worden verteld.

Jonker: ‘De jongste dochter van Jan Schriemer is in 2017 overleden. Dat was de laatste van de Faaner Schriemers. Het is nu tijd, als het nu niet geschreven werd dan zou het voor altijd verdwijnen. Daarvoor is het verhaal een te belangrijk stuk geschiedenis van het Westerkwartier.’

De Bende van Oldekerk van Geert Jonker is verscheen bij uitgeverij De Kleine Uil in Groningen.