Boeren een jaar na massaal protest op het Martinikerkhof: 'We zijn niets opgeschoten'

De boerenprotesten vorig jaar
De boerenprotesten vorig jaar © Siese Veenstra/ANP
Woensdag precies een jaar geleden vlogen er eieren, tomaten en stro door de lucht voor het provinciehuis in Groningen. Honderden boeren kwamen met hun trekkers naar het centrum van de stad om te protesteren tegen het stikstofbeleid.
Het protest groeide uit tot proporties waar van tevoren weinigen rekening mee hadden gehouden. Het Martinikerkhof stond vol met boeren die eisten dat gedeputeerde Henk Staghouwer zou toezeggen soepeler om te gaan met het landelijk vastgestelde stikstofbeleid. Maar de gedeputeerde kwam niet naar buiten om de menigte toezeggingen in die richting te doen.
De deur van het provinciehuis werd geforceerd met een trekker, en boeren die het provinciehuis binnengingen werden door de politie verwijderd. Al met al was het een dag die door velen niet snel zal worden vergeten. Maar heeft het protest ook wat opgeleverd? Enkele hoofdrolspelers van die gedenkwaardige 14 oktober blikken terug.

'We moeten verder'

'We zijn concreet niet veel opgeschoten', trapt Omgo Nieweg af. De melkveehouder uit Adorp is de man met het bebloede hoofd op een foto die gemaakt is voor het provinciehuis, kort nadat de deur was geforceerd met een trekker en boeren naar binnen waren gegaan. Omgo kreeg een tik van een politieknuppel en hield daar een hoofdwond aan over. De foto van Siese Veenstra, waarop Omgo de absolute blikvanger is, won een Zilveren Camera.
Groen denken maar rood staan gaan niet samen
Omgo Nieweg- melkveehouder
'Er zijn veel overleggen geweest en er is veel benoemd maar we zijn eigenlijk niets opgeschoten', vervolgt de melkveehouder uit Adorp. 'Wat ik zelf wel duidelijk heb gekregen: we moeten verder, de tijd gaat door, de Nederland BV moet draaiende worden gehouden. Er is steeds minder ruimte om te boeren. Ga maar na: de industrie haalt een veel hoger rendement uit iedere geïnvesteerde euro dan een boer. Dan wordt de ruimte die je als boer hebt steeds kleiner. Natuurlijk is de natuur belangrijk, zonder natuur kunnen wij ook niet boeren. Ik ben ervan overtuigd dat duurzaamheid belangrijk is, maar dan moet de consument uiteindelijk wel gaan betalen voor de investeringen die nodig zijn. Als boer heb je wel middelen nodig om te investeren, en een goed toekomstperspectief. Groen denken maar rood staan gaat niet samen. Volgens mij is er op dit moment te veel sprake van korte termijn politiek.'

'Nog steeds een grote onzekerheid'

'Het was een fantastische en bijzondere dag, al die trekkers in het centrum van Groningen, kippenvel', zegt Alma den Hertog. Zij was destijds regiobestuurder van boerenorganisatie LTO Noord, die het protest samen met het Gronings Agrarisch Jongeren Kontakt (GrAJK) op poten zette.
'Ik vind het wel jammer dat een aantal incidenten die dag het nieuws bepaalden, zoals het forceren van de deur van het provinciehuis, terwijl het meer over de inhoud had moeten gaan. Maar wat we er een jaar later mee opgeschoten zijn? Daar heb ik geen goed zicht op omdat ik februari gestopt met als regiobestuurder, mijn termijnen zaten er op. Maar in zijn algemeen kun je wel zeggen dat er nog steeds een grote onzekerheid is voor de agrarische sector. Er is nog steeds geen provinciale regeling die gebaseerd is op een goede analyse van emissies en neerslag van stikstof.'

Betere communicatie, geen oplossingen

'Op het gebied van communicatie zijn we vooruit gegaan, maar wat betreft het oplossen van pijnpunten nog niet', zegt Klaas Woltersuit Winsum. De melkveehouder spreekt namens het Gronings Landbouw Collectief, waarin LTO Noord, het Gronings Agrarisch Jongeren Kontakt en een groep 'losse' boeren vertegenwoordigd zijn. Dat collectief is met de provincie in overleg over onder meer de aanpak van stikstof.
'We weten welke kan de provincie op wil, en dat is: extern salderen', zegt Wolters. 'Boerenbedrijven met een vergunning op grond van de wet Natuurbescherming kunnen dan worden opgekocht door bijvoorbeeld industrie in de Eemshaven of Delfzijl, zodat daar voor nieuwe activiteiten ruimte ontstaat. Wij zeggen: niet doen zolang de spelregels nog niet bekend zijn en onduidelijk is wat er met de vrijkomende landbouwgrond gebeurt. Bovendien is er het probleem dat veel boeren nog geen vergunning hebben terwijl ze daar eigenlijk wel recht op hebben.'

De kop van jut

'Ik heb een intensief stikstofjaar achter de rug', zegt gedeputeerdeHenk Staghouwer.Hij was op 14 oktober kop van jut, omdat boeren vonden dat hij te star was en te lang op zich liet wachten toen het Martinikerkhof vol stond met protesterende boeren.
Het gaat te langzaam
Henk Staghouwer - gedeputeerde
'Er is veel vergaderd, en er zijn wel stappen gezet', zegt de gedeputeerde over het afgelopen jaar. 'Ik ben goed in gesprek met de agrarische sector. Mijn opdracht is om plannen van agrariërs te toetsen aan de Wet Natuurbescherming, in het geval van Groningen gaat het dan om natuurgebied het Lieftinghsbroek in Westerwolde. Het is balanceren op het koord van wat wel en niet kan. Vergunningen voor woningbouw zijn geen probleem geweest, en er zijn ook vergunningen verleend voor het uitbreiden van boerenbedrijven, maar dan wel onder de voorwaarde dat er door bijvoorbeeld nieuwe stalsystemen geen extra stikstof wordt uitgestoten. Maar ik ben het met de boeren eens: het vaststellen van nieuw landelijk beleid gaat te langzaam. Dat is niet mijn verantwoordelijkheid, maar die van de minister.'