Ommelander Ziekenhuis in zwaar weer: 'ingrijpende maatregelen' dreigen

Het Ommelander Ziekenhuis Groningen
Het Ommelander Ziekenhuis Groningen © OZG
Het Ommelander Ziekenhuis Groningen (OZG) in Scheemda moet nog dit jaar structureel 3,6 miljoen euro bezuinigen. Als dat niet lukt, volgen ‘zeer ingrijpende maatregelen’. Welke dat zijn wil bestuurder Hennie Sanders niet kwijt. 'Het is te vroeg om daar nu iets over te zeggen.'
Het OZG wilde - volgens het eigen herstelplan Ommelander op koers - op 1 november duidelijk hebben of het lukt zo veel geld te besparen, maar het ziekenhuis heeft meer tijd nodig. Dat is volgens Sanders niet slecht. 'Dat het langer duurt is een positief teken; we werken toe naar een uitkomst.'
Pas op 1 december moet nu duidelijk zijn of het ziekenhuis het doel voor 2020 haalt. Voor de jaren daarna wacht nog eens 6,5 miljoen aan benodigde structurele besparingen.

Accountant waarschuwde al

Het Scheemder ziekenhuis zit in financieel zwaar weer. Vorig jaar sloot het Ommelander af met een negatief resultaat van ruim 2,3 miljoen euro. Naar aanleiding van het jaarverslag over 2019 waarschuwde huisaccountant KPMG al dat het ziekenhuis voor het voortbestaan niet alleen betere resultaten moet boeken; het ziekenhuis is ook nog eens volledig afhankelijk van de bereidheid van financiers om de leningen aan OZG voort te zetten. Het OZG voldoet namelijk al niet meer aan de financiële verplichtingen.

Tot nog toe geluk had; financiers zijn schappelijk

Om het ziekenhuis in Scheemda te kunnen bouwen heeft het OZG leningen van in totaal 88 miljoen afgesloten bij UMCG, provincie, ABN AMRO en Siemens. Vorig jaar voldeed het ziekenhuis al niet meer aan de voorwaarden voor de leningen bij de bank en Siemens. Die gingen daar toen coulant mee om.
Dit jaar is de financiële situatie verder verslechterd. Volgens diezelfde voorwaarden hebben de bank en Siemens in principe het recht het geleende geld direct op te eisen. Het ziekenhuisbestuur noemt dit in het herstelplan een ‘reeds geruime tijd zeer precaire financiële situatie in de exploitatie’.

Herstelplan moet Ommelander weer op koers krijgen

Halverwege dit jaar heeft het ziekenhuisbestuur daarom in allerijl het herstelplan geschreven. Daarin staan de maatregelen die ervoor moeten zorgen dat het ziekenhuis overleeft. Het bestuur wil op korte termijn een financiële slag slaan door zogeheten prestatie-indicatoren op te leggen, die wekelijks of maandelijks worden gecontroleerd. Zo moet het ziekteverzuim omlaag, de registratie van geleverde zorg beter, de productie omhoog, moet personeel productiever zijn en moeten de wachtlijsten omlaag. Dit alles moet de bedrijfsvoering direct verbeteren.
Daarnaast hoopt het ziekenhuis de leningen tegen een lager tarief weg te kunnen zetten; daarover lopen nu gesprekken die volgens Sanders goed verlopen. 'Het is zorgelijk, maar het is positief ontvangen dat we de stakeholders open en in een vroegtijdig stadium betrokken hebben.'

Van kosten tot baten; alles ligt onder de loep

Om die 3,6 miljoen op tafel te krijgen, bekijkt het ziekenhuis volgens Sanders alle mogelijkheden, zowel aan de inkomsten- als uitgavenkant. Als voorbeeld noemt ze de bijdrage van het ministerie voor spoedzorg en verloskunde. 'We krijgen daar een beschikbaarheidsbijdrage voor, omdat we een 'gevoelig' ziekenhuis zijn, nodig om een dekkend netwerk in de regio te krijgen. Daar kunnen we niet mee uit, dus kijken we of dit omhoog kan.' Op dit moment zit het ministerie nog niet om tafel; zorgverzekeraars wel.
Voor komend jaar wacht dan nog eens een besparingsopdracht van 5,5 miljoen en voor 2022 één miljoen. Dat brengt het totaal op ruim tien miljoen euro die het ziekenhuis ergens vrij moet zien te spelen om de exploitatie gezond te krijgen. Als dit niet lukt kunnen de banken vanaf 2024 helemaal fluiten naar hun geld. Dan kan het ziekenhuis niet meer aflossen.

Hoe heeft het zover kunnen komen?

Volgens het ziekenhuis komt de huidige financiële rampspoed mede door de coronacrisis. Het OZG was al bezig besparingen te zoeken en dacht in 2020 zelfs uit te komen op 2,4 miljoen winst. Dat zou volgens de jaarrekening over 2019 moeten lukken door het aantal medewerkers te verminderen, net als de materiële kosten (bijvoorbeeld voor ICT, logistiek en voeding). Tegelijkertijd wilde het ziekenhuis meer inkomsten binnen krijgen, door acute zorg over te nemen van het Refaja ziekenhuis in Stadskanaal. Dit proces stokte volgens het ziekenhuis, toen het coronavirus Nederland bereikte.

OZG schaalt reguliere zorg niet af ondanks corona

De coronacrisis heeft invloed op de resultaten. Dit voorjaar lag de reguliere zorg stil, waardoor minder inkomsten binnenkwamen. Compensatie daarvoor moet van zorgverzekeraars komen; gesprekken daarover lopen nog. Die reguliere zorg loopt nu wel door, ondanks de tweede golf. Inkomsten hebben daardoor nu minder te lijden onder de coronacrisis.
Coronapatiënten worden in Scheemda ook alleen kortdurend opgevangen. Als ze meer zorg nodig hebben, worden ze overgeplaatst. Het is de vraag hoelang dat houdbaar is met oplopende aantallen besmettingen en toenemende druk op andere ziekenhuizen. 'In onze situatie is het een wel heel bijzondere samenloop van omstandigheden', zegt Sanders.

'Niet vooruitlopen op doemscenario'

Sanders wil niet ingaan op het scenario dat snelle besparingen niet lukken en 'zeer ingrijpende maatregelen' nodig zouden zijn. 'We koersen nog op een gezonde financiële bedrijfsvoering. Het is te vroeg om het er over te hebben, gezien hoe goed we nu bezig zijn.'
Krijgt het OZG voldoende tijd?
Waarschijnlijk laten kredietverstrekkers het ziekenhuis niet zomaar omvallen, vanwege de functie voor de regio. De provincie Groningen bijvoorbeeld heeft in 2016 tien miljoen euro geleend aan het OZG, tegen een rentepercentage van zeven procent. Op dit moment kan het ziekenhuis niets aflossen. De provincie zegt in gesprek te zijn met het ziekenhuis ‘net zoals het OZG dat met al haar financieringsverstrekkers is'.
Het UMCG - de moederorganisatie van OZG - heeft vertrouwen in een goede uitkomst, gezien het belang van het OZG voor de toegankelijkheid van de zorg in de regio. 'Wij vinden dat het ziekenhuis onmisbaar is en vertrouwen dat we dat met z'n allen vinden', zegt woordvoerder Lex Kloosterman.
Menzis zit net als het UMCG met het Scheemder ziekenhuis om tafel om samen te kijken naar 'de oorzaken van en mogelijke oplossingen voor de problemen'. Wel zegt Menzis dat het Ommelander ziekenhuis zelf eindverantwoordelijk is voor de bedrijfsvoering.
ABN AMRO kijkt mee
ABN AMRO gaat niet in op de relatie met specifieke klanten. In zijn algemeenheid wil een woordvoerder wel zeggen dat de bank zal kijken naar het hele plaatje van inkomsten en kosten en op welke manier het ziekenhuis wel weer aan de verplichtingen kan gaan voldoen.
Ook Chris van den Haak van BDO Accountants denkt dat het zo’n vaart niet loopt. Zijn bedrijf doet ieder jaar een stresstest onder Nederlandse ziekenhuizen. Het OZG scoort over 2019 -net als in 2018- een 4, terwijl andere ziekenhuizen financieel juist beter gingen presteren. ‘Maar ik weet dat er veel stakeholders betrokken zijn die het beste voor hebben met patiënten in de regio en dat er alles aan gedaan zal worden om het ziekenhuis in de lucht te houden.’