Iedereen krijgt rood potlood mee naar huis bij verkiezingen Eemsdelta

Een stempotlood
Een stempotlood © RTV Noord
Mensen die bij de verkiezingen voor de nieuwe gemeente Eemsdelta gaan stemmen, krijgen allemaal een rood potlood om mee te stemmen. Dat mogen ze meenemen naar huis.
Het is één van de extra maatregelen om de verkiezingen coronaproof te laten verlopen. Inwoners van Delfzijl, Appingedam en Loppersum mogen op 18 november naar de stembus.

20.000 potloden besteld

Eerder was er nog sprake van dat vrijwilligers de rode potloden na elke stem schoonmaken. Vrijwilligers oefenden enkele weken geleden met zulke maatregelen.
Om de verkiezingen zo veilig mogelijk te laten verlopen, hebben de drie gemeenten 20.000 rode potloden besteld. Mensen die stemmen, mogen het potlood als souvenir houden. Er mogen ruim 37.000 mensen stemmen, maar de gemeenten gaan ervan uit dat niet iedereen komt.

Stembureaus voor bewoners verpleeghuis

Daarnaast kunnen bewoners van verpleegtehuizen mogelijk in hun eigen verpleeghuis stemmen. Deze stembureaus zijn dan alleen geopend voor de bewoners, om het coronavirus buiten de deur te houden.
Normaal gesproken is er in sommige verpleegtehuizen een openbaar stembureau waar iedereen mag stemmen. Zorginstellingen willen dat dit jaar niet, om te voorkomen dat bewoners worden besmet door stemmers.
Met deze bijzondere stembureaus hebben bewoners alsnog de mogelijkheid om zelf te stemmen, zonder de deur uit te hoeven. Nog deze week moet duidelijk worden of ze er komen. Het is onderdeel van de nieuwe coronawet, waar de Eerste Kamer maandag en dinsdag over praat.
Een greep uit de corona-maatregelen op stembureaus
- Mensen die klachten hebben die kunnen wijzen op corona, moeten thuisblijven. Zij kunnen iemand machtigen om voor hen te stemmen;
- In het stembureau moet iedereen anderhalve meter afstand houden. Elk stembureau krijgt een vrijwilliger die daar continu op let;
- Mensen moeten hun handen desinfecteren;
- Het dragen van een mondkapje wordt waarschijnlijk verplicht, als dat juridisch geregeld is;
- Vrijwilligers die stempassen en identiteitsbewijzen controleren, dragen handschoenen. Zij kunnen ook een gezichtsmasker dragen;
- Mensen krijgen op het stembureau een rood potlood dat zij mee mogen nemen naar huis.

Geen extra volmachten

Het plan om het aantal volmachtstemmen te verhogen van twee naar drie is gestrand. Dat zou drukte op stembureaus tegen moeten gaan. De Eemsdelta-gemeenten waren er klaar voor, maar de Brabantse gemeenten waar op 18 november ook herindelingsverkiezingen zijn niet.
Burgemeester Gerard Beukema van Delfzijl is teleurgesteld: 'Wij hebben ons tot het uiterste ingespannen om dat voor elkaar te krijgen. Hier had het gekund, maar in de Brabantse gemeenten was de software om het te controleren er niet geschikt voor.' Minister Ollongren (D66) van Binnenlandse Zaken heeft daarom de knoop doorgehakt om dat niet te doen.
Mensen kunnen niet stemmen via een brief, zoals nu in Amerika gebeurt. Daar kunnen mensen thuis hun stem uitbrengen en het biljet vervolgens op de post doen. De wet is daar nog niet voor aangepast. Mogelijk gebeurt dat wel voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart.

Uitstel bij extra maatregelen?

Gaan de Eemsdelta-verkiezingen wel door als er een nieuwe lockdown komt? Beukema: 'Wij doen er alles aan om ervoor te zorgen dat mensen veilig kunnen stemmen. Als er meer maatregelen komen, is het aan de minister om te besluiten of de verkiezingen uitgesteld moeten worden.'
Als de verkiezingen worden uitgesteld, ontstaat er een bijzondere situatie. Mogelijk kan de herindeling dan niet doorgaan. Voor 1 januari 2021 moet er een gemeenteraad zijn. Als dat niet lukt, moet de minister met een spoedwet komen om de fusie uit te stellen.
'Deskundigen op het ministerie buigen zich over zulke scenario's', zegt Beukema. 'Wat er dan geregeld moet worden, is niet bekend. Dat is tot op heden nog nooit eerder gebeurd in Nederland. Wij volgen de ontwikkelingen in elk geval op de voet en gaan ervan uit dat de verkiezingen gewoon door kunnen gaan.'

Welke gemeenten fuseren?

Delfzijl, Appingedam en Loppersum gaan op 1 januari 2021 verder als de nieuwe gemeente Eemsdelta. Aan de verkiezingen doen tien partijen mee.