Persluchtopslag bij Zuidwending: ‘Wij gaan niks doen tegen de wil van de bevolking’

Loek Mulder

5 november 2020, 06:30 • 4 minuten leestijd

Zo gaat de installatie voor de ondergrondse opslag van perslucht eruit zien
Zo gaat de installatie voor de ondergrondse opslag van perslucht eruit zien © Corre Energy Storage
Het Brits-Nederlandse bedrijf Corre Energy Storage wil in 2023 beginnen met de bouw van installaties voor de ondergrondse opslag van perslucht. Corre Energy wil daar zoutholtes bij Zuidwending voor gebruiken. Met de financiën en de vergunningen zal het wel loslopen, zeggen de plannenmakers. ‘Maar wil de bevolking het niet, dan wordt het heel lastig.’
De benodigde 320 miljoen euro voor het project zijn zo goed als binnen. Slechts drie miljoen ontbreekt nog. ‘Maar op zo’n bedrag zal dat geen probleem zijn’, zegt Corre Energy-adviseur Patrick Brouns.
De oud-gedeputeerde economische zaken van Groningen begeleidt de investering door de onderneming in Nederland. Een project van uiteindelijk bijna een miljard euro, want na de eerste fase volgen nog twee projecten bij Zuidwending van vergelijkbare omvang.

Zoutholtes vol perslucht

Corre Energy Storage wil bij Zuidwending, op het grondgebied van de gemeente Pekela, cavernes volpersen met lucht, zogeheten Compressed Air Energy Storage. Die cavernes of holtes zijn door Nouryon, voorheen AkzoNobel, gebruikt om het zout eruit te winnen en zijn nu leeg. Vijf van die cavernes worden al door Gasunie-dochter Energystock gebruikt voor de opslag van aardgas.
Eigenlijk is het één grote batterij
Patrick Brouns, adviseur Corre Energy Storage
Corre Energy heeft twee andere holtes op het oog om overtollige stroom op te slaan in de vorm van samengeperste lucht. Is er (extra) stroom nodig, dan kan die lucht onder hoge druk er weer uit om daarmee turbines aan te drijven en stroom op te wekken. ‘Eigenlijk is het één grote batterij’, vat Brouns het principe samen.
llustratie van een ondergrondse persluchtopslag. In vaktaal: Compressed Air Energy Storage
llustratie van een ondergrondse persluchtopslag. In vaktaal: Compressed Air Energy Storage © Corre Energy
De ondergrondse opslag van perslucht is daarmee volgens Corre Energy een belangrijke bouwsteen voor de energie- en klimaatplannen van provincie en Rijk. De samengeperste lucht wordt ingezet als buffer waarmee pieken en dalen in de productie en vraag naar stroom kunnen worden opgevangen.
Iets dat met de bouw van de vele wind- en zonneparken van toenemend belang is. Mede hierom is het project door de EU aangewezen als Project van Algemeen Belang, waardoor Corre Energy aanspraak kan maken op 5,6 miljoen EU-subsidie.
‘We zitten nu midden in de ontwikkelfase’, zegt Brouns over de voortgang. Het Groningse kantoor van DHV Haskoning is aangetrokken om ontwerp en engineering van de installaties te doen. Wanneer volgend jaar zomer alle milieu- en technische vergunningen binnen zijn, zoals Core Energy verwacht, dan kan volgens Brouns in 2023 met de bouw worden begonnen. In 2025 kan de opslag gaan draaien.

Overvallen

De bewoners werden voor de zomer overvallen door de plannen nadat ze via een tweet van GroenLinks-gedeputeerde Nienke Homan ervan hoorden. Corre Energy heeft zich dat aangetrokken, stelt Brouns. ‘Wij gaan niks doen tegen de wil van de bevolking’, verklaart hij. ‘We kunnen in principe los, maar wat er in de weg kan staan, is het standpunt van de mensen in het gebied.’
De provincie heeft Corre Energy al wel een commitment-brief gestuurd waarin de steun voor het project wordt uitgesproken.
Corre Energy staat op het standpunt dat het gebied genoeg voor de kiezen heeft gehad, zegt Brouns: ‘Het moet niet zoals bij de turf- of gaswinning. Daar is de regio niet beter van geworden. We willen het echt anders doen. Wanneer je de wereld duurzamer wilt maken, dan moet je daar ook de omgeving op een duurzame manier bij betrekken.’
We willen het echt anders doen. We denken na over vormen van participatie
Patrick Brouns, adviseur Corre Energy Storage
Het energie-instituut Entrance van de Hanzehogeschool bekijkt samen met de universiteit in Groningen mogelijkheden om de mensen in de omgeving te laten meeprofiteren van het Corre-project. Brouns: 'Het levert natuurlijk banen op, maar we denken ook na over vormen van participatie. Bijvoorbeeld via aandelen in een stichting waar het gebied eigenaar van wordt.’
De informatiebijeenkomsten die Corre Energy had gepland moesten vanwege de corona-epidemie worden afgeblazen. ‘Met een belronde langs dorpscoöperaties en inwoners proberen we het gebied op de hoogte te houden’, aldus Brouns.

Garantie

Hij garandeert dat een besluit over het doorgaan van het project niet eerder wordt genomen dan nadat de dorpshuizen weer opengaan en de bevolking adequaat kan worden geïnformeerd. ’Dat kan inderdaad tot aan Pasen duren’, onderkent Brouns. ‘Maar dat zien we niet als een probleem. Zo lang zal het vergunningentraject ook nog wel duren.’

Wat vinden de bewoners van de plannen?

Omwonenden zijn kritisch over gebruik van zoutholtes voor opslag van perslucht. ‘In het begin werden we niet gekend. Dat viel erg tegen’, zegt Bernard Stikfort van Dorpscoöperatie Ommelanderwijk. ‘Ze maken nu wat dat betreft een inhaalslag.’

Stikfort zegt dat de coöperatie niet ‘per definitie afwijzend is’. Een standpunt is echter nog niet ingenomen. ‘We hebben nog geen goed inzicht in wat en hoe groot de risico’s zijn. Uiteraard zegt Brouns dat het volkomen veilig is, hij heeft een opdracht te vervullen voor Corre Energy. Maar vijftien jaar geleden was gaswinning ook veilig. Zolang we niet beschikken over onafhankelijke expertise ga ik in elk geval niet zeggen dat het veilig is.’

Volgens de ministeries van EZK en van Infrastructuur kan bij opslag ‘geringe bodemstijging plaatsvinden’. ‘Dit kan ook effect van bodemdaling door eerdere winning compenseren. Buffering kan ook geringe bodemdaling tot gevolg hebben. […

Opslag in zoutcavernes zal in de regel niet leiden tot bevingen.’]

Wat je ook wilt weten over het luchtopslag-project

De persluchtinstallatie die het Britse Corre Energy Storage bij Zuidwending wil bouwen kan 340 MW aan stroom opslaan. Binnen een halve minuut kan die lucht onder druk worden ingezet om een stroomdip op te vangen. De installatie kan een uur of acht stroom leveren voor huishoudens en bedrijven. Voor het vullen van de holtes wil Corre Energy duurzame stroom inzetten.

De vraag is echter of de regio zoveel groene stroom kan leveren. Volgens adviseur Patrick Brouns van Corre Energy is gebruik van regulier geproduceerde energie om de lucht samen te persen weliswaar een alternatief, maar is dat alleen efficiënt wanneer er te veel wordt geproduceerd en het net overbelast is.

Ook al worden al tientallen jaren stoffen in de grond opgeslagen, ervaring met buffers van perslucht heeft Nederland niet. Wel zijn er acht locaties voor buffers van aardgas, stikstof en gasolie. Bij Heiligerlee wordt bijvoorbeeld stikstof in cavernes opgeslagen door Gasunie. Dat bedrijf gebruikt ook zoutholtes voor gasopslag.

In Duitsland worden op twee plekken al wel holtes voor perslucht als stroombuffer gebruikt. Brouns zegt dat het daar geen effect op de bodem heeft gehad.

Behalve in Nederland werkt Corre Energy aan nog zestien projecten in Europa voor de opslag van perslucht. Het project in Nederland is het verst. De bouw van de installaties is goed voor zo’n tweehonderd banen. Wanneer de zaak in bedrijf is, levert dat een man of veertig werk op.

Financiering van het project gebeurt grotendeels door twee internationale investeringsmaatschappijen die hun naam (nog) niet bekend willen maken.