UMCG-vaccinexpert: ‘Hopelijk kan over een half jaar de vlag uit’

De Intensive Care bij het UMCG
De Intensive Care bij het UMCG © RTV Noord
Juichende berichten in de media, opverende aandelenbeurzen: experts hebben hoge verwachtingen van de coronavaccins die in de maak zijn. Zo ook Anke Huckriede, hoogleraar Vaccinologie aan de RUG en werkzaam in het UMCG. ‘Ik hoop dat over een half jaar de vlag uit kan.’
Wereldwijd zijn onderzoekers koortsachtig op zoek naar een vaccin dat COVID-19 effectief bestrijdt. Het Duitse BioNTech kwam onlangs, samen met de Amerikaanse farmaciereus Pfizer, met de eerste hoopvolle resultaten van zijn coronavaccin.
Maandag maakten de ontwikkelaars de eerste, voorlopige onderzoeksresultaten bekend. Daaruit blijkt dat in negen van de tien gevallen besmette proefpersonen baat hebben bij het vaccin. Dat is meer dan experts, onder wie Huckriede, hadden verwacht.

Te vroeg voor conclusies

Het onderzoek van BioNTech is inmiddels in fase drie aangeland, het laatste stadium voordat begonnen kan worden met grootschalige productie. Aan dit onderzoek doen bijna 44.000 proefpersonen mee, verdeeld in twee groepen. De ene helft is ingeënt met het vaccin, de andere helft met een placebo. Van de laatste groep zijn negen keer zoveel mensen ziek geworden door het coronavirus. Het echte vaccin lijkt dus te werken.
Op de korte termijn biedt het vaccin bescherming, maar blijft dat ook zo?
Anke Huckriede, hoogleraar Vaccinologie
Maar het is nog te vroeg voor definitieve conclusies. Er is nog een aantal onzekerheden, legt Huckriede uit: ‘Op de korte termijn biedt het vaccin bescherming, maar blijft dat ook zo? Hoe lang houdt de bescherming aan? Deze vragen zijn nu nog niet te beantwoorden. Over een half jaar wordt duidelijk hoeveel van de ingeënte proefpersonen dan alsnog besmet blijken’.

Bijwerkingen vergelijkbaar met griepprik, maar sterker

De tijdsdruk is groot, de belangen enorm. Toch is volgens de hoogleraar de kans klein dat in de haast fouten worden gemaakt bij de ontwikkeling van het vaccin: ‘Dat gebeurt volgens vaste protocollen, die de veiligheid waarborgen. Bekende, mogelijke bijwerkingen moeten worden voorgelegd aan de proefpersonen’.
Die bijwerkingen zijn vergelijkbaar met die van de gewone griepprik, alleen wel wat sterker, zegt Huckriede: ‘Een paar dagen een grieperig gevoel, koortsig en wat hoofdpijn. Op zich een goed teken, want dat betekent dat het lichaam afweer opbouwt’.
Onverwachte bijwerkingen zijn nooit helemaal uit te sluiten, geeft Huckriede toe. ‘Maar de vraag is of de inenting dan de echte oorzaak is. Als iemand bijvoorbeeld twee dagen daarna een hartinfarct krijgt, dan heeft dat hoogstwaarschijnlijk niets te maken met dat vaccin’.

'Risicospreiding door de overheid is verstandig'

Naast de Duits-Amerikaanse variant zijn ook andere, veelbelovende vaccins tegen Covid-19 in de maak. De Nederlandse overheid heeft in EU-verband al miljoenen stuks van verschillende varianten besteld. Dat is verstandig, want zo spreid je het risico, zegt Huckriede. Door op meer paarden te wedden voorkom je bovendien dat je direct al met een tekort kampt.
Dit vaccin moet worden bewaard bij een temperatuur van tachtig graden onder nul. Dat is logistiek een uitdaging
Anke Huckriede, hoogleraar Vaccinologie
Het A-vaccin van BioNTech bijvoorbeeld moet per persoon twee keer worden toegediend. Dus alleen Nederland heeft dan al tientallen miljoenen doses van dat vaccin nodig. En het is maar de vraag hoe snel die geleverd kunnen worden.

Adder onder het gras

Het Duitse vaccin lijkt dus als eerste de eindstreep te halen. Toch zit er nog een adder onder het gras, waarschuwt de UMCG-hoogleraar: ‘Dit vaccin moet worden bewaard bij een temperatuur van tachtig graden onder nul. Dat is logistiek een uitdaging, maar ik verwacht dat we het aankunnen’.
Ook de kosten zullen niet mals zijn, zegt Huckriede: ‘Al denk ik wel dat dit uiteindelijk van ondergeschikt belang is. De kosten van een samenleving, die op slot zit, zijn veel hoger’.

Mutatie

Maar wat als het virus verandert? Dat gevaar doemde onlangs op in Denemarken. Daar werd een nieuwe variant van het Covid-19-virus ontdekt, die mogelijk ongevoelig voor een vaccin is. Deze variant bleek afkomstig van nertsenfokkerijen, die daarom op last van de Deense overheid op korte termijn allemaal worden geruimd. Een noodzakelijke maatregel, denkt Huckriede: ‘Dat virus zweeft in enorme hoeveelheden rond op deze fokkerijen, met zoveel dieren bij elkaar’.
Maar afgezien van dit soort calamiteiten is volgens Huckriede de kans klein dat het virus de vaccins, die in vergevorderde ontwikkeling zijn, op korte termijn te slim af is. ‘Het virus heeft geen reden te veranderen, want voorlopig heeft vrijwel nog niemand antistoffen in zijn lichaam’.