48.000 hennen van kippenboer Braaksma geruimd: 'Ik heb wel een traan gelaten'

Pluimveehouder Braaksma voor één van zijn geruimde stallen
Pluimveehouder Braaksma voor één van zijn geruimde stallen © Steven Radersma/RTV Noord
'Het was een gekkenhuis', zegt Marcel Braaksma over de afgelopen dagen. Woensdag werden al zijn leghennen geruimd nadat er vogelgriep was uitgebroken in één van zijn stallen in Lutjegast.
Je wordt geleefd, ik wist soms niet eens meer wat voor dag het was', zegt Braaksma aan de keukentafel van zijn bedrijf in Lutjegast. De 28-jarige pluimveehouder, vrijgezel, houdt daar sinds 2018 48.000 leghennen. Maar sinds gisteren is het er stil.

'Ze lagen binnen een straal van 10 meter'

'Maandagochtend vond ik vier dode hennen', blikt Braaksma terug. 'En 's middags lagen er nog eens 8, binnen een straal van 10 meter. Toen wist ik dat het goed mis was.'
Braaksma haalt de dierenarts er bij, er worden bloedmonsters genomen, er wordt vogelgriep vastgesteld, en binnen de kortste keren staan de mensen van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit op de stoep. Zijn kippen zijn ten dode opgeschreven.

Twee soorten leghennen

Die kippen, hennen, had hij in twee soorten: Lohmann White en Lohmann Brown. Witte en bruine kippen, die ook witte of bruine eieren leggen. 'Wist je dat ze in Groningen vooral bruine eieren willen hebben?, zegt Braaksma.
De kippen die de bruine eieren leggen bevolkten de stal waar het griepvirus werd vastgesteld. 13.000 stuks scharrelden daar rond. Letterlijk, want het waren scharrelkippen.
Nog eens 9000 van die bruine scharrelkippen huisden in een ander onderkomen, net als 26.000 witte leghennen.

Virus via de ventilatie binnengekomen?

De grote vraag is: hoe is het virus de stal binnengekomen? Braaksma kan er alleen maar naar gissen. 'Alle dode hennen lagen in de buurt van één ventilator, waarschijnlijk is het dus via de ventilatie gegaan. Ze lagen achter in de stal, daar kom ik bijna nooit. De omkleed -en ontsmettingsruimte is voor in de stal. En ik werk altijd heel hygiënisch.'
Ook al werden de dode kippen in één van de stallen gevonden, ook de dieren in de andere stallen moesten worden geruimd.
Het is toch je levenswerk dat weggaat
Marcel Braaksma - pluimveehouder
'Dat was moeilijk', zegt Braaksma, zichtbaar aangedaan. 'Dat is gewoon doodzonde om te zien. Er mankeerde niets aan en dan weet je: binnen een uur worden ze geruimd. Dat is wel een heel moeilijk moment om mee te maken. Ik heb wel een traan gelaten, ja. Het is toch je levenswerk dat weggaat.'
De macabere klus om de kippen te vergassen wordt uitgevoerd door de NVWA.
Naden en kieren van de stallen worden dichtgeplakt, waarna er CO2 de stal wordt ingeblazen. Dat CO2 verdringt de zuurstof, waardoor de kippen bewusteloos raken en uiteindelijk doodgaan.
'Er liepen hier 27 mensen rond in gele pakken om de kippen op te ruimen', zegt Braaksma. 'Ze zijn respectvol met de dieren om gegaan.'

Braaksma helpt zelf met de ruiming van zijn dieren

Tijdens dat hele proces blijft de Lutjegaster zelf niet aan de kant staan. Hij helpt mee met het opruimen van de 48.000 dode kippen. Hij zit in een verreiker met een bak waarin de opruimers de dode kippen leggen. Braaksma brengt ze vervolgens naar de vrachtwagen die klaar staat om de kippen naar destructiebedrijf Rendac te vervoeren.
De mensen van de NVWA vragen aan Braaksma van tevoren of hij zeker weet dat hij getuige wil zijn van de ruiming. Hij is daar beslist over: 'Ik wilde er bij zijn om het ook af te kunnen sluiten. Anders sta ik het ene moment in een stal vol kippen, en is diezelfde stal een tijdje later ineens leeg. Ik moet het wel van begin tot eind meemaken om het een plek te kunnen geven.'
Het zal nog wel een tijd duren voor er weer eieren uit de stallen van de kippenboer komen rollen.

Ontsmetten, ontsmetten, ontsmetten

'Die stallen moeten drie keer ontsmet worden. Dat is woensdag één keer gebeurd. Over twee weken moet ik opnieuw gaan ontsmetten, dan moeten de stallen schoongemaakt worden, en daarna moet ik nog eens ontsmetten. Als dat gebeurd is komt de NVWA controleren en komen er verklikker-kippen in de stallen, ik weet niet precies hoe lang. Als die gezond blijven mogen de stallen weer vol.'
Al met al blijft Braaksma zitten met een flinke verliespost. Normaal gesproken blijven de leghennen tot ze 85 tot 90 weken zijn. De kippen die geruimd zijn waren 63 weken, pas in april of mei volgend jaar zou er een nieuwe lichting komen.

Vier of vijf maanden geen inkomen

'Voor de restwaarde van de kippen krijg ik van de verzekering nog wel een vergoeding', zegt Braaksma, 'en ook de kosten van de ruiming hoef ik niet zelf te betalen. Maar ik ga ervan uit dat het in het gunstigste geval nog twintig weken duurt voor ik weer nieuwe kippen heb. En in die periode heb ik dus geen inkomen. Of ik dat ga redden? Daar heb ik eigenlijk nog niet naar gekeken, geen tijd voor gehad. Dat moet ik nog doen.'