Steeds meer incidenten door lachgas in verkeer: 'Je lichaam houdt je voor de gek'

Landelijk is het aantal incidenten waarbij lachgasgebruik een rol speelt in drie jaar tijd vertienvoudigd: van 130 gevallen in 2017 naar 1.390 in 2019. Dat concludeert NRC op basis van cijfers van de politie.

‘De incidenten concentreren zich met name rond de grote steden, zoals Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht’, zei een politiewoordvoerder in mei tegen de krant. Daarbij gaat het onder meer om rijden onder invloed, ongevallen en gevaarlijk rijgedrag.

Bij hoeveel verkeersincidenten in onze provincie lachgas een rol speelt, is niet bekend. Volgens woordvoerder Paul Heidanus worden daar regionaal geen cijfers over bijgehouden omdat het middel niet verboden is. ‘Maar dat stijgende beeld herken ik wel', zegt Heidanus.

Een recent ongeluk waarbij de bestuurder mogelijk onder invloed van de partydrug was, vond afgelopen zomer plaats in Hoogezand. Daar werd een jongetje op de Zuiderkroon geschept door een auto. De drie vrouwen in de auto - twee van 18, een van 19 jaar - werden meegenomen voor verhoor. In hun wagen troffen agenten een tank met lachgas aan.

Of de bestuurder daadwerkelijk onder invloed van lachgas was, is volgens de politie moeilijk te bewijzen. Stadsblog Sikkom ontdekte een video waarop te zien is hoe de drie vrouwen voor het ongeluk een ballon lachgas gebruiken. 'Het filmpje is afgaande de tijd van plaatsing en het moment van het ongeluk vlak daarvoor opgenomen', schrijft Sikkom. Een van de vrouwen reageert dat de video 'een uur voor het ongeluk' is opgenomen.

Het incident in Hoogezand werpt de vraag op hoe lang iemand onder invloed blijft van lachgas. Met andere woorden: wanneer kun je weer verantwoord achter het stuur kruipen? 'Dat valt niet te zeggen', vertelt André Wolff, hoogleraar anesthesiologie en pijngeneeskunde.

'Lachgas is op zich een vluchtig middel, kortwerkend dus. Maar bij veelvuldig gebruik kan dat anders zijn.' Dat heeft te maken met ons zenuwstelsel, legt Wolff uit. 'Elke keer dat je lachgas gebruikt, train je als het ware je zenuwstelsel, waardoor het effect langer kan aanhouden.'

Ook Rob Otten, preventiefunctionaris van Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), weet het exacte antwoord niet. Wel houdt hij voor zichzelf een richtlijn aan.

'Als je één ballonnetje gebruikt hebt, neem dan zeker twee uur niet deel aan het verkeer. Gebruik je een hele avond, neem het dan ruimen. Zeker een uur of vier tot zes.'

De donderdag gelanceerde campagne 'Rij ballonvrij' moet jongeren wijzen op de gevaren. Uit onderzoek van TeamAlert blijkt dat de auto 'dé plek voor jongeren is om het middel te gebruiken'.

'De stap om dan onder invloed van lachgas te gaan autorijden is klein en door het effect van lachgas zien de jongeren de gevaren van het rijden onder invloed niet meer. Ze slingeren van rijbaan naar rijbaan, rijden te snel of juist te langzaam of verliezen de controle over hun auto, met alle gevolgen van dien.'

Hoogleraar Wolff beaamt dat gebruikers het effect van de partydrug kunnen onderschatten.

'Onder invloed denk je vaak dat je iets beter kunt dan in werkelijkheid het geval is. Rijden met vijf biertjes op, bijvoorbeeld. Maar je lichaam houdt je voor de gek. Je vergeet namelijk dat je reactiesnelheid en inschattingsvermogen is veranderd.'

Zo onschuldig als lachgas op het eerste gezicht lijkt, is het volgens beide experts dus niet. Zeker niet bij veelvuldig gebruik.

'Omdat je longen zich vullen met gas, is er minder plaats voor zuurstof. Daardoor kun je flauwvallen. Ook kunnen bepaalde organen van slag raken. En in het ergste geval kan dat zuurstoftekort zelfs tot hersenschade leiden.'

Ook kunnen mensen verslaafd raken aan lachgas, zegt Otten. Nu de drug een aantal jaar populair is, ziet hij bij VNN de eerste gevallen binnenkomen. Dat zijn nu nog kleine aantallen, maar Otten ziet het probleem groeien.

'Sommigen zijn er behoorlijk zwaar aan toe. Dan heb je het over mensen die de hele dag door gebruiken. Soms meer dan 200 ballonnen per dag. Aangezien het heel slecht kort werkt, heb je het heel snel weer nodig. Dat geeft dus ook 's nachts problemen.'

Hoe verslavend het middel precies is, blijft echter onduidelijk. Het Trimbos-instituut pleit dan ook voor meer onderzoek. Het kabinet wil het recreatief gebruik van lachgas door consumenten per 2021 verbieden.