Bevingen zorgen voor Groningse innovaties: 'We hebben de markt wakker geschud'

Omnidots, StabiAlert en QuakeShield. Het zijn namen die de gemiddelde Groninger misschien weinig zeggen, maar in hun branche zijn ze toonaangevend. En ze hebben nog iets gemeen: de bedrijven komen voort uit de aardbevingsproblematiek in onze provincie.

Neem QuakeShield, een gezamenlijk project van aannemingsbedrijf Koninklijke Oosterhof Holman uit Grijpskerk en SealteQ uit Stadskanaal. Zij bedachten een koolstof strip die met een flexibele lijm in een muur geplaatst wordt om deze bevingsbestendig te maken. Ruim 150 gebouwen zijn al met die methode versterkt.

'Huizen waar we drie jaar geleden QuakeShield hebben aangebracht hebben na nieuwe tikken nog geen nieuwe schade, terwijl dat bij omliggende panden wel het geval is', zegt SealteQ-directeur Martin van der Leest als mede-uitvinder van het product.

Afgelopen week ging de vlag uit toen ingenieur Ömer Türkmen, sinds 2013 werkzaam bij het bedrijf, promoveerde op onderzoek naar de innovatie. Door verschillende QuakeShield-muurtjes te onderwerpen aan fictieve bevingen, bracht hij de kracht van het product in kaart. 'We zijn steeds doorgegaan tot de muur gebroken was. Maar in één geval lukte dat zelfs niet', legt hij uit.

‘We hebben de markt voor trillingsmeters wakker geschud’, zegt Omnidots-directeur Marko Bolt trots. Zijn succesverhaal begint in 2014. Een periode waarin de Groningse bevingen een steeds groter probleem worden. Hij besluit een kastje te maken waarmee bewoners kunnen meten wat die bevingen in hun woning aanrichten. ‘Na een beving geeft de meter aan of er onderzoek aan het pand nodig is.’

Ondanks de positieve reacties werd de meter geen bestseller. ‘Bijna niemand had er geld voor over. We hebben 400 gebruikers die er vier euro per maand voor betalen. Daar kun je geen bedrijf van draaien.'

Bolt keerde terug naar de tekentafel en vond het wiel opnieuw uit. Maar nu om metingen te doen in de bouw en bij infrastructurele projecten, zoals de aanleg van tunnels. 'Dan wil je weten wat er gebeurt met de omliggende gebouwen. Is er kans op schade?’

Met zijn team bedacht hij trillingsmeters die online met elkaar in verbinding staan. Als ze op tilt slaan, gaat er per sms of mail een alarm af. ‘Dan kan de heimachine stoppen of het rustiger aan doen.’ De gebruikte software levert vervolgens panklare rapporten.

‘Hiermee hebben we de markt echt wakker geschud’, aldus Bolt. ‘Onze sensor schroef je gewoon aan de muur en hij communiceert vanzelf met ons platform. Een stuk makkelijker dan alle tijdrovende programma's die er al waren.'

In dezelfde hoek vinden we StabiAlert: een tiltmeter die naast eventuele verzakking ook ook triling meet. Directeur Arjen Miedema en zijn team bedachten de eerste versie ervan al in 2008. Toen vier jaar later de beving van Huizinge plaatsvond, werden metingen in het bevingsgebied opeens een stuk belangrijker.

'Daarom hebben we ons eigen meetnetwerk opgesteld, naast dat van TNO en de NAM. We richten ons daarbij op veiligheid en het monitoren van schade.'

Met die kennis timmerde het bedrijf ook elders in Nederland aan de weg. Zo werd StabiAlert ingezet aan de Vijzelgracht in Amsterdam. 'Daar waren gebouwen verzakte door de aanleg van de Noord/Zuidlijn. Wij hebben geholpen om ze weer veilig rechtop te zetten.'

Een product dat in Nederland aanslaat, kan ook elders in de wereld een succes worden. Maar hoe pak je die stap naar het buitenland aan? Omnidots en StabiAlert hebben dat pad al bewandeld. Zij hebben inmiddels dealers in verschillende Europese landen, Amerika, Australië en Scandinavië.

Soms kan toeval daarbij een handje helpen, vertelt StabiAlert-directeur Arjen Miedema. 'Toen we in 2018 een projectaanvraag uit Californië kregen, was dat precies rond de beving in Zeerijp (3.4 op de Schaal van Richter, red.).'

'We konden met onze data laten zien dat die beving op bijna al onze locaties geen schade had opgeleverd. Dat was de doorslaggevende factor.' De eerste grote klus in Amerika was een feit. Zodoende monitort StabiAlert nu al twee jaar grote flatgebouwen naast een bouwput in San Francisco om na te gaan of ze verzakken.

Voor QuakeShield begint het buitenlandse avontuur nog maar net. Directeur Van der Leest heeft inmiddels patenten op zak voor Europa, Amerika en Nieuw-Zeeland. Hij verwacht dat China snel zal volgen. 'Die bescherming van je product is wel zo fijn.'

'Daarmee kunnen we de stap zetten om internationaal de markt aan te boren. We denken met name aan Zuid-Europese landen als Portugal, Spanje, Italië, Griekenland en Turkije. Ook ligt er een concrete vraag om in Kroatië een eerste woning in de QuakeShield te zetten.'

Van der Leest verwacht niet dat hij met zijn eigen mensen in het buitenland aan het werk gaat. 'We gaan werken met gespecialiseerde toeleveranciers. Maar in het begin zullen we wel mensen moeten opleiden.'

In tegenstelling tot Van der Leest maakt Bolt zich niet zo druk om patenten. 'Onze kennis zit versleuteld in de software en firmware. Je kunt dan wel de hardware kopiëren, maar dan ben je nog niet halverwege. Bovendien: hoe verdedig je een patent tegen een echte techreus?'

Met tal van landen die nog in de rij staan om hun producten te proberen, lijken de Groningse bedrijven in luxe te leven. Bolt wil met Omnidots dan ook snel opschalen door nieuwe technici en ontwikkelaars te werven. En ook de verkoopafdeling moet groeien. 'We moeten ervoor zorgen dat we voorop blijven qua technologie. En we willen sneller de markt op kunnen.' Zo is er in Amerika, Azië en Australië nog een wereld te winnen, zegt hij.

Bolt is niet bang dat hij zichzelf voorbijloopt. 'We richten ons alleen op landen waar ons product qua regelgeving klaar voor is. Daar moet je de juiste dealer vinden. Een partner die het product en de filosofie erachter goed kan verkopen.'

Met StabiAlert ziet Miedema kansen in Italië, waar vanwege zware bevingen meer aandacht komt voor monitoring van gebouwen. Soms werken de beide bedrijven ook samen aan projecten. De ene meter brengt dan trillingen en verwachte schade in kaart, terwijl de ander de schade en verzakking meet.

Vraag Van der Leest naar zijn 'heilige graal' in het buitenland en hij noemt Nieuw-Zeeland. Vanwege de aardbevingen én de bouwstijl van huizen. 'Die is vrijwel hetzelfde als bij ons: vrij slanke en luchtgeïsoleerde muren. Huizen die niet bestand zijn tegen bevingen dus.'

De versterkingsoperatie in Groningen biedt voor twee van de drie bedrijven nog volop kansen. 'De vraag wie de bevingsschade moet vergoeden is eigenlijk opgelost. Daarom komt het aspect veiligheid weer helemaal naar voren', zegt Miedema namens StabiAlert.

'De markt wordt hier nu pas interessant', beaamt Van der Leest. Hij verwacht dat er de komende jaren nog wel een paar duizend huizen versterkt moeten worden. 'Zo passen we QuakeShield toe bij een grote sporthal in 't Zandt en bij gebouwen van een energiebedrijf.'

[Infobox:Fondsen als steun: 'Bevestiging dat we waarde toevoegen'
De groei van zowel Omnidots als StabiAlert was er mogelijk niet geweest zonder steun van het Economic Board Groningen (EBG). Dankzij een lening uit het GROEIfonds konden beide bedrijven hun product verder ontwikkelen. EBG-voorzitter Emme Groot is dan ook trots.
‘Deze successen bevestigen onze gedachte dat we waarde toevoegen en net een stapje extra doen voor Groningse ondernemers. We zijn bereid net wat meer risico te nemen dan andere fondsen of particuliere investeerders. Zo maken we de weg vrij voor banken of de NOM om ook mee te doen. Want succes heeft natuurlijk vele vaderen.’
QuakeShield maakte geen gebruik van het GROEIfonds. Wel ontving het bedrijf 150.000 euro uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Daarmee werden testopstellingen gebouwd om aardbevingen te simuleren.