200 jaar Niemeyer: van tabaksrantsoen tot een naderend einde

Meindert Niemeijer begon 200 jaar geleden met de handel in 'Koloniale Waren', zoals koffie, thee, suiker en vooral tabak.

Al die andere producten verdwenen in de loop der jaren uit het assortiment en het bedrijf specialiseerde zich in het bewerken en verkopen van tabak onder de naam 'Het wapen van Rotterdam'.

De groei van het bedrijf kwam vooral nadat Theodorus Niemeijer in 1848 het bedrijf overnam van zijn vader en begon met het produceren van verschillende soorten tabak. In de krant stond deze overname vermeld waarin Theodorus plechtig stelt: 'belovende in alles eene zuinige en solide behandeling'.

Onder Theodorus, die directeur was tot 1893, groeide het bedrijf gestaag en toen zijn zoon Albert Willem het bedrijf in 1893 overnam, besloot deze het onder de naam van zijn vader voort te zetten.

In 1904 verhuisde het bedrijf van de binnenstad naar een moderne fabriek aan de Eelderweg, zoals het eerste stuk van de Paterswoldseweg toen nog heette. In de jaren twintig van de vorige eeuw werd de naam van de Eelderweg veranderd in Paterswoldseweg.

Omdat het bedrijf internationaliseerde, werd Niemeijer veranderd in het voor buitenlanders herkenbaardere Niemeyer. Bij het 150-jarig bestaan, in 1969, kreeg het bedrijf het predicaat Koninklijk.

Er waren in de tijd dat Niemeijer zijn bedrijf oprichtte tientallen kleine handelaren in koffie, thee en tabak. Het waren eigenlijk meer kruideniers die gespecialiseerd waren in een paar koloniale producten. In de loop der tijd gingen sommige van deze bedrijven deze producten ook bewerken.

Ze gingen koffie branden en verpakken, maakten cacao en bewerkten de tabak die van de plantages in Indië kwam tot pijptabak, pruimtabak en sigaretten. In de loop der tijd ging die specialisatie en concentratie steeds verder. Douwe Egberts maakt alleen nog koffie en thee en Niemeyer ging zich concentreren op tabak.

In de loop der jaren nam het bedrijf andere Groninger tabaksmerken zoals Lieftinck over en ging ook steeds meer verkopen in het buitenland. Tot 1990 was het bedrijf zelfstandig. Toen ging het op in de internationale Rothmans Groep. Die fuseerde in 1999 met British American Tobacco.

Tot 2011 was in het Noordelijk Scheepvaartmuseum in de Stad Groningen het Niemeyer Tabaksmuseum gevestigd. Niemeyer/Britsh American Tobacco besloot dat te sluiten, omdat ze een tabaksmuseum over het gebruik van middelen die slecht zijn voor de gezondheid, niet meer vonden passen bij het beleid van het bedrijf.

Zonder financiële bijdrage van Niemeyer was het niet langer mogelijk om het museum te exploiteren. De collectie is ontmanteld: een deel bleef in de basiscollectie van het scheepvaartmuseum of is geschonken aan andere musea. Een deel werd verkocht en een aantal stukken zijn bewaard in de archieven van het scheepvaartmuseum.

De sluiting van het tabaksmuseum was al een teken van een veranderende tijdsgeest. Een ander bedrijf dat 200 jaar bestaat, zou zijn jubileum groots vieren. Maar de tabaksindustrie is in het verdomhoekje terechtgekomen en dus werd het jubileum in stilte gevierd.

Op maandag 30 november wordt het einde van de tabaksfabriek in Groningen definitief. De deuren sluiten in de loop van 2022.