Groningse jongeren lijden onder coronacrisis: 'Ik stortte compleet in'

‘Anderhalve maand geleden had ik heel veel deadlines achter elkaar. We werkten toen in groepsprojecten en niemand reageerde of ze leverden hun deel niet in. Daardoor kwam ik heel ver achter te lopen. Op den duur stortte ik compleet in', vertelt Kim. En zij is niet de enige.

Mentale klachten onder jongeren nemen door de coronacrisis toe. Dat blijkt uit onderzoek onder 25.000 leden van het opiniepanel van EenVandaag. Bijna driekwart van de jongeren (74 procent) geeft aan last te hebben van psychische klachten zoals stress, aanhoudende vermoeidheid, somberheid en gevoelens van eenzaamheid.

Kim studeert social work aan de Hanzehogeschool. Sinds het begin van de coronacrisis heeft zij onder andere last van stress gerelateerde klachten. Dit komt volgens haar voornamelijk doordat ze haar opleiding bijna volledig online moet volgen.

‘Het is zo veel zelfstudie, je bent helemaal op jezelf aangewezen. Ik krijg ook amper steun van docenten. Dus voor ik het wist, lag ik een maand achter op schoolwerk. Tentamens, verslagen, boeken die ik moest lezen; alles stapelde zich op. Ik had op den duur een grote deadline. Die heb ik nét niet gehaald en toen brak ik gewoon.’

Ook de 21-jarige Dani Top uit Groningen, student communicatie, merkt dat hij door het online onderwijs sneller en meer gestrest is. ‘Ik verlies best snel het overzicht. Op een gegeven moment raak ik de draad kwijt. Wat hoort nou bij welk vak? En ineens zijn er dan allemaal deadlines en dan denk je: hoe ben ik hier beland? Deze stress zorgt er voor dat ik geen zin meer heb om schooldingen te doen. Mijn motivatie is ontzettend laag en daardoor stel ik alles uit. En als de deadlines dan alsnog in zicht komen, krijg ik ook daar weer stress van.’

Daarnaast heeft Dani moeite om zich te concentreren tijdens de online lessen: ‘Het gaat maar door en dan zit je zo maar ineens heel ergens anders met je hoofd. Je kan de les ook niet even op pauze of iets dergelijks zetten als je merkt dat je je focus verliest.’

Dani’s bijbaantje zorgt bij hem ook voor stress. 'Ik werk bij de Makro. Door corona ben ik wat meer op mijn hoede omdat mensen onvoorspelbaar kunnen reageren. En nu met die mondkapjesplicht: ik durf het bijna niet te zeggen als iemand zijn of haar mondkapje verkeerd of niet op heeft, omdat ik niet weet hoe diegene reageert. Dat zorgt wel voor enige stress.’

Naast de stress die het online onderwijs met zich meebrengt, merkt Kim dat ze sinds maart ook negatiever is gaan denken. ‘Nu ik meer thuis ben, heb ik minder afleiding van buitenaf. Daardoor heb ik meer tijd om na te denken over dingen waar ik misschien niet over na zou moeten denken. Vooral als er niets of niemand om me heen is. Ik zou bijvoorbeeld graag het huis uit gaan, maar dat is nog niet mogelijk. Ik ben dan steeds aan het denken: wat zou er gebeuren als ik wel uit huis kon gaan? Ik ben iemand die van zichzelf al veel piekert, dus dat maakt het er ook niet makkelijker op.’

De klachten waar Kim, Dani en nog vele andere jongeren mee kampen, zag Floor Duursma-Wolters, Gz-psycholoog en Eerstelijnspsycholoog, vóór de coronacrisis al vaak voorbijkomen in haar praktijk.

‘Dit zijn stemmingsgerelateerde klachten en die zijn bij velen verergerd door de coronacrisis. Ik zie ook nieuwe aanmeldingen van jongeren die het zwaar vinden om met de coronamaatregelen om te gaan. Ze ervaren bijvoorbeeld eenzaamheid. En ook de onzekerheid die deze periode met zich meebrengt, is voor veel jongeren knap lastig om mee om te gaan.’

Kim had op den duur zo veel last van stress dat ze besloot hulp te zoeken. ‘Op een gegeven moment werd mijn stress zo erg dat ik het er met mijn ouders en zus over heb gehad. Samen met mijn zus heb ik contact gezocht met een psycholoog. Ik kan in februari beginnen. In de periode die ik nog moet overbruggen, probeer ik zo veel mogelijk afleiding te zoeken, zoals schilderen, een boek lezen of buiten wandelen. Ik hoop dat ik door de hulp meer rust in mijn hoofd kan vinden.‘

Door de crisis voelt Kim zich soms eenzaam. ‘Op dit soort dagen, waarop je nergens heen kan, dan ga ik heel erg nadenken over: wat mis ik nu, spreken andere mensen wel af? Vooral op avonden wordt het heel erg, want dan denk ik terug aan de tijden dat je nog wel gewoon kon afspreken. Ik heb ook de angst dat als ik mijn vrienden wel weer zie, ik er compleet buiten val.’

Dani herkent deze gevoelens: ‘Voor de coronacrisis ging ik vaak met vrienden lunchen bij de HEMA. Dat kan nu niet meer, je kunt bijna niks spontaan ondernemen. Ik heb wel veel aan mijn vriendin in deze periode. Zij is ook een van de weinigen die ik nog regelmatig zie. Dat is heel fijn.’

Hoe heeft de coronacrisis dan voor een verergering van de klachten onder jongeren gezorgd? Duursma-Wolters legt uit: ‘Stress is de factor die de andere klachten verergert. En deze coronacrisis brengt gewoon stress met zich mee. Het haalt de jongeren uit hun dagelijks ritme.’

Voor jongeren zoals Kim en Dani heeft Duursma-Wolters een advies: ’Als de structuur van buitenaf ontbreekt, moet je hem zelf aanbrengen. Dus mijn tip is: maak een concrete planning. Iedere week even gaan zitten om tot zeven dagen vooruit te plannen met betrekking tot studie, sociaal, sport en hobby.'

Hoe voelen Kim en Dani zich nu, tijdens deze lockdown? Dani: 'Ik voel me somberder en verveel me ook heel erg. Ik denk vaak: hoe lang gaat dit nog duren?' Kim voelt zich ook niet heel goed: ‘Die donkere dagen voor Kerst helpen niet echt mee. Er is geen zon, ik word nu heel gauw wel een beetje somber. Mijn motivatie voor school zakt ook heel erg weg en de angst voor eenzaamheid neemt steeds meer toe.'

Duursma-Wolters maakt zich zorgen over het welzijn van de jongeren: ‘Het virus zelf zorgt voor een stressfactor, maar ik zie bij de meeste jongeren in mijn praktijk dat ook de maatregelen een negatieve invloed op hen hebben. Ze zijn natuurlijk een behoorlijk stuk vrijheid ineens kwijtgeraakt. Ze kunnen niet meer doen wat ze nodig hebben om zich goed te voelen en hebben weinig controle over deze situatie. Dat vind ik wel echt zorgelijk.’

Jongeren zoals Kim en Dani hebben dus veel te lijden onder deze crisis. Hoe kijken zij naar de komende tijd? ‘Ik hoop dat het vaccin er zo snel mogelijk is zodat alles weer een beetje rustiger wordt. Ik hoop op wat meer structuur in plaats van de hele dag thuis zitten en online onderwijs volgen’, vertelt Dani.

Kim bekijkt het van twee kanten: ‘Ik zie de komende tijd zowel positief als negatief tegemoet. Het positieve is dat ik hulp krijg, dus vanuit daar moet het na verloop van tijd beter met mij gaan. Maar het vooruitzicht van corona is voor mij niet heel positief. De gedachte dat dit allemaal nog heel lang gaat duren of dat ik misschien nog wel een jaar lang online onderwijs moet volgen is totaal niet motiverend.’