Nieuwe lockdown? 'Nog even en bedrijven gaan elkaar omtrekken'

Een horecazaak in Winschoten doet mee aan de landelijke Black Monday-actie
Een horecazaak in Winschoten doet mee aan de landelijke Black Monday-actie © Marco Grimmon/RTV Noord
Faillissementen, meer werklozen en een herstel dat meer tijd gaat kosten. De gevolgen van de nieuwe harde lockdown voor de (noordelijke) economie zullen aankomen als een linkse directe.
‘Waar we bang voor waren, dat gebeurt nu’, zegt de Groninger hoogleraar economie Steven Brakman. ‘Met deze tweede lockdown wordt het sombere scenario van het CPB werkelijkheid. Met een beetje pech kijken we volgend jaar opnieuw tegen een stagnerende economie aan.’
Dat betekent geen V-vormig herstel, maar eerder een W-vormig verloop waarbij de laatste poot van de W flauwtjes oploopt. Hopelijk.

Niet onder controle

Het Centraal Planbureau voorzag in de laatste raming in november voor het komend jaar een groei van 3 procent. Maar dat zou zich alleen voordoen wanneer het virus in de eerste helft van het jaar onder controle zou zijn. Dat wordt hem dus niet.
Waar we bang voor waren, dat gebeurt nu
Steven Brakman - Hoogleraar economie
Het gevolg van de aangescherpte maatregelen is niet alleen dat het herstel langer op zich zal laten wachten, aldus Brakman. Ook zullen meer bedrijven het moeilijk krijgen. Dat houdt ook in dat meer mensen hun baan zullen verliezen dan tot nog toe voorzien.

Risico van derde golf

Brakman vreest dat het zwarte CPB-scenario verder versombert door haperingen rond vaccinatie. ‘Dat de vaccins werken is natuurlijk hartstikke goed, maar bevoorrading lijkt een probleem’, zegt de hoogleraar.
‘Het risico dat daar achter steekt is dat van een derde golf. Half januari zullen de besmettingen wel weer behoorlijk zijn gedaald, maar wanneer de vaccinatie niet goed op gang is gekomen begint alles weer van voor af aan.’
De landelijke maatregelen zullen overal even hard aankomen, aldus Brakman. ‘Het enige voordeel is dat de besmettingscijfers in het Noorden iets gunstiger zijn. Wanneer de zaak weer op gang komt, kunnen we het hier misschien ietsje sneller weer oppakken.’

Zombiebedrijven

Dat de economie niet helemaal knock-out gaat is vooral te danken aan het pakket aan steunmaatregelen waarvoor het kabinet al bijna 38 miljard euro heeft gereserveerd.
Het is ook opvallend hoe laag het aantal faillissementen momenteel is, vindt Brakman, die daar wel een probleem ziet ontstaan: ’Voor bedrijven die het tot nog toe met moeite hebben volgehouden wordt het nu steeds lastiger.’
Voorlopig mag dan de stijging van de werkloosheid en ook het aantal faillissementen zijn uitgesteld, aldus Brakman, steunmaatregelen houden ook ondernemingen overeind die je kunt bestempelen als zombiebedrijven. ‘Onderliggend zijn er verborgen faillissementen en heerst verborgen werkloosheid.’

Geruststelling

Het Centraal Planbureau ging er in november nog vanuit dat de werkloosheid volgend jaar zou oplopen naar een procent of zes. Brakman: ‘Dat zal nu wel wat hoger uitkomen en de afname naar een procent of 3 à 4 zoals we gewend waren, zal meer tijd vragen.’
Enigszins ter geruststelling voegt Brakman hier aan toe dat de werkloosheid voor de iets verder weg gelegen toekomst geen al te groot punt van zorg is: ‘Op de korte termijn zal de werkloosheid zeker stijgen. Structureel heeft Nederland door de vergrijzing een tekort aan werknemers.’

Kop in het zand

Ook curator in faillissementszaken Pieter Lettinga van Dorhout advocaten ziet ondernemers het hoofd boven water houden dankzij de steun. ‘Zo kwam in maart een ondernemer bij me om zijn faillissement aan te vragen. Daar was toen alle reden toe. Toch kon hij door en ik heb hem nog niet weer gezien.’
Niettemin steekt mening ondernemer zijn kop in het zand, zegt Lettinga. ‘Ze zingen het nu uit met steun. Maar een deel daarvan moet worden terugbetaald. Dat betekent dat wanneer de zaak aantrekt, het nog beter moet gaan dan vóór corona, want anders loop je nooit in. Daar hebben ondernemers nu nauwelijks oog voor.’

Punt erachter

De nieuwe lockdown maakt het volgens Lettinga nog belangrijker dat bedrijven realistisch zijn. ‘Ze zouden moeten kijken naar hoe ze er nu precies voor staan. Doe een coronacheck. Stel jezelf vragen over je positie en je zekerheden. En bepaal of je in staat bent de steun die je hebt ontvangen terug te betalen en de uitgestelde belastingen te voldoen.’
Dat er een beroerde periode aankomt is wel duidelijk
Grady Hofstra - Accountant
Dan wordt het duidelijk of sanering noodzakelijk is of dat het misschien beter is om helemaal een punt achter het bedrijf te zetten. ‘Zo voorkom je ook dat je bij een faillissement in het uiterste geval persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld.'

Zenuwachtig

Accountant Grady Hofstra van Van der Meer Accountants in Groningen vreest nog het meest voor een keteneffect: ‘Overal worden bedrijven zenuwachtig. Kijk naar de horeca: De vastgoedeigenaar staat met zijn rug tegen de muur omdat hij zijn huur niet ontvangt, payroll-bedrijven worden nerveus omdat ze wachten op betalingen, de bierbrouwer wil zijn geld ook wel eens zien. Dan is het de vraag wie als eerste gaat trekken.’
Wanneer dat zover is, dan is het hek van de dam, voorspelt Hofstra. ‘Dan zullen bedrijven elkaar omver trekken. Dat punt is dichtbij. Dat er voor ondernemers een beroerde periode aankomt, dat is wel duidelijk.'