Onderzoek RUG: veranderende regels versterkingsoperatie zorgen voor 'haperend systeem'

Een bouwkundig expert laat aardbevingsschade zien in Zeerijp
Een bouwkundig expert laat aardbevingsschade zien in Zeerijp © Siese Veenstra/ANP
De regels zijn complex en veranderen continu, er wordt niet of slecht gecommuniceerd en het ontbreekt aan financiële garanties. De mensen die moeten zorgen voor de uitvoering van de versterkingsoperatie in het aardbevingsgebied, voelen zich onmachtig om die opdracht succesvol te volbrengen.
Dat concluderen onderzoekers Katherine Stroebe en Tom Postmes van de Rijksuniversiteit Groningen in een nieuwe publicatie van Gronings Perspectief. Dat is een langlopend onderzoek waarbij sinds 2016 de gezondheid, het veiligheidsgevoel en het toekomstperspectief van inwoners wordt onderzocht.

Haperend systeem

In het meest recente onderzoek ligt de focus niet op de bewoners, maar op de professionals met wie de bewoners te maken hebben. Postmes en Stroebe spraken achttien mensen op verschillende niveaus van gemeenten, de Nationaal Coördinator Groningen, zorginstanties, woningcorporaties en bouwbedrijven.
Een jaar geleden brachten Stroebe en Postmes een rapport uit waaruit vanuit de bewoners bleek dat ze last hadden van het systeem. Het was voor de onderzoekers reden om nu die uitvoerders te interviewen.
De versterkingsoperatie is een grote belasting: veel bewoners zijn murw en moe
Onderzoekers Stroebe en Postmes
Maar de uitkomsten zijn niet veel anders. ‘Dit totaalbeeld laat een haperend systeem zien waarbinnen men met veel inzet probeert de versterkingsoperatie zo goed mogelijk uit te voeren’, zo beschrijven Stroebe en Postmes.

Rode draad

Met name de veranderende regels blijken een rode draad te zijn in de kritiek van binnenuit. ‘Professionals geven onder andere aan moeite te hebben om deze regels nog aan bewoners uit te leggen: ze scheppen namelijk ongelijkheid en vergroten de kans op conflict en ze maken het moeilijk om een vertrouwensband met bewoners op te bouwen.’
Het zijn uiteindelijk de bewoners die de dupe zijn, stellen Postmes en Stroebe. ‘Bewoners wordt de controle over hun woning en hun toekomst ontnomen. De versterkingsoperatie is een grote belasting: veel bewoners zijn murw en moe. Hun vertrouwen in instanties is wankel of weg. Dorpen en wijken lijden onder de versterking.’

Nieuwe afspraken

Met flink wat tromgeroffel presenteerden de provincie, bevingsgemeenten en het Rijk in november weer een nieuw akkoord. Het onderzoek van Stroebe en Postmes is dan al afgerond, maar het is de zoveelste keer dat er nieuwe afspraken worden gemaakt.
We schrikken van het beeld dat professionals schetsen
Onderzoekers Stroebe en Postmes
Terwijl de bestuurders optimistisch zijn dat zo’n nieuw akkoord veel problemen gaat oplossen, vinden de mensen die er mee moeten werken alle veranderingen juist het grootste probleem.
‘We schrikken van het beeld dat professionals schetsen’, zegt Katherine Stroebe. ‘Het valt ons op dat professionals zeggen dat de telkens veranderende beleidskaders een onderdeel zijn van het probleem. Er zijn vorige maand nieuwe afspraken gemaakt. De beleidsmakers zijn daar optimistisch over, maar of uitvoerders dat ook zijn moet nog blijken.’

Deel van een tweeluik

Het rapport van Stroebe en Postmes is het eerste deel van een tweeluik. Het tweede deel verschijnt begin volgend jaar en daarin wordt onder meer gesproken met betrokkenen uit Den Haag. En waar het huidige rapport vooral problemen opwerpt, moet het tweede deel ook met oplossingen komen, stellen Postmes en Stroebe.