Politie Noord-Nederland bijt tanden stuk op personeelsproblemen

Agenten tijdens een uitvaartceremonie van een overleden collega
Agenten tijdens een uitvaartceremonie van een overleden collega © ANP
De politie Noord-Nederland krijgt de grote capaciteitsproblemen maar moeilijk opgelost. Jaren van vergaderen heeft een beperkt resultaat opgeleverd.
Dat blijkt uit documenten die in handen zijn van RTV Drenthe, Omrop Fryslân en RTV Noord na een verzoek op basis van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) bij de politie.
Al jaren heeft de politie Noord-Nederland te veel mensen op de loonlijst staan. Dat is een erfenis van de komst van de Nationale Politie begin 2013.
De korpsen Drenthe, Friesland en Groningen werden toen omgevormd tot de politie-eenheid Noord-Nederland. Landelijk werd bepaald uit hoeveel banen de nieuwe eenheden moeten bestaan. Voor Noord-Nederland pakte dat slecht uit: er moesten ruim 300 banen worden geschrapt. Daar kreeg het korps in 2013 vijf jaar de tijd voor, maar de overbezetting is niet weg.
Het werk zit niet waar de mensen zitten
Citaat uit een van de opgevraagde documenten
Uit de meest recente cijfers blijkt de overbezetting wat te zijn teruggelopen. Deze daling heeft zich in april van dit jaar ingezet. Vanaf dat moment duikt de overbezetting, los van maandelijkse schommelingen, fors onder de driehonderd, om uit te komen op 211 in augustus van dit jaar. Volgens de politie is deze daling te verklaren door leeftijdsgebonden uitstroom, mensen die met pensioen gaan of gebruik maken van een vervroegde uittredingsregeling die in april is ingegaan.
Tekst gaat verder onder grafiek. De omroepen hebben cijfers beschikbaar gekregen vanaf januari 2017

Tekort bij specialisten

Er is op dit moment dus nog steeds een overschot bij de politie Noord-Nederland. Hier staat tegenover dat gespecialiseerde afdelingen juist mensen tekort komen. Het gaat om afdelingen als de tactische opsporing, cybercrime en de recherche. Ook op de noordelijke meldkamer en aan de aangiftebalies zit te weinig personeel.
Het korps noemt dat ‘scheefgroei’. Er is veel te weinig beweging onder het personeel. ‘Het werk zit niet, waar de mensen zitten,’ wordt regelmatig geconcludeerd in notulen van managementgesprekken.
Mensen van buiten halen is lastig voor deze functies, vanwege de overbezetting. Met als gevolg dat de werkdruk in delen van het korps torenhoog is, terwijl er op papier teveel mensen in dienst zijn. Deze werkdruk wordt versterkt door de uitstroom van oudere medewerkers.
De boventalligheid wordt door de gigantische werkdruk niet gevoeld
Reactie van politiebonden NPB en ACP

Pogingen stranden

Meerdere pogingen om de personeelsproblemen op te lossen stranden of zetten nauwelijks zoden aan de dijk. Agenten blijken lastig in beweging te krijgen. Onder meer reistijd speelt daarbij een rol. Een agent in bijvoorbeeld Emmen zit er niet op te wachten dagelijks naar Drachten te moeten; laat staan nog verder weg.
Daar komt bij dat bepaalde functies specifieke kwaliteiten vragen die de agenten onvoldoende in huis hebben. Bijvoorbeeld op het gebied van de bestrijding van cybercriminaliteit. Het gevolg is dat hiervoor mensen van buiten gehaald moeten worden, waardoor het personeelsbestand juist toeneemt.
Er is op papier vooral een overschot aan wijkagenten in het Noorden, blijkt uit de stukken. Die agenten hebben veel kennis van hun eigen werkgebied, maar kunnen niet opeens hackers opsporen of forensisch onderzoek doen.

Scheve verdeling

Ook de verdeling tussen de verschillende gebieden is scheef. ‘De eenheid is op sterkte met de wijkagenten. Sommige teams hebben nu te veel en anderen te weinig, maar verplaatsing is erg lastig’, meldt de eenheidsleiding tijdens een bijeenkomst van het Regionaal Bestuurlijk Politie Overleg Noord-Nederland, waar de noordelijke burgemeesters regelmatig worden bijgepraat over de stand van zaken.
In een reactie op het onderzoek van de omroepen wijzen de politievakbonden er op dat het overschot van wijkagenten in de praktijk niet te merken is. ‘Wij komen ook teams tegen die op papier boven de sterkte zitten, waarbij de roosters door een combinatie van ziekte en allerlei vormen van verlof toch niet rond te krijgen zijn. De boventalligheid wordt door de gigantische werkdruk niet gevoeld,’ aldus een gezamenlijke reactie van de politiebonden NPB en ACP.
Erg optimistisch over de kans dat de overbezetting de komende jaren wél weggewerkt wordt, zijn de bonden niet. ‘Door de hoge werkdruk en onderbezetting in de politiebasiszorg worden wijkagenten teveel in de noodhulp ingezet. Het in de wijk aanwezig zijn wordt alleen maar lastiger als boventalligheid terugloopt.’
Reactie politie Noord-Nederland
De politie herkent zich deels in de conclusies van de omroepen. De eenheidsleiding erkent dat veel mensen op de werkvloer het bestaan van overbezetting niet herkennen. ‘Voor veel agenten is het niet uitlegbaar dat er in de eenheid meer mensen werken dan de formatiecijfers toestaan gegeven het aanwezige werk.'

De werkdruk ontstaat volgens de politie door verschillende ontwikkelingen. 'Het gaat om ‘nieuwe’ criminaliteit zoals cybercrime, WhatsAppfraude, ondermijning en de nieuwe aanpak met multidisciplinaire interventieteams, maar ook mega-onderzoeken.' Vooral de 24-uursdiensten voelen de werkdruk, denk aan de meldkamer, de agenten op straat de medewerkers in de arrestantencomplexen.

Bang voor kwaliteitsverlies is de politie niet, ook niet als er veel ervaring verdwijnt doordat veel medewerkers met pensioen gaat. ‘Dat gebeurt in ieder bedrijf. En er zijn dit jaar weer meer studenten toegelaten bij de politieopleiding die in ook de toekomst het werk kunnen doen', legt politiechef Gery Veldhuis uit. Daarnaast worden er nog steeds vacatures opengesteld als er plekken vrijkomen op specialistische functies. 'Doordat we een goed overzicht hebben van uitstroom en instroom kunnen we snel anticiperen om kwaliteit te waarborgen. Bovendien zijn de zittende medewerkers competent en hebben voldoende ervaring.'

Wel hoopt de politie dat op de lange termijn de budgetten voor de politie minder schommelen. 'Alleen met een stabiele begroting kun je werken aan een organisatie die berekend is op de toekomst.' Tot die tijd is er werk genoeg voor als er eventueel nieuwe een extra mensen bij kunnen komen. ‘Maar ik ga er nu eerst voor zorgen dat de overbezetting is weggewerkt, en dat gebeurt in 2022.’

Politiechef Gery Veldhuis vertelt wat de overbezetting in de praktijk betekent:
Overbezetting bij de politie
Lees hier een uitgebreide reconstructie over hoe de bezettingsproblemen bij de politie Noord-Nederland konden bestaan.