Het is d'r op of d'r onder voor haven Noordpolderzijl

Het is een icoon van onze provincie: het haventje van Noordpolderzijl. Het is de kleinste zeehaven van ons land, een getijdenhaven. Maar waar de kade vroeger soms vol lag met schepen, is het er nu vaak compleet verlaten. De ernstig door weer en wind aangetaste bolderpalen staan er werkloos bij. Ze moeten telkens weer toezien hoe het haventje en de drie kilometer lange vaargeul dichtslibben.

Het slib dat door de vloed wordt meegenomen is de grote boosdoener. Ieder jaar jaar moet de haven worden gebaggerd, en de vaargeul eens in de 4 of 5 jaar.

Dat is een geldverslindende bezigheid. Geld dat de gemeente Het Hogeland, die voor een groot deel verantwoordelijk is voor het haventje, ook op een andere manier kan gebruiken. De gemeente wil niet langer blijven aanmodderen.

Een jaar of zes geleden leek het erop dat er een definitieve oplossing was gevonden voor het probleem: de aanleg van een zogeheten spoelzee of spoelmeer bij het haventje. Dat is een bekken waarin bij vloed water wordt verzameld dat wordt vastgehouden tot het eb is. Dan wordt een schuif opengezet en stroomt het water met kracht door de haven en de vaargeul.

Op die manier wordt het slib weer afgevoerd naar zee, waardoor er veel minder vaak, of misschien wel nooit meer gebaggerd hoeft te worden. Waterschap Noorderzijlvest en de gemeente Het Hogeland omarmden dit idee, dat in Duitsland al met succes wordt toegepast.

Maar na een paar jaar blijken er teveel haken en ogen aan het plan te zitten. Een spoelmeer zou natuurwaarden kunnen aantasten en bovendien zou er voor de buitendijkse aanleg binnendijks ook natuurcompensatie moeten plaatsvinden. En dat stuit op grote bezwaren van de boeren, die beducht zijn voor verzilting. En last but not least: de aanleg van een spoelmeer is duur, er zijn miljoenen mee gemoeid.

Complicerende factor is dat er met veel verschillende partijen moet worden overlegd. Behalve boeren zitten bijvoorbeeld ook het waterschap, de provincie en natuurclubs om tafel. Het is de gemeente Het Hogeland, als trekker van het plan, niet gelukt om een sluitend voorstel te formuleren.

'Het wordt een lastig verhaal', zegt wethouder Eltjo Dijkhuis. 'We gaan binnen een paar maanden af op een oplossing, óf op de conclusie dat het er na jaren van praten niet in zit. Er komt dus snel een go of no-go moment.'

Het is duidelijk: als het een 'no-go' wordt slibt de haven onherroepelijk dicht. 'Dan houdt het op met de haven zoals we die nu kennen', zegt Dijkhuis. 'Dat willen we allemaal niet, maar ja, we kunnen niet altijd alles voor elkaar boksen.'

'Dit moet een veel hogere prioriteit krijgen', zegt waddenschilder Geurt Busser. Hij is één van de voorvechters van het haventje. 'Dit is het oudste, historische, authentieke haventje van het hele Nederlandse wad! En dat wordt verwaarloosd, er wordt mee omgesjoemeld.'

Busser roept gebruikers en alle anderen die het haventje een warm hart toedragen op om in actie te komen.

'Laat je horen bij de overheid', zegt hij. Zelf bedacht de waddenschilder een plan: 'Maak een duiker onder de historische sluisdeur, zodat overtollig water uit het achterland rechtstreeks de haven in gespuid kan worden. Nu komt het water via het gemaal door een aantal bochten in het havenbekken, dan is de kracht er uit.'

Maar Busser signaleert zelf ook al een probleem: 'Er moet natuurlijk wel genoeg water zijn, dat is door de bodemdaling wel lastig.'

Toch moet het volgens de 73-jarige schilder mogelijk zijn het haventje te redden: 'Er wordt hier overal gebaggerd en geploegd, er worden windparken aangelegd, er is hier een enorme machinerie aanwezig en dan wordt zo'n haventje versloederd? Dat is buiten de orde, dat hoort niet zo.'

Wethouder Eltjo Dijkhuis is bereid tot een ultieme poging. Hij wil nog één keer met alle partijen om tafel: 'Iedereen vindt dit een fantastische plek, laten we er dan met elkaar voor zorgen dat er iets gemeenschappelijks op tafel komt. Het is een cruciaal punt waarop we nu staan, het is d'r op of d'r onder.