Dit moet je weten over het coronavaccin (update)

Woensdagochtend komen de eerste vaccins aan bij het UMCG in de stad. De vloeistof van fabrikant BioNTech/Pfizer wordt bewaard bij een temperatuur van ongeveer -70 graden. Op die temperatuur blijft het niet, want voor het transport wordt het al ontdooid naar zo'n twee tot acht graden. Het is het eerste vaccin dat in Europa is goedgekeurd.

Twee prikken, waar drie weken tussen zit, zijn nodig om het vaccin goed te laten werken. Volgens de Nederlandse medicijnautoriteit CBG zijn de meeste mensen zeven dagen na de laatste spuit beschermd tegen het coronavirus.

Is iedereen na vaccinatie helemaal immuun voor het coronavirus? Nee. Volgens het RIVM is 90% na afloop helemaal beschermd tegen het virus. Ongeveer 10% van de ingeënte mensen kan dus ook na vaccinatie nog corona krijgen.

'Maar de kans is wel klein en het ziekteverloop is dan meestal minder ernstig', schrijft het RIVM. 'Het blijft daarom altijd belangrijk om je te laten testen wanneer je klachten krijgt die passen bij corona.'

'Enkele weken na de tweede vaccinatie zou er genoeg afweer opgebouwd moeten zijn, weten we uit de studies die al gedaan zijn', zegt hoogleraar Immunologie Debbie van Baarle van het UMCG over het vaccin. 'Het geeft ook en grote bescherming tegen ziekte, in een populatie. Maar het duurt even voordat iedereen die bescherming heeft.'

Hoe de effectiviteit van het vaccin op lange termijn is, is volgens Van Baarle nog onduidelijk. Daar wordt nog onderzoek naar gedaan. 'Het zou kunnen zijn dat we vaker moeten vaccineren.'

Om erachter te komen hoe het vaccin werkt is van belang om eerst te weten hoe het virus werkt. Simpel gezegd: het virusdeeltje dringt een menselijke cel binnen en vermenigvuldigt zich. Vervolgens gaat het op jacht naar andere cellen.

Zodra dit gebeurt, gaan immuuncellen aan de slag: ze maken antistoffen aan. Die stoffen zorgen ervoor dat het virus de gezonde cellen niet kan binnendringen. Dat doet een coronavirus met zogenaamde spike-eiwitten.

Met het vaccin wordt een vetbolletje ingespoten dat dezelfde zogenaamde spike-eiwitten ontwikkelt als het coronavirus. Overigens draagt het vetbolletje van het vaccin zelf geen ziekteverwekkers: het wekt alleen de spike-eiwitten op.

De immuuncellen herkennen de spike-eiwitten en maken antistoffen aan. Op die manier is het immuunsysteem voorbereid wanneer de echte spike-eiwitten van het coronavirus het menselijk lichaam binnentreden.

'Je geeft eigenlijk een heel klein stukje genetisch materiaal van het virus in een vetbolletje in de arm, daar maakt het lichaam een hele mooie afweerrespons tegen', legt hoogleraar Van Baarle uit. 'De afweer is na één keer nog niet voldoende opgebouwd, daarom is de tweede keer echt nodig.'

In het vetbolletje zit zogenaamde mRNA, dat is een stukje genetische code. Het is belangrijk, want dat stukje genetische code zorgt ervoor dat er spike-eiwitten worden aangemaakt. Het vet is alleen een beschermlaagje zodat de mRNA onbeschadigd in ons lichaam komt.

Verder zitten er in het vaccin wat suikers, een zoutoplossing en water. De NRC zette de ingrediënten van het vaccin eerder op een rijtje.

Volgens de Nederlandse medicijnautoriteit CBG zijn de bijwerkingen eerder op proefpersonen onderzocht. Pijn op de plek van de prik is de meest voorkomende bijwerking. Driekwart van de proefpersonen had daar na vaccinatie last van. Ook hadden proefpersonen last van hoofdpijn en vermoeidheid.

Ongeveer een kwart had last van spierpijn en minder dan tien procent kreeg koorts. Volgens de medicijnenautoriteit duurden de bijwerkingen meestal één tot twee dagen en zijn ze vergelijkbaar met andere vaccinaties.

Personeel in de acute zorg krijgt als eerste een vaccinatie. Ze beginnen daar dus woensdag mee. Het gaat dan om een selecte groep medewerkers van het UMCG.

Ze werken op de intensive care, spoedeisende hulp, COVID-afdeling en ambulancezorg. Vaccinaties op het Martini Ziekenhuis, Refaja Ziekenhuis en het Ommelander Ziekenhuis volgen later.

Vanaf 15 januari kan ook personeel in Groningse verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen een prik halen. Na de verpleeghuiszorg, worden medewerkers in de gehandicaptenzorg, wijkverplegers, thuiszorgverleners en bewoners van verpleeghuizen uitgenodigd.

Iets later krijgen ook mensen met een medische indicatie tussen 18 en 60 jaar een vaccinatie.

Daarna volgen mensen ouder dan 60 jaar en als laatste kunnen Nederlanders tussen 18 en 60 jaar zonder medische indicatie een prik halen.