Jouw meest prangende vragen over het coronavaccin beantwoord

Een zorgmedewerker krijgt het coronavaccin
Een zorgmedewerker krijgt het coronavaccin © ANP
Kun je het virus na vaccinatie nog steeds doorgeven? En is ene vaccinatie veilig als je zwanger bent of dat wilt worden? Hoogleraar Immunologie Debbie van Baarle van het UMCG beantwoordt de meest prangende vragen over het vaccin.
Van Baarle beantwoordde de vragen tijdens een speciale editie van Altijd wat anders, bij Oetse op Noord. Daarin konden Groningers hun eigen vragen over het vaccin stellen.
Veel vragen van Groningers gaan over de veiligheid van het vaccin voor mensen met onderliggende ziektes, zoals diabetes. Omdat dit buiten het vakgebied van Van Baarle valt, adviseert ze mensen hierover contact op te nemen met de eigen huisarts.
Hieronder een overzicht van de andere vragen die spelen onder Groningers.

Ik ben heel erg allergisch, loop ik dan ook extra risico?

Van Baarle: 'Ik zou dat In elk geval aangeven op het moment dat je gevaccineerd wordt. In het huidige vaccin zitten weinig substanties waar mensen logischerwijs een allergische reactie van krijgen. Maar het is ook altijd goed om dit even te checken bij je huisarts.'

Ik heb verminderde weerstand tegen virussen en bacteriën. Krijg ik dan een heftige reactie van het vaccin?

'Voor mensen met een slechte afweer, is vaccinatie nóg belangrijker omdat je dan extra vatbaar bent voor het virus. Je afweersysteem reageert namelijk anders dan bij anderen. De vraag is wel hoeveel antistoffen je aanmaakt na vaccinatie. Waarschijnlijk minder dan een ander. Maar iedereen krijgt de prik twee keer, waardoor de kans op een reactie wel groter is. Dat zal geen extra heftige reactie zijn. Die krijg je met verminderde weerstand wel op het virus, maar niet op het vaccin.'

Welk vaccin is het beste voor iemand die behandeld is aan een dubbele longontsteking en hartfalen, Moderna of Pfizer?

'Beide vaccins zijn gebaseerd op hetzelfde principe en zijn beide net zo veilig. De nieuwe vaccins die op de markt komen, werken op een andere manier. Maar ook die zijn getest op veiligheid en kunnen door iedereen worden gebruikt. Ik kan me nog voorstellen dat er voor bepaalde groepen, zoals transplantatiepatiënten keuzes worden gemaakt..'
Als een gezinslid dat tot een risicogroep behoort gevaccineerd wordt, wordt de rest van het gezin dan ook gevaccineerd.?
'Volgens mij is dat op dit moment niet voorzien. De rest van het gezin wordt op een later moment gevaccineerd. Anders is het organisatorisch niet te doen. We hebben bovendien maar een beperkt aantal vaccins beschikbaar. Daarom is eerst met name voor de meest kwetsbaren gekozen.'
Waarom moet ik als thuiszorgmedewerker achteraan sluiten bij het vaccineren?
'Er zijn veel redenen voor veel mensen om nu al gevaccineerd te worden. Maar er is simpelweg niet genoeg vaccin in ons land. Zodra er andere prioriteiten gelegd kunnen worden, zal dat gedaan worden. Maar dat is ook een politieke keuze.'

Hoe lang duurt het na vaccinatie voordat ik zelf beschermd ben?

'We geven het vaccin twee keer, met een tussenpoos van een aantal weken. Dat is om het afweersysteem zo goed mogelijk te trainen. We verwachten dat vanaf twee weken na de tweede vaccinatie mensen voldoende beschermd moeten zijn. Bescherming tegen ziekte gaat het dan om. Je kunt het virus mogelijk nog wel krijgen, maar dan wordt je er niet meer ziek van.'
Kan ik anderen nog besmetten als ik gevaccineerd ben?
'Er is niet voldoende data om uit te sluiten dat we het virus nog door kunnen geven. Of dat zorgelijk is? Als zoveel mogelijk mensen zich laten vaccineren, krijgt het virus steeds minder de kans om zich te verspreiden en zal de epidemie langzaam uitdoven.'

Hoeveel procent van de bevolking moet meedoen om het virus uit te laten doven?

'Bij de NOS hoorde ik dat het om zeventig procent gaat. Met dat percentage komen we redelijk in de richting van zoveel mogelijk mensen beschermen.'
'Waarom zeggen we steeds vaccineren en niet inenten? Zit daar een verschil tussen?
'Nee hoor, dat is eigenlijk gewoon hetzelfde.'
Mag je je laten vaccineren met een hoge of juist lage bloeddruk?
'Daar is denk ik geen probleem mee.'

Kan ik me laten vaccineren terwijl ik ook insuline moet spuiten voor diabetes type 2?

'Gewoon vaccineren, zou ik zeggen. In de klinische studies naar de werking van het vaccin is een doorsnede van de populatie geselecteerd, dus ook mensen met diabetes. Deze onderliggende ziekte is juist ook een risicofactor voor het doormaken van de ziekte.'
Moet je ook gevaccineerd worden als je het virus al hebt gehad?
'Ja, omdat we weten dat er mensen zijn die maar heel lichte klachten hebben gehad. Daardoor hebben ze minder antistoffen aangemaakt. Met een extra inenting ben je optimaal beschermd.'

Is het nuttig om mensen die op dit moment positief getest zijn direct het vaccin te geven? Dan is de bron toch weg?

'Zo simpel is het niet. Het vaccin doet hetzelfde als de virusinfectie: die zet het afweersysteem aan. Als die infectie gaande is, dan heeft het geen zin om ook nog een vaccin te geven.'

Is het verstandig om het vaccineren te laten plaatsvinden in grote locaties, gezien het risico op besmetting?

'Daarvoor geldt hetzelfde als voor de teststraten: houd je aan de afgesproken tijd, de routes en alle andere maatregelen. Het is een passeerstation, waar je maar een beperkte tijd bent.'
Waarom krijgen mensen onder de 18 jaar geen vaccinatie?
'Omdat het vaccin niet in die groep getest is. Dat zou je apart moeten testen om te kijken of de dosis ook voor die groep goed is. Kinderen kunnen over het algemeen wat gevoeliger reageren op een vaccin. En ze zijn op dit moment de kleinste risicogroep qua ziekte, dus is een vaccinatie ook minder nodig.'

Krijg je bijwerkingen na de prik?

'Je afweersysteem gaat inderdaad zijn werk doen, waardoor je wat verschijnselen kunt krijgen. Lichte koorts, bijvoorbeeld. En een pijnlijke arm betekent dat afweercellen naar die plek gaan om een goede reactie te krijgen.'

Kan ik me laten vaccineren als ik zwanger ben of dat wil worden?

Deze vraag werd niet behandeld in de uitzending. Het RIVM geeft het volgende advies:
'Omdat er nog weinig over bekend is, raden we op dit moment voor de zekerheid af om tijdens de zwangerschap te vaccineren. Het advies is om na de zwangerschap de tweede vaccinatie te halen. Heb je gezondheidsproblemen waardoor je een hogere kans hebt om ernstig ziek te worden van corona? Dan zijn de voordelen van vaccineren tijdens de zwangerschap misschien groter dan de (theoretische) nadelen. Overleg met je arts of vaccinatie tijdens de zwangerschap toch beter is.'
Voor mensen die tussen de eerste en tweede prik zwanger worden, luidt het advies: 'Je hoef je geen zorgen te maken, er zijn geen aanwijzingen dat de vaccinatie gevolgen heeft voor de zwangerschap.'

'Hoe is het virus ontstaan'

Een enkeling heeft een vraag die niet op het vaccin zelf betrekking heeft. Zo wil Harry weten hoe het virus ooit ontstaan is.
'Dit virus was al langer aanwezig in een dierpopulatie in China, waarschijnlijk al miljoenen jaren. Op een bepaald moment is het overgesprongen op de mens. Dat kan op die Chinese diermarkten makkelijk gebeuren. Zo is dat een aantal jaar geleden ook met de voorganger van dit virus gegaan.'