‘We waren het niet altijd eens, maar je kon met Wiebes wel over de inhoud praten’

Wiebes trad af vanwege een vernietigend rapport over de affaire met de kinderopvangtoeslagen. Dat viel in het vorige kabinet Rutte II onder zijn verantwoordelijkheid als staatssecretaris van Financiën.

De mensen die in Groningen regelmatig met Wiebes te maken hadden, zagen het besluit enigszins aankomen. ‘Het kon ook niet anders’, zegt Susan Top van het Groninger Gasberaad. ‘Je kunt niet doen alsof er niets aan de hand is. Ik vind het ook goed dat hij het doet.’

Die mening wordt gedeeld door voormalig wethouder Be Schollema van de oude gemeente Loppersum. ‘Het is een dubbel goed signaal van Wiebes. Met het aftreden van het kabinet ook je demissionaire positie opgeven omdat je je verantwoordelijker voelt... dieper door het stof kun je niet gaan.’

‘Ik zag wel dat hij de minister was die het meest onder vuur lag’, reageert commissaris van de Koning René Paas. ‘Ik vind het een resolute stap die getuigt van een groot gevoel van verantwoordelijkheid.’

Voorzitter Jelle van der Knoop van de Groninger Bodem Beweging is daarnaast ook blij met het directe vertrek van Wiebes: 'De overeenkomst tussen de problematiek in Groningen en de toeslagenaffaire, is het technocratische beleid. Er wordt te weinig rekening gehouden met bewoners en Wiebes was daar de generator van.’

Schollema trekt ook een vergelijk tussen de toeslagenaffaire en de gaswinning in Groningen. ‘Ik was vooral bang dat het kabinet niet op zou stappen’, zegt hij daarover. ‘Dan hadden we ook een voorbode gehad voor de parlementaire enquête over de gaswinning. Dus ik ben wel blij met dit signaal.’

Paas noemt Wiebes een enorm toegewijde en toegankelijke minister. ‘Zo heb ik hem leren kennen. Dat was een enorm contrast met zijn voorganger Henk Kamp.’ Die had volgens Paas aanzienlijk minder aandacht voor Groningen.

‘Wiebes was ook heel erg gericht op oplossingen en hij heeft mij - en ik denk heel veel Groningers - verrast met het besluit om de gaswinning te stoppen.’ In het regeerakkoord ging de gaswinning tenslotte maar amper naar beneden. ‘Ik denk dat dat wel toont dat het hem menens was. En hij is ook van betekenis geweest voor de energieambities voor Groningen.’

Maar Paas herinnert zich ook nare momenten met Wiebes. Zo ontstond er in het voorjaar van 2018 een groot conflict over de versterkingsoperatie, die door de minister tijdelijk werd stilgelegd. ‘Toen heeft hij ontzettend veel krediet verloren’, blikt Paas terug.

Susan Top was het ook lang niet altijd eens met Wiebes, maar ze begrepen elkaar wel op de inhoud. ‘Eigenlijk was er maar een iemand met wie je serieus over de inhoud kon praten en dat was hij. Dat is met de rest wel ingewikkeld.’

Grote gevolgen voor Groningen verwacht Schollema niet door het opstappen van Wiebes. Met de verkiezingen in aantocht zat het einde van zijn termijn er hoe dan ook aan te komen. Top en Paas zijn nog niet zo zeker van die gevolgen. Zo ligt er nog steeds een wet over de versterking op tafel die Wiebes heeft gemaakt en stond er ook een overleg in het Catshuis op het programma over de versterking.

‘Nu hij is afgetreden, is die wet een slag gecompliceerder geworden’, zegt Susan Top. ‘De wet is zijn wet. Kun je die dan nog wel behandelen? Formeel kan het, maar in praktische zin is het wel ingewikkeld geworden.’

Het Catshuisoverleg gaat onder meer over de afspraken over de versterking die in november 2020 zijn beklonken. In totaal bedraagt de deal 1,5 miljard euro. ‘Ik denk niet dat dit gevolgen heeft voor de gemaakte en te maken afspraken, want die zijn gemaakt met het kabinet’, zegt Paas. ‘Maar ik kan nu ook nog niet helemaal overzien wat de consequenties zijn.’

Het kabinet is vanaf nu demissionair. Dat betekent dat er - met uitzondering van het coronavirus - geen grote besluiten meer worden genomen over bepaalde onderwerpen. Dat die demissionaire periode twee maanden voor de verkiezingen al begint, baart Top wel zorgen. ‘De vorige keer duurde de kabinetsformatie negen maanden. Ik snap het besluit, maar voor Groningen is het niet per se goed.’

Vooralsnog neemt Cora van Nieuwenhuizen de taken van Wiebes waar, maar er komt uiteindelijk ook een nieuwe demissionaire minister van Economische Zaken. Daar wordt voor Groningen niet veel meer van verwacht. Schollema: ‘Ik kan me voorstellen dat er iemand moet zijn die de enveloppen opent en de brieven ondertekent, maar inhoudelijk gaat dat voor Groningen het verschil niet maken.’

Van der Knoop: ‘Je weet natuurlijk niet wat je terugkrijgt, maar hopelijk wordt het een minder technocratisch iemand.’