Welke definitieve straf krijgen ‘drugsatleet’ Roelf B. en Gert-Jan N.?

De aanlegsteiger bij het festivaleiland in de Donau
De aanlegsteiger bij het festivaleiland in de Donau © Eddy Zwerver/RTV Noord
Bijna anderhalf jaar na hun arrestatie op het Sziget-festival staan Roel B. en Gert-Jan N. vandaag in hoge beroep terecht voor het hof Boedapest. De twee Stadskanaalsters werden eerder tot vijf jaar cel veroordeeld voor grootschalige drugssmokkel en -handel.
Begin augustus 2019 zetten B. en N. op het festivalterrein bij de Donau hun tent op. Van daaruit beginnen ze met het verkopen van drugs aan andere festivalbezoekers. Het is een komen en gaan van kopers en daardoor lopen ze al gauw in de gaten bij de bewaking. Die haalt de politie erbij en daarmee belanden de twee jeugdvrienden in een nachtmerrie die tot op de dag van vandaag voortduurt.
De doorzoeking van de auto van B. en N.
De doorzoeking van de auto van B. en N. © ANP/Politie Hongarije

Prijslijsten

In de tent vindt de politie drie kilo drugs en prijslijsten, die kennelijk zijn bedoeld om klandizie te trekken. Het tweetal wil niet zeggen waar ze hun auto hebben geparkeerd. Maar die wordt al snel gevonden en daarin blijkt een aanzienlijke handelsvoorraad verstopt. Alles bij elkaar gaat het om twintig kilo (hard-)drugs, vooral xtc-pillen en marihuanasigaretten, met een straatwaarde van 300.000 euro.
In Hongarije, dat een van de strengste anti-drugswetten van Europa heeft, kan een verdachte daarvoor een levenslange gevangenisstraf krijgen. Als bekend wordt dat een van de twee verdachten de tamelijk bekende atleet Roelf B. is, duiken de Nederlandse en Hongaarse media op de zaak.

Strafvoorstel

De politie en het Openbaar Ministerie willen graag weten wie de twee mannen de drugs heeft geleverd en wie hen heeft geholpen de verboden waar Hongarije binnen te smokkelen. In ruil voor deze informatie wordt B. en N. een aanzienlijk lichtere straf in het vooruitzicht gesteld, maar ze gaan er niet op in. Het is niet bekend waarom. Mogelijk zijn ze bang dat ze familie of bekenden in gevaar brengen, of willen ze anderen niet verraden. Maar het kan ook zijn dat ze daadwerkelijk zelf de smokkel hebben opgezet, zonder hulp van anderen.
De gevangenis in Boedapest, waar B. en N. maanden in voorarrest zaten
De gevangenis in Boedapest, waar B. en N. maanden in voorarrest zaten © Eddy Zwerver/RTV Noord
Het OM doet beide verdachten uiteindelijk een strafvoorstel: acht jaar cel voor B. en tien jaar voor N. Laatstgenoemde wordt door de aanklager als het brein achter de drugssmokkel en -handel gezien. De twee besluiten akkoord te gaan. Dat heeft als voordeel dat een lange juridische procedure wordt vermeden. Als de rechter ook instemt, dan is het vonnis definitief en kunnen beide mannen overplaatsing naar Nederland aanvragen, zodat ze in hun eigen land hun straf kunnen uitzitten.
Bovendien zal hun straf naar Nederlandse maatstaven worden omgezet. En daar komt nog eens bij dat – zoals deze Hongaarse advocaat het uitdrukte – een Nederlandse gevangenis een hotel is vergeleken met een Hongaarse gevangenis.
Video van de Hongaarse politie over de drugsvangst. Vanwege de door YouTube ingestelde leeftijdsbeperking moet je erop klikken om hem te openen en bekijken

Spijt

Maar het loopt anders. De advocaten van B. en N. betogen tijdens de zitting voor de rechtbank in Boedapest dat hun cliënten geen doortrapte drugscriminelen zijn, maar twee naïeve jongemannen die een onbezonnen plan hebben bedacht. De verdachten betuigen spijt en bezweren dat dit eens, maar nooit weer is. De rechter blijkt gevoelig voor de pleidooien.
Tot verbazing van de advocaten en verbijstering van het OM krijgen B. en N. niet acht en tien, maar ieder ‘slechts’ vijf jaar cel opgelegd, met aftrek van voorarrest. Dat is in Hongarije de minimumstraf voor ernstige drugsdelicten. Het OM maakt de volgende dag bekend in hoger beroep te gaan. Van de rechter mogen de twee Stadskanaalsters dat in huisarrest afwachten. Ook tegen dat besluit maakt het OM bezwaar, maar dat wordt afgewezen.
In februari vorig jaar maakte RTV Noord deze reportage in aanloop naar de rechtszaak

Appartement

B. en N. kunnen dus voorlopig opgelucht ademhalen, ze hoeven niet meteen terug naar de gevangenis waar ze maanden ieder in een cel met meerdere gevangenen hebben doorgebracht. In plaats daarvan verblijven ze in een appartement ergens in de Hongaarse hoofdstad. Ze mogen de deur niet uit en ze moeten een enkelband dragen, maar ze kunnen wel gemakkelijker bezoek ontvangen.
Overigens scheiden de wegen van de twee zich al gauw weer. Ze besluiten dat het beter is het voorarrest ieder in een eigen appartement door te brengen in plaats van gezamenlijk onder één dak.
Onlangs werd bekend dat de advocaat van B. geprobeerd heeft hem naar Nederland over te laten plaatsen, om het hoger beroep thuis te kunnen afwachten. Volgens het OM is dat verzoek op formele gronden afgewezen. Niet zijn advocaat, maar B. zelf had een officieel verzoek moeten indienen.

Vandaag waarschijnlijk ook uitspraak

Na maanden wachten en uitstel – ook in Hongarije zorgt de coronapandemie voor vertraging in de rechtsgang – buigt het Hof van Beroep zich vandaag dus over de zaak van de twee mannen uit Stadskanaal. Volgens OM-woordvoerder Ference Rab is de rechter van plan nog dezelfde dag uitspraak te doen. 'Al weet je het nooit zeker natuurlijk'. B. en N. hebben immers bij de eerste zitting officieel schuld bekend. En dat is een feit dat niet kan worden teruggedraaid. Wordt het dus opnieuw een straf van vijf jaar, of gaat de hogere rechter deze keer mee met het OM en verdwijnen de twee Stadskanaalsters langer achter de tralies?

Zenuwachtig

Gert-Jan N. zal blij zijn als hij weet waar hij aan toe is, zegt zijn advocaat Péter Enzsöl: 'Mijn cliënt is enigszins zenuwachtig. We hopen dat het bij vijf jaar blijft en geen hogere straf wordt. Hij vertelde me onlangs nog eens dat hij zijn les heeft geleerd en dat hij hoopt zijn leven weer te kunnen oppakken. Hij staat nu nog onder huisarrest en dat is beter dan de cel. Maar het is niet hetzelfde als je vrij kunnen bewegen.'
Net als het OM verwacht ook Enzsöl dat de rechter vandaag nog uitspraak doet. Om N. te ondersteunen, zullen zijn moeder en zijn zus bij de zitting aanwezig zijn.
Péter Enzsöl, de advocaat van Gert-Jan N.
Péter Enzsöl, de advocaat van Gert-Jan N. © Eddy Zwerver/RTV Noord

Overplaatsing

Hoe hoog de straf ook wordt, hiermee komt hoogstwaarschijnlijk een einde aan de zaak. Daarna kunnen de twee Stadskanaalsters officieel een verzoek indienen voor overplaatsing naar een Nederlandse gevangenis. Volgens EU-afspraken is Hongarije verplicht daaraan mee te werken.
Dus minimaal vijf jaar cel? Volgens Rab bestaat er een heel kleine kans dat het toch uitdraait op een milder vonnis. ‘De rechter kan in zeer uitzonderlijke gevallen een lagere straf opleggen. Namelijk twee jaar in plaats van de wettelijke minimumstraf van vijf jaar. Maar dan moet hij heel goede argumenten hebben. Als OM hopen we natuurlijk en verwachten we ook dat het een hogere straf wordt.'
Cassatie, dus een gang naar het Hongaarse Hooggerechtshof , is in deze zaak uitgesloten, zegt OM-woordvoerder Ference Rab: ‘Volgens de Hongaarse wet is dit alleen mogelijk als de rechtbank de verdachten heeft vrijgesproken en het hof daarna hen alsnog veroordeelt, of andersom. Maar in dit geval hebben de verdachten zelf schuld bekend. De schuldvraag is daarmee beantwoord. Het gaat dus alleen nog om de strafmaat.’
Mede om deze reden is er vandaag geen vertegenwoordiger van het OM aanwezig op de zitting. In plaats daarvan levert de aanklager op schrift zijn eis voor een hogere straf aan, onderbouwd met argumenten.