Toukomst verdeelt 100 miljoen euro: deze ideeën worden uitgevoerd

In deze koffer zit het advies van het Toukomstpanel
In deze koffer zit het advies van het Toukomstpanel © Mario Miskovic/RTV Noord
Een openluchttheater, een levensreddend netwerk met AED's en miljoeneninvesteringen in ons Groninger landschap. Het is een kleine greep uit de ideeën die gefinancierd gaan worden met honderd miljoen euro van Toukomst.
Toukomst is een initiatief van het Nationaal Programma Groningen om het wonen, leven en werken in onze provincie te verbeteren. Er is 100 miljoen euro te spenderen en alle Groningers mochten daar over meedenken. Dat leverde meer dan negenhonderd ideeën op, die uitgewerkt zijn tot 59 grote plannen. Iets meer dan de helft daarvan kan nu daadwerkelijk worden uitgevoerd.

Tientallen miljoenen voor landschap

Verreweg het grootste deel van het bedrag gaat naar investeringen in het Groninger landschap. In totaal is er vanuit Toukomst 30 miljoen euro gereserveerd voor allerlei verschillende landschapsprojecten. Dat varieert van het aanleggen van kleine bossen tot het verbinden van fiets- en wandelpaden, het verbeteren van waterwegen tot het laten opbloeien van bermen voor een betere biodiversiteit.
Het is de bedoeling dat al die verschillende landschapsprojecten samen worden gebracht in een landschapswerkplaats, waar daadwerkelijk mensen aan het werk zijn om Groningen steeds iets mooier en beter te maken.

Kleine zelfvoorzienende bossen

Letty Stupers uit Stad is een van de mensen die een idee heeft ingestuurd voor Toukomst. Zij pleit voor meer tiny forests in Stad en Ommeland.
'Het idee is dat je op een klein oppervlak een bos bouwt dat zichzelf kan onderhouden in een korte tijd', vertelt ze. 'In Groningen wordt veel gedaan aan groen landschap, maar er zijn relatief weinig bossen. Dat hoort natuurlijk ook bij de leegte, maar het is goed om juist met kleine bosjes de draagkracht voor heel veel soorten te vergroten. Daar kun je al veel mee winnen.'
Aniëla Sirks uit Middelstum diende een plan in voor Toukomst
Aniëla Sirks uit Middelstum diende een plan in voor Toukomst © Mario Miskovic / RTV Noord

Biodiversiteit die aansluit bij het landschap

Ook Aniëla Sirks uit Middelstum zag haar plan voor groenere bermen en meer biodiversiteit gehonoreerd worden. 'De kale woestijnen van groen gras kennen we wel, maar hoe mooi zou het zijn als je op de route naar je werk of naar school allerlei dieren ziet vliegen en zoogdieren in het land ziet? We willen dat alles wat ten goede komt van biodiversiteit ook aansluit bij het landschap en de leefomgeving.'

Het eerlijke verhaal

De gaswinning en alle gevolgen daarvan hebben geleid tot het Nationaal Programma Groningen dus ook tot Toukomst. Het is daarom niet heel verrassend dat er ook geld beschikbaar is voor een educatief centrum over de gaswinning. Daar is - gecombineerd met een openluchttheater - 6 miljoen euro voor vrijgemaakt.
De gaswinning heeft ons veel welvaart gebracht, maar ook veel ellende
Thea van der Laan - stuurde haar idee in
'Inwoners willen dat het eerlijke verhaal wordt verteld over de gaswinning', schrijft het Toukomstpanel in haar advies. 'De gevolgen van de gaswinning zijn een belangrijk onderdeel van onze toekomst. We willen niet dat dit vergeten wordt zodra de gasputten zijn dichtgezet en opgeruimd.'

Gaswinning mag niet vergeten worden

De leden van het Toukomstpanel staan daar niet alleen in. Thea van der Laan uit Tolbert stuurde samen met twee van haar dochters een groots plan in voor een educatief centrum over de gaswinning.
'Het heeft ons veel welvaart gebracht', vertelt Van der Laan, 'maar ook heel veel ellende. Dat mag niet vergeten worden. Het moet heel duidelijk zijn wat hier gebeurd is.' Ze wil niet dat het een museum wordt, maar echt een beleefcentrum. 'Bij een museum denken mijn dochters aan suf en stoffig; dat moet het niet zijn. Ik heb het idee gebaseerd op NEMO in Amsterdam. Ik kan me voorstellen dat het dan ook interessant is voor schooljeugd.'
Thea van der Laan (r) en haar dochter Roelien de Jong (l)
Thea van der Laan (r) en haar dochter Roelien de Jong (l) © Jeroen Berkenbosch/RTV Noord
Ook Joke Scholten uit Loppersum wilde dat Toukomst aandacht zou besteden aan de gaswinning en de gevolgen daarvan. 'Loppersum staat natuurlijk bekend als epicentrum van de aardbevingen, maar ik heb me verbaasd dat er niet iets was waar je laagdrempelig iets te weten kon komen over de gaswinning, zowel positief als negatief.' Daar moet dit idee verandering in brengen. 'Met ook aandacht voor mooie initiatieven en wisselexposities.'

Openluchttheater De Barst

Het aardbevingsbeleefcentrum wordt gecombineerd met een nieuw openluchttheater: De Barst. Dat is naast een theater ook meteen een expositieruimte en het moet een opvallende verschijning worden, die permanent herinnert aan het gaswinningsverleden. Het is de bedoeling dat er elke zomer een theatervoorstelling is die geïnspireerd is op de Groninger geschiedenis en cultuur.

Rondreizend theater in de zomer

Een ander theaterproject dat elke zomer moet gaan draaien met hulp van Toukomst is de Zummerbühne. Het is een idee van acteur Marcel Hensema en componist Reinout Douma. De Zummerbühne wordt een theaterproject waar professionals en amateurs aan mee mogen doen om Groningse verhalen te vertellen.
'Het is de bedoeling dat we elk jaar op een andere plek in de provincie een voorstelling maken', vertelt Douma. 'Met steeds grootschalige voorstellingen die iets met Groningen te maken hebben, maar die hopelijk ook landelijk publiek naar ons toe trekken. Ik hoop dat we in 2022 de eerste voorstelling kunnen maken.'
Reinout Douma achter een vleugel in De Toekomst in Scheemda
Reinout Douma achter een vleugel in De Toekomst in Scheemda © Janke de Haan/RTV Noord
Maar ook andere culturele projecten krijgen geld krijgen uit Toukomst. Zo moeten de bestaande Groningse musea een impuls krijgen (2 miljoen euro), komt er een app met de verhalen van Groningen die toeristen en inwoners aanspreekt (twee miljoen euro), krijgt theaterproject Gronings Vuur ook 2 miljoen euro en wordt geïnvesteerd in bezinningstoerisme (zeshonderdduizend euro) en een Gronings bordspel (25.000 euro).

Roemte!

Veel van de ingediende ideeën die een fysieke plek zoeken om te beginnen, kunnen volgens het Toukomstpanel eigenlijk nergens terecht, omdat er geen organisatie is die hen verder helpt. Toukomst moet daar verandering in brengen en daar wordt royaal in geïnvesteerd: Roemte! krijgt een fonds van 22,5 miljoen euro. Maar er wordt niet alleen geïnvesteerd, er moet ook geld terugvloeien in het fonds, zodat er uiteindelijk veel meer geld beschikbaar is dan die 22,5 miljoen.
'Roemte! helpt Groningse initiatieven met het regelen van een passende plek en om met succes aan de slag te gaan. Denk hierbij aan initiatieven voor kleinschalig toerisme, musea, een dorpshuis, een circulaire werkplaats, een cultuurplek of een bed & breakfast. Initiatieven die de provincie aantrekkelijker maken om er te wonen, werken en recreëren.'

Waterstofbanen en armoede

Andere projecten die geld krijgen uit Toukomst zijn onder meer gericht op nieuwe woonvormen voor ouderen (300.000 euro), een praktijkgericht lesprogramma voor het basisonderwijs (2 miljoen euro), het ontwikkelen van banen in de waterstofindustrie (5 miljoen euro), het creëren van een levensreddend netwerk van AED's (1 miljoen euro) en het investeren in kinderen in armoede (5 miljoen euro)
Welke ideeën worden gefinancierd door Toukomst?

De projecten die werden afgewezen

Als meer dan de helft van de projecten geld krijgt, betekent het ook dat bijna de helft van de plannen is afgewezen. De redenen daarvoor lopen uiteen. Zo zijn er verschillende onderwijsprojecten afgewezen, omdat het Toukomstpanel van mening is dat onderwijs een taak van de Rijksoverheid is. Hetzelfde geldt voor de aanleg van snel internet: Toukomst ziet daarin geen plek voor zichzelf. Andere ideeën hadden te weinig lef, waren niet vernieuwend genoeg of onvoldoende gericht op de hele provincie.

Vastbesloten om plannen uit te voeren

Het Toukomstpanel heeft het advies overhandigd aan voorzitter René Paas van het NPG-bestuur. Het bestuur moet uiteindelijk nog een klap geven op de bedragen en toekenningen, maar het ligt niet in de lijn der verwachting dat het bestuur een streep zet door het zelf opgerichte Toukomstproject.
'We gaan nu kijken hoe we dit advies het beste kunnen laten passen binnen het Nationaal Programma Groningen', zegt Paas. 'Het panel zegt bij sommige onderdelen dat plannen nog verder uitgewerkt moeten worden, dus we gaan daar mee helpen. We hebben 100 miljoen euro opzij gezet om de plannen van Groningers uit te gaan voeren en we zijn vastbesloten om dat ook te gaan doen.'
Lees het volledige advies van het Toukomstpanel hier.