'Lammie had zich enorm verheugd op de onthulling van het oorlogsmonument'

Het monument ter nagedachtenis aan het oorlogsverhaal van Lammie Drenth en haar familie in Stadskanaal
Het monument ter nagedachtenis aan het oorlogsverhaal van Lammie Drenth en haar familie in Stadskanaal © Stichting Drenth Monument
'Toen ik hoorde dat Lammie Drenth is overleden, kwam dat wel even binnen', zegt Jaap Duit van Stichting Drenth Monument. Met de stichting heeft hij zich sterk gemaakt voor een monument voor Lammie en haar familie in Stadskanaal. Ze zou het in april zelf onthullen.
Aan de Kromme Wijk in Stadskanaal woonden Willem en Hindertje Drenth ten tijde van de Tweede Wereldoorlog met hun dochters Lammie en Fennie. Zij boden tijdens de oorlog met gevaar voor eigen leven een schuilplaats aan mensen in nood, onder wie dertien Joden. Omdat Lammie enige tijd op een NSB-kantoor werkte, werd lang gedacht dat zij ook een NSB'er was. Na de oorlog trouwde ze met Ben Kosses, één van de mannen die het 'Andere Achterhuis' aan de Kromme Wijk in Stadskanaal als onderduikadres had.

Verhaal maakt indruk

'Het overlijden heeft voor ons, en dan spreek ik ook namens de andere bestuursleden van Drenth Monument, wel impact', vertelt Jaap Duit zondagavond. Hij bedacht in 2017 met mede-Stadskanaalsters Wim Lapohr en Helen Kämink het plan voor een blijvend monument ter nagedachtenis aan het 'Andere Achterhuis'. Het verhaal van Willem en Hindertje Drenth had indruk op ze gemaakt.
Lammie en haar familie vonden het vanzelfsprekend om anderen te helpen, dat hoefde niet op een voetstuk
Jaap Duit - Stichting Drenth Monument
'Helen wist in contact te komen met Lammie, want we wilden graag weten wat zij ervan zou vinden als dat monument er zou komen', blikt Duit terug. Haar zus Fennie leefde, net als Willem en Hindertje Drenth, niet meer. Maar Lammie was niet direct enthousiast, weet Duit nog. 'Ze was wat gereserveerd en vertelde dat ze het heel vanzelfsprekend vond dat ze met haar familie andere mensen hielp, dat hoefde niet op een voetstuk.'
De trouwfoto van Lammie Drenth, die vlak na de Tweede Wereldoorlog trouwde met onderduiker Ben Kosses
De trouwfoto van Lammie Drenth, die vlak na de Tweede Wereldoorlog trouwde met onderduiker Ben Kosses © Fotograaf onbekend

Enthousiasme groeide

Duit, Lapohr en Kämink stelden voor een schets van het monument aan Lammie voor te leggen, om te kijken wat ze daarvan vond. Dat bleek een schot in de roos. 'We hadden een monument bedacht dat bestaat uit 21 elementen van cortonstaal, die symboliseren de 21 mensen die tijdens de oorlog waren ondergedoken bij de familie Drenth', legt Duit uit. Dat idee kon geleidelijk aan op enthousiasme bij Lammie rekenen. De kunstenaars Leo Kaldenbach en Bernard Winkel gaven het monument gestalte.
Zet nu maar eens 21 mensen twee jaar lang bij elkaar à la Big Brother, dan krijg je geheid gedonder
Jaap Duit - Stichting Drenth Monument
Het verhaal dat het 'Andere Achterhuis' met zich meedraagt, verdient zo'n monument, meent Duit. 'Ik vind het verhaal van de familie Drenth een onderbelicht onderduikverhaal. Ze gaven niet onderdak aan één, niet twee, maar aan een hele groep onderduikers. En dat in zo'n klein huisje. Zet nu maar eens 21 mensen twee jaar lang bij elkaar op datzelfde oppervlak en maak er à la Big Brother een realityshow van. Dan krijg je geheid gedonder. Zoiets vergt mentaal heel veel van je, dat maakt dit verhaal erg bijzonder.'
Het 'Andere Achterhuis' in Stadskanaal waar Lammie Drenth en haar familie tijdens de oorlog woonden
Het 'Andere Achterhuis' in Stadskanaal waar Lammie Drenth en haar familie tijdens de oorlog woonden © Stichting Drenth Monument

Onthulling monument

Het monument was al klaar en zou afgelopen jaar in april onthuld worden door Lammie Drenth en commissaris van de Koning, René Paas, in het kader van 75 jaar bevrijding. 'Maar het coronavirus reed ons in de wielen. Gelukkig hadden we vrij snel geregeld dat we het onthullingsmoment met Lammie erbij zouden uitstellen tot 12 april 2021, exact 76 jaar na de bevrijding van Stadskanaal.'
Het monument zorgt ervoor dat het verhaal van haar en haar familie altijd zal worden doorverteld
Jaap Duit - Stichting Drenth Monument
Maar zover komt het niet meer. Tijdens de kerstdagen kregen de bestuursleden van Stichting Drenthe Monument te horen dat de 93-jarige Lammie, die nog altijd met haar man Ben Kosses samenwoonde in Amstelveen, was opgenomen in het ziekenhuis. 'We hoopten natuurlijk dat ze zou herstellen, mede omdat ze zich enorm op de onthulling van het monument had verheugd. Totdat we vanavond hoorden dat ze is overleden. Het monument zorgt ervoor dat het verhaal van haar en haar familie altijd zal worden doorverteld.'
Het monument ter nagedachtenis aan het oorlogsverhaal van de familie Drenth is te vinden aan de Barkelazathe te Stadskanaal, feitelijk de achtertuin van de voormalige woning van de familie. Stichting Drenth Monument beraadt zich nog op de manier waarop het monument alsnog officieel zal worden onthuld.
Het oorlogsmonument aan de Barkelazathe in Stadskanaal
Het oorlogsmonument aan de Barkelazathe in Stadskanaal © Stichting Drenth Monument