Groningse deskundigen: 'Avondklok moet blijven, maar leg wel uit waarom'

De binnenstad van Groningen tijdens de avondklok
De binnenstad van Groningen tijdens de avondklok © ANP
Het kabinet moet veel beter uitleggen waarom de avondklok en andere maatregelen nodig zijn. Dit is nog belangrijker nu de avondklok onderwerp is geworden van een juridisch gevecht.
Dat vinden gezondheidseconoom Jochen Mierau en gedragswetenschapper en epidemioloog Esther Metting van de Rijksuniversiteit Groningen.
Ze moeten nu wel duidelijk maken wat de redenering is achter de maatregelen
Gezondheidseconoom Jochen Mierau

Gebrek aan perspectief

Mierau ageert al langer tegen het in zijn ogen gebrek aan perspectief dat het kabinet ons geeft. 'We hebben weinig beeld bij de ontwikkeling: welke maatregelen laten we als eerste los en wat kunnen we nog meer verwachten?' De onzekerheid over de avondklok maakt het er niet beter op. 'Als de avondklok eraf gaat, wat betekent dit dan voor de andere maatregelen?'

'Wees open en duidelijk'

Het kabinet moet hoe dan ook reageren op de commotie rond de avondklok, vinden beiden. Mierau: 'Het overkomt hen misschien, maar ze moeten nu wel duidelijk maken wat de redenering is achter de maatregelen. Bijvoorbeeld: we hebben de avondklok nodig om de scholen te kunnen openen'.
Metting: 'Je moet vooral goed uitleggen waarom je voor de avondklok kiest en waarom het zo belangrijk is om het virus er voor het begin van de lente onder te houden. En als je het niet goed weet, zeg dat dan. Ze moeten transparanter zijn'.
Als je de overheid niet vertrouwt, is de kans dat je je laat vaccineren ook kleiner.
Gedragswetenschapper en epidemioloog Esther Metting

Vertrouwen kan wel opkikker gebruiken.

Metting is als gedragswetenschapper bezorgd over welke gevolgen de commotie heeft voor het draagvlak. 'Net als het datalek bij de GGD zal dit niet helpen voor het draagvlak, terwijl we dat wel heel hard nodig hebben nu.'
Het vertrouwen in de Nederlandse aanpak van het virus is gedaald, vertelt Metting. Begin januari had 45 procent van de ondervraagden in het RIVM-gedragsonderzoek vertrouwen in de Nederlandse aanpak; dat was in het begin van de crisis nog 75 procent. De overheid moet er daarom nu alles aan doen om dat draagvlak te verhogen, ook omdat de vaccinatie in volle gang is. 'Als je de overheid niet vertrouwt, is de kans dat je je laat vaccineren ook kleiner.'
Dinsdag zette de rechtbank in Den Haag een streep door de avondklok. Deze maatregel is namelijk genomen op basis van een wet die is bedoeld voor acute noodgevallen, zoals een dijkdoorbraak. Dat had niet gemogen, oordeelde de rechter, want de bestrijding van corona is geen noodgeval. Het kabinet is in hoger beroep gegaan en vroeg in een spoedappèl aan de rechter om tot die tijd de avondklok in stand te houden. De rechter ging daarin mee, dus voorlopig is de avondklok nog geldig. Het hoger beroep dient vrijdag. Het kabinet werkt ondertussen ook aan een spoedwet, die de avondklok de nodige juridische onderbouwing moet geven.
Ik ben er huiverig voor dat het afschaffen van de avondklok betekent dat andere maatregelen langer doorlopen
Gedragswetenschapper en epidemioloog Esther Metting

Avondklok moet nog maar even blijven

Beiden hopen dat de avondklok als maatregel juridisch standhoudt. Alleen al zodat de overheid de regie houdt over het hele pakket aan maatregelen, vindt Mierau. 'Wat betekent het als de avondklok tegen de wil van de overheid in opgeheven wordt? Blijven middelbare scholen dan langer dicht? Of blijft de bezoekersbeperking dan langer gelden? Ik ben er wel huiverig voor dat het afschaffen van de avondklok betekent dat andere maatregelen langer doorlopen.'
Metting: 'Ik was wel sceptisch in het begin, maar we zijn het nu gewend en het levert niet veel gedoe op. Ik vind dat we alle maatregelen nu moeten vasthouden, totdat we weten wat de Britse variant gaat doen'.
Want Metting is daar allerminst gerust op. 'We zagen tijdens de lockdown in maart vorig jaar het aantal besmettingen heel snel naar beneden gaan. We zitten nu in een nog strengere lockdown en toch wil het aantal maar niet echt dalen. Bovendien zal het openen van de basisscholen ook nog effect hebben.'
Mierau wil wel graag van de avondklok af, zodra de cijfers dat toelaten. 'Al zou mijn voorkeur zijn om eerst de bezoekregeling te versoepelen en dan de avondklok af te schaffen, omdat de bezoekregeling volgens mij een grotere maatschappelijke impact heeft.'
Het is belangrijk dat de maatregelen niet boven de wet staan
Gezondheidseconoom Jochen Mierau

Lang leve de rechtstaat

Dat een rechter zich over een coronamaatregel als de avondklok uitlaat, juichen ze allebei toe. Metting: 'Het is mooi dat je het kan aanvechten bij de rechter'. Mierau: 'Het is een belangrijk signaal dat de rechtstaat overeind blijft en dat de maatregelen niet boven de wet staan'.