De verkiezingen komen eraan: wat zeggen de partijen over Groningen?

Een verkiezingsbord op de Grote Markt in Groningen
Een verkiezingsbord op de Grote Markt in Groningen © RTV Noord
De Tweede Kamerverkiezingen op 15 tot 17 maart naderen. Hoe wordt Groningen genoemd in de verkiezingsprogramma's? Een uitgebreide analyse leert: na de gaswinning blijft het in Groningen om energie draaien.
De term Groningen komt in totaal 64 keer voor in de verkiezingsprogramma's van politieke partijen die momenteel op minstens één zetel worden gepeild. Alleen in de programma's van 50Plus en Denk komt de provincie niet voor. Toch is het een buitengewoon hoge score ten opzichte van andere provincies.

Gaswinning: ook rechtse partijen zijn Groningen nu goed gezind

Het zal niemand verbazen dat het daarbij vooral om de gaswinningsproblematiek gaat. Maar waar de partijen vier jaar geleden nog de mond vol hadden van het dichtdraaien van de gaskraan en in gang zetten van schadeherstel, is dat de afgelopen vier jaar in gang gezet. Wat resteert zijn nu vooral open deuren.
De grootste regeringspartij, VVD, rept over 'doorgaan met het zo snel mogelijk volledig afbouwen van de gaswinning in Groningen'. Dat besluit was al genomen: in 2022 wordt de kraan immers dichtgedraaid. Regeringspartij D66 houdt vast aan het inspecteren van 26.000 woningen en gebruikt daarbij het woord 'crisisaanpak'.
Van het gas af? Nee! Van het Groningse gas af? Ja!
PVV
Dat komt ook uit de mond van oppositiepartijen SP en PvdA. De eerste wil een miljardenfonds voor Groningen, PvdA geeft al een bedrag: 10 miljard voor herstel van de provincie. Coalitiepartij ChristenUnie haalt aan dat de aardbevingen reden zijn om nog eens goed te kijken naar zoutwinning - wat speelt rond Veendam, terwijl het CDA voor de volgende periode inzet op een minister van Regionale Ontwikkeling die zich inzet voor de versterking van huizen en panden.
Rechtse partijen zijn Groningen beter gezind dan vier jaar geleden. Forum voor Democratie, dat gaswinning in de provincie eerder juist wilde intensiveren, zegt nu: 'Ruime compensatie voor getroffenen in Groningen'. En: 'Een aanzienlijk deel van de baten direct in de regio investeren'. En PVV: 'Van het gas af? Nee! Van het Groningse gas af? Ja!' De partij van Wilders wil Groningers daarbij volledig schadeloosstellen.
De FvD-afplitsing JA21 van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga - in de peilingen van half februari goed voor 1 of 2 zetels - wil wel een aantal Groningse locaties standby houden voor noodsituaties zoals extreme kou of importproblemen.
De SGP benoemt het gevolg van het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen, wat vooral slecht nieuws is voor de randen van onze provincie: 'De winning uit kleine velden moet nu ondersteund worden'.

De Lelylijn? Vooral handig voor de Randstad

Een ander thema waar je deze verkiezingen niet omheen kan is de Lelylijn, de beoogde snelle treinverbinding waarmee je in anderhalf uur zou moeten kunnen reizen tussen Groningen en Lelystad - ofwel: de Randstad.
Wonen in die omgeving en in de Randstad werken, wordt zo heel normaal
CDA over de Lelylijn
De verkorte reistijd is voor partijen niet het doel, maar een middel. Een middel voor verspreiding van mensen die eigenlijk een woning zoeken in de Randstad, valt te lezen. 'Met de Lelylijn investeren we in de economie van het Noorden en wordt het nog aantrekkelijker om daar te (blijven) wonen', schrijft de PvdA. SGP: 'De Lelylijn helpt om de woningnood in de Randstad te beperken en is goed voor de bedrijvigheid in krimpregio's.' CDA wil naast eindstation Groningen ook een eindstation Leeuwarden: 'Wonen in die omgeving en een aantal dagen per week in de randstad werken, wordt zo heel normaal.'
PvdA en JA21 opteren naast de Lelylijn ook voor de Nedersaksenlijn tussen Enschede en Groningen, die ook Veendam moet aandoen. ChristenUnie doet er nog een schepje bovenop. De partij wil ook nog investeren in een spoorlijn naar Zernike.
Een punt van aandacht: bij de grootst gepeilde partijen speelt de verbinding minder. PVV rept er niet over, en VVD houdt vast aan het plan van het huidige ministerie: het is een optie die wordt bekeken.

Na de gaswinning komt waterstof

Ondanks van de afbouw van de gaswinning, wordt Groningen nog steeds getipt als energieprovincie. Met name voor waterstof. VVD stelt dat Groningen daar een belangrijke rol in krijgt. De partij ziet kernenergie als hoofddoel, maar uit de wisselende energie-opbrengsten van wind en zon kan Nederland zo zelf 'oranje waterstof' produceren. GroenLinks geeft het een andere kleur: 'We kiezen voor groene waterstof in Groningen'.
PvdA ziet het helemaal voor zich: 'Groningen en Drenthe kunnen de energiehoofdstad van Europa worden'. D66 schrijft het wat betekenisvoller op: 'Zo kan Groningen Nederland voorzien van duurzame warmte en elektriciteit en krijgt Noord-Nederland een duurzaam economisch perspectief.'

Komt Groningen vol windmolens te staan?

Of de provincie dan ook vol windturbines komt te staan? Aan zo'n impopulaire uitspraak waagt geen partij zich.
D66 wil windparken en zonneparken in ieder geval groeperen: 'Door ze bij elkaar te plaatsen op een aantal plekken in het land, beperken we de overlast en beschermen we het uitzicht over het landschap.' Locaties worden niet genoemd.
CDA, PvdA en Partij voor de Dieren vinden dat landbouwgrond en natuur zoveel mogelijk moeten worden ontzien. Maar, op plekken waar mensen en dieren 'geen of weinig hinder' ondervinden, wordt volgens Partij voor de Dieren wel grootschalig gebouwd.
GroenLinks paait met aandelen voor omwonenden. ChristenUnie ziet een grote rol voor de boer: 'Zonne- en windenergie krijgen een plek in het businessmodel op het boerenerf.' Ze wil wel een stok achter de deur: 'Bij te weinig voortgang stuurt het Rijk bij'.
Wie de kleinste kans wil hebben op windmolens in de achtertuin, zit het best bij de rechtse partijen. PVV wil zo snel mogelijk van de 'landschapsvernietigende gekte' af. Forum net zo. JA21 wil dat windmolens die na 15 tot 20 jaar uitgerendeerd zijn, niet worden vervangen voor nieuwe exemplaren. In plaats daarvan moet de omgeving in haar eerdere vorm worden hersteld.
Is de nieuwe partij waar de Groningse anti-windmolenactivist Jan Nieboer zich aan heeft verbonden dan concreter? Een beetje: 'Oprecht is oprecht boos dat al die zonnepanelenvelden en windturbines in landelijke gebieden worden neergezet. Het aanbod moet realistischer.'

Het alternatief: een kerncentrale in de Eemshaven

Opvallend is dat zelfs linkse partijen opener staan voor een kerncentrale als alternatief voor de gasvoorziening én wind- en zonne-energie, dan vier jaar geleden. Die zien het als optie achter de hand. Conservatieve partijen zijn doortastender.
SGP wil wel een nieuwe kerncentrale openen, VVD noemt kernenergie zelfs onmisbaar voor het halen van klimaatdoelstellingen. Het is opnieuw nieuwkomer JA21 die daarover concreet durft te worden: 'Het aanbesteden van een aantal nieuwe kerncentrales [doen we] in Borssele, de Maasvlakte en de Eemshaven.'

Meer relevant voor Groningen

Het gaat op meer manieren in de programma's over Groningen, en vanzelfsprekend zijn meer onderwerpen relevant. Hoe houden we zorg in de regio? Wat is de toekomst van onze boeren? Hoe houden we voorzieningen open? Op al die thema's gaan we in de week voor de verkiezingen uitgebreid in.
Maar vooralsnog vat D66 de rol van Groningen in de verkiezingsprogramma's treffend samen. 'Groningen was, is en blijft de energieregio van West-Europa.'