Wat mag de overheid wel en niet als het gaat om een vaccinatiebewijs?

Jan Brouwer in de studio van RTV Noord
Jan Brouwer in de studio van RTV Noord © RTV Noord
Er moet nog deze maand een voorstel komen voor een digitaal vaccinatiepaspoort, vindt de Europese commissie. Premier Mark Rutte heeft al gezegd dat Nederland daar geen bezwaar tegen heeft. D66-lijsttrekker Sigrid Kaag zei zondag al dat ze wil dat Nederlanders meer vrijheden krijgen als ze gevaccineerd zijn tegen corona.
Maar hoe zit het precies met zo'n vaccinatiebewijs? Omrop Fryslân legde enkele kernvragen voor aan hoogleraar staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen Jan Brouwer.

Kan dit vaccinatiepaspoort zomaar worden ingevoerd, hoe zit het bijvoorbeeld met de wettelijke basis?

Volgens Brouwer is er op Europees niveau een basis ingevoerd die het voor landen mogelijk maakt om uitzonderingen in te stellen voor het vrije verkeer van mensen, bijvoorbeeld met een vaccinatiepaspoort. 'Dat is een Europese aangelegenheid, het verdrag biedt daartoe de mogelijkheid op grond van gezondheid, net zoals we nu al een dierenpaspoort hebben.'
Landen mogen dus mensen weigeren aan de grens, als zij niet de juiste gezondheidspapieren hebben.

Welke procedure wordt gebruikt om zo'n Europees vaccinatiepaspoort rond te krijgen?

Het invoeren van een vaccinatiepaspoort in de Europese Unie is niet zomaar klaar, zo legt Brouwer uit: 'De commissie doet dan een voorstel, wat dan uiteindelijk door het Europees Parlement moet, en daarna moeten de ministers daar hun handtekening onder moeten zetten.'
Een lang proces, maar volgens Brouwer zullen er niet veel landen zijn die hiervoor gaan liggen. 'Omdat je op die manier het toerisme kan redden. Met name de mediterrane landen die hebben nu al aangedrongen op zo'n paspoort.'

Maar hoe zit het dan met evenementen en bedrijven, is zo'n paspoort niet gewoon discriminatie?

Een vaccinatiebewijs voor een evenement of bedrijf is wat anders als waar de Europese Unie mee bezig is. Het zal straks waarschijnlijk aan de evenementen en bedrijven zelf zijn of ze wel of niet vragen naar een vaccinatiepaspoort. 'Denk eraan dat als je een evenement op peil wilt houden, je misschien wel gedwongen zult worden om met dergelijke strategie te werken.'
Het zou bezoekers bijvoorbeeld een veiliger gevoel kunnen geven, waardoor het evenement uiteindelijk meer mensen zal trekken. 'Ik denk dat dit er wel aan zit te komen.' Op de vraag of het dan geen discriminatie is, is Brouwer duidelijk: 'Je hebt de vrijheid om niet naar een festival te gaan, het is geen dwang. Het is alleen maar een voorwaarde die gesteld wordt.'