Vertrouwensbreuk: meerderheid van de boeren stemt niet meer op coalitiepartij

Symbolisch voor de afbrokkelende steun op het platteland? De letters van het CDA staan er hier wat onfortuinlijk bij
Symbolisch voor de afbrokkelende steun op het platteland? De letters van het CDA staan er hier wat onfortuinlijk bij © Guus Schoonewille/ANP
Ruim veertig procent van de boeren en tuinders in ons land is van plan om op 17 maart op een andere partij te stemmen dan in 2017. Dat bleek onlangs uit een peiling van vakblad Nieuwe Oogst onder 3.500 boeren.
Regeringspartijen CDA, VVD, D66 en ChristenUnie kregen vier jaar geleden nog het vertrouwen van 64 procent van de agrariërs, de meerderheid dus. In de laatste peiling is dat aantal gezakt tot 47 procent, een minderheid.

CDA verliest veel aanhang onder boeren

Het CDA was in 2017 met bijna 37 procent van de stemmen veruit de grootste partij onder de boeren. In de recente peiling is het CDA in die groep nog steeds de grootste partij, maar is het percentage stemmen gezakt naar ruim 27 procent.
Ook de VVD verliest fors. Veel boeren haken af omdat ze vinden dat de coalitiepartijen de boerenbelangen slecht behartigd hebben, met name als het gaat over de aanpak van de stikstofcrisis.

BoerBurgerBeweging profiteert

Vooral nieuwkomer BBB (BoerBurgerBeweging) profiteert van de verschuiving van de boerenstem. Die partij staat in de peiling op 13 procent van de boerenstemmen en is daarmee de derde partij na CDA en VVD. Ook JA21 (3,4 procent) profiteert mee.
Wat verder opvalt in de peiling is dat ongeveer 1 op de 5 boeren nog geen keuze gemaakt heeft. ‘Dat is best wel veel voor boerenbegrippen’, zegt hoofdredacteur Esther de Snoo van Nieuwe Oogst. ‘Boeren zijn normaal gesproken nogal honkvast.’
Akke de Haan
Akke de Haan © Steven Radersma/RTV Noord
Er zitten veel mensen uit de Randstad in de regering
Akke de Haan - boerin met schapen en biologische leghennen

Frisse wind

Akke de Haan (48) uit Opende houdt samen met haar man ruim 100 schapen en 9.000 biologische leghennen. Ze stemde tot nu toe meestal op het CDA en ook wel eens op de ChristenUnie. Maar daar stapt ze nu van af. Ze ziet meer heil in nieuwkomer BoerBurgerBeweging.
‘Het CDA is altijd goed geweest voor de boer, maar de laatste vier jaar zie je daar weinig van terug’, steekt ze van wal. ‘En ik denk dat een frisse wind in het kabinet niet verkeerd is. De BoerBurgerBeweging spreekt me niet alleen op het boerenvlak erg aan, maar ook op andere punten. Daar ga ik deze keer op stemmen. Ik ben vrij rechts misschien en het CDA schuift op naar links. Daarin kan ik niet altijd in meekomen. Ik weet wel dat ze het niet alleen voor het zeggen hebben in het kabinet, maar ze mogen wel wat meer op hun strepen gaan staan, vind ik.'

Platteland in de verdrukking

'Boeren zitten in de verdrukking', vervolgt ze. 'Kijk maar naar het natuurbeleid, de zonneparken, windmolens, allerlei bedreigingen voor het platteland. Wij wonen in de natuur en ik zie dat het platteland anders is dan dat de gemiddelde Nederlander zich voorstelt. Er is een groot verschil tussen de stad en het platteland en er zitten veel mensen uit de Randstad in de regering. Ik denk dat het platteland zich juist in deze tijd moet laten gelden. Dat we zeggen: en nu gaan we het ook eens doen op de manier waarop wij het hier gewend zijn.’
Pieter van der Burg
Pieter van der Burg © Steven Radersma/RTV Noord
Om te kunnen regeren moet je soms water bij de wijn doen
Pieter van der Burg - kippenboer en akkerbouwer

Water bij de wijn

Aan de andere kant van de provincie, in Oostwold, is boer Pieter van der Burg (37) bezig met het inzaaien van veldbonen, die hij straks zal voeren aan zijn 70.000 vleeskuikens. Van der Burg heeft altijd CDA gestemd en zal dat ook nu doen.
‘Politiek draait niet alleen om boeren’, zegt hij. ‘Een partij als het CDA, maar ook de VVD en andere zittende landbouwgerelateerde partijen moeten samenwerken met D66 of met oppositiepartijen. Om te kunnen regeren met zoveel partijen moet je soms water bij de wijn doen, helaas.’
Van de BoerBurgerBeweging verwacht Van der Burg weinig heil: ‘Als ze een zetel halen, moeten ze ook nog maar zien of ze harder kunnen inzetten op de boerenbelangen. Zij zullen ook met anderen moeten samenwerken. Ik begrijp wel dat mensen het niet eens zijn met het huidige beleid. Maar als je je terugtrekt in je eigen clubje en nieuw beleid gaat bedenken, is dat niet voldoende. De kracht die je dan hebt, is veel te zwak . Laten we met z’n allen georganiseerd blijven. Ik denk dat je beter op een boerenkandidaat van één van de grotere partijen kan stemmen. Strategisch stemmen dus.'
'En eigenlijk begint het al met het lid worden van een politieke partij', besluit hij. 'Als je lid wordt, krijg je ook zeggenschap en heb je meer invloed.'
Omgo Nieweg
Omgo Nieweg © Steven Radersma/RTV Noord
Het heeft meer zin om strategisch te stemmen op een grotere partij
Omgo Nieweg - melkveehouder

Zwevende boer

‘Ik ben eigenlijk niet zo van de politiek’, zegt Omgo Nieweg (49). Op zijn boerderij in Adorp houdt hij 140 melkkoeien. ‘Vorige keer heb ik ‘gewoon’ op de VVD gestemd’, zegt hij, ‘maar nu weet ik het nog niet.'
Net als één op de vijf andere boeren is Omgo zwevend en weet hij dus nog niet welk vakje hij op 17 maart rood gaat inkleuren. ‘Wat ik wel weet’, zegt hij door de telefoon, ‘is dat er inderdaad meer boeren zijn die twijfelen. Ik sprak laatst een paar collega’s die het ook nog niet weten en toch neigen naar de PVV. Want als je verandering op het platteland wil, leggen de kleine partijen, zoals de BBB, te weinig gewicht in de schaal. Voor mezelf weet ik het nog niet. In z’n algemeenheid denk ik wel dat het meer zin heeft om strategisch te stemmen, dus op een grotere partij die meer invloed heeft.’