Tweede Kamerverkiezingen: dit zeggen partijen over boeren en stikstof

10 maart 2021, 11:50 • 7 minuten leestijd

Een trekker voert de Groningse vlag © Jos Schuurman/ FPS

Hoe vinden partijen dat er geboerd moet worden in tijden van stikstofproblematiek? Uit de programma's voor Tweede Kamerverkiezingen van 15 tot 17 maart, blijkt dat veel partijen geen andere optie zien dan minder veeteelt.

Uit recent onderzoek blijkt dat zo'n veertig procent van de boeren weinig vertrouwen meer heeft in de coalitiepartijen en een stem op een andere partij overweegt. Wat schrijven partijen over boeren en stikstof?

Verantwoording: Voor dit artikel zijn alleen de verkiezingsprogramma's van partijen meegenomen die op 2 maart volgens betrouwbare peilingen op minstens één zetel worden gepeild. Dat betekent dat van de nieuwe partijen bijvoorbeeld Bij1 niet is meegenomen, en JA21 en Volt wel. Alleen de volgens ons belangrijkste punten worden in dit overzicht meegenomen.

Stikstof: Beperking van grootschalige intensieve veehouderij, stimulering van kleinschalige kwaliteitsbedrijven.
Middelen: Gebruik van kunstmest en gif in de landbouw en antibiotica in de veehouderij moet sterk verminderd worden.

Stikstof: Boeren leveren een bijdrage aan de stikstofreductie, waarbij maatwerk per regio het uitgangspunt is. Boeren die vrijwillig stoppen worden gecompenseerd. We stimuleren de sector zelf met plannen te komen en deze doelen te realiseren. De overheid maakt met grote bedrijven die een hoge CO2-uitstoot hebben afspraken over reductiedoelstellingen. Ook in de agrarische sector gaan we werken met langjarige duurzaamheidsdoelen, en de binnenvaart leggen we doelen op.
Kosten: We willen een eerlijke prijs voor de boer waarin de kosten voor verduurzaming worden meegenomen. Er komt een voedselscheidsrechter als marktmeester tussen boeren, groothandel en consumenten. Zolang de markt dit niet regelt, is de overheid mede aan zet.

Stikstof: Het terugbrengen van stikstofemissies kan en moet nog ambitieuzer voor het herstel van biodiversiteit. We werken de komende 10 tot 15 jaar toe naar volledig grondgebonden melkveehouderij, die het benodigde ruwvoer op eigen grond of in de directe omgeving produceert. Dit kan bijvoorbeeld worden ingevuld door een combinatie van een maximaal aantal koeien en maximale melkproductie per hectare. Als boeren besluiten met hun bedrijf te stoppen, kan de grond opnieuw met aantrekkelijke pachtvoorwaarden worden uitgegeven. Hierdoor blijft landbouwgrond zoveel mogelijk beschikbaar voor de landbouw, zodat de omslag naar kringlooplandbouw kan worden gemaakt.
Middelen: We streven ernaar kunstmest in de akkerbouw te vervangen door groenbemesters, dierlijke mest en reststromen als maaisel.
Kosten: Zonne- en windenergie krijgen een plek in het businessmodel op het boerenerf. Opslag van CO2 in de bodem wordt financieel beloond. Boeren krijgen een passende beloning als ze biodiversiteitsmaatregelen nemen.

Stikstof: We willen in 2030 dat 50 procent stikstofreductie is gerealiseerd. D66 is bereid de uitstoot van landbouw, industrie of verkeer terug te dringen om woningbouw mogelijk te maken. D66 wil een prijs zetten op de landbouwuitstoot van broeikas- en stikstofgassen. De huidige opeenstapeling van regels zorgt ervoor dat de landbouw alleen maar verder intensiveert. We belonen boeren die stappen zetten naar kringlooplandbouw. Boeren rond Natura 2000-gebieden worden uitgekocht. D66 wil een deel van deze grond teruggeven aan de natuur. Rond natuurgebieden zorgen we voor groene bufferzones die de natuur beschermen tegen stikstofuitstoot. Het overgrote deel krijgt een landbouwfunctie.
Middelen: We zetten ons in om knellende Europese mestwetgeving af te schaffen. We veranderen de regelgeving over mestnormen per bedrijf per gewas- en grondsoort. Zo kunnen veehouders en akkerbouwers in de regio elkaars mest optimaal gebruiken en is minder kunstmest nodig. Als we de bodembiologie beter benutten, hebben we minder of geen chemie nodig. Dat bespaart de boer ook nog eens geld.
Kosten: We wijzigen het voor boeren dure systeem van verhandelbare fosfaat-, dier- en stikstofrechten. In het nieuwe systeem geeft de overheid rechten uit op basis van inhoudelijke criteria.

Stikstof: DENK wil verregaande maatregelen om de dierdichtheid en intensiteit van landbouw terug te dringen, om zo het stikstofprobleem op te lossen.

Stikstof: Er is geen stikstofprobleem, maar een boekhoudkundig probleem. Stikstofbeleid op de schop. De Nederlandse invulling van het Natura2000-beleid moet geëvalueerd worden en tot die tijd geen buitensporige maatregelen die gangbare activiteiten ontwrichten. Inkrimping van de veestapel is onnodig: boeren kunnen gewoon blijven boeren. Wel voor een NVWA met meer slagkracht. Meer handhavers onder andere voor dierenwelzijn bij alle dierhouders.
Verkleinen afstand tussen voedselproductie en consumenten, kinderen leren waar ons eten vandaan komt.

Stikstof: We stellen wettelijk vast dat de uitstoot van stikstof in 2030 met 50% moet zijn gedaald. Ook werken we toe naar de halvering van de veestapel in 2030. We introduceren een heffing op broeikasgassen en stikstof in de landbouw. Stevige financiële ondersteuning voor boeren die omschakelen naar natuurinclusieve landbouw of hun veestapel inkrimpen.
Kosten: We passen het mededingingsbeleid aan zodat boerencoöperaties meer marktmacht krijgen ten opzichte van voedselverwerkers en supermarkten. We verbieden de verkoop van voedsel onder de kostprijs. Belastingvrijstellingen op niet-duurzame vormen van landbouw schaffen we af.
We geven de natuur eigen rechten. Vernietiging of het verlies van natuur wordt strafbaar.

Stikstof: Op het stikstofdossier wil JA21 een nuchter, redelijk en proportioneel beleid waarin alle relevante belangen evenwichtig worden afgewogen.

Stikstof: In 2030 is de uitstoot van stikstof landelijk 50% lager dan in 2020. Deze afrekenbare doelstellingen worden wettelijk vastgelegd. Een krimp van de veehouderij met 75%. Rondom natuurgebieden wordt de vee-industrie en vervuilende sierteelt versneld afgebouwd. Er komt een maximumaantal dieren per bedrijf én per regio. We helpen boeren omschakelen naar regionale en echt duurzame productie.
Middelen: We rekenen letterlijk af met natuurschade zoals landbouwgif, stikstof en broeikasgassen.
Voor al het voedsel waarbij dat kan, gaan we de productie regionaal organiseren.

Stikstof: 50 procent stikstofreductie in 2030. Daarvoor moet de veestapel inkrimpen en is een omslag naar natuurinclusieve landbouw noodzakelijk. Er wordt daarvoor een transitiefonds opgezet, gevuld door de overheid, banken, supermarkten, consumenten en boeren. Ook komt er voor veehouderijen een actief uitkoopbeleid.

Stikstof: De PVV is wél trots op onze boeren en schrapt alle overbodige regelgeving – om te beginnen de doorgeslagen stikstofregels rond een niet-bestaand stikstofprobleem.
Geen EU-bemoeienis met onze boeren en vissers.

Stikstof: Stikstofrekenmodellen moeten zodanig aangepast worden dat deposities niet op detailniveau berekend worden. Niet elke snipper natuur in een Natura2000-gebied moet onder het juridische beschermingsregime vallen. Boeren moeten ondersteund worden als ze investeren in emissiereductie bij de bron.
Middelen: Doelstellingen om het antibioticagebruik bij dieren verder terug te dringen mogen niet tot meer dierenleed leiden.

Stikstof: Er komt een apart programma om stikstofuitstoot te bestrijden, gebaseerd op het weghalen van stikstofbronnen en het uitbreiden van de natuur. Een stevige beperking van de veestapel is nodig om verdere milieu- en klimaatschade tegen te gaan. In plaats van de intensivering en schaalvergroting ondersteunen we boeren die diervriendelijk en duurzaam produceren. Minder transport over de weg en meer regionale productie.
Middelen: Geen gevaarlijk landbouwgif, maar biologische bestrijding.

Stikstof: De land-, tuin-, glasbouw en veehouderij moeten hun uitstoot gaan verminderen en biodiversiteit bevorderen. Om dat aan te moedigen, krijgen boeren geen subsidie meer voor de grootte van hun land, maar voor de manier waarop ze dat land gebruiken.
Middelen: Pesticiden en kunstmest worden vervangen door natuurlijke planten, dieren en mest, die gewassen beschermen en de bodem de kans geven om te herstellen.

Stikstof: Financiële ondersteuning van boeren wanneer zij investeren in systemen om emissies terug te dringen. Het wordt mogelijk om tegen een vergoeding tijdelijk en vrijwillig (een deel van) de stal leeg te laten staan of emissieruimte te verhuren. Niet verder afromen van emissieruimte die ontstaat als gevolg van stikstofbesparende maatregelen. Er worden geen nieuwe Natura 2000-gebieden aangemeld of aangewezen. Daar waar mogelijk voegen we (beschermde) natuurgebieden samen.
Middelen: Aanpassen van mestwetgeving zodat innovaties meer ruimte krijgen om bijvoorbeeld mest te verdunnen en zo de stikstofemissie te verlagen. Terugdringen van antibiotica in de veehouderij.

Lees ook:
- Vertrouwensbreuk: meerderheid van de boeren stemt niet meer op coalitiepartij
- Wat zeggen de partijen over werk en geld?
- Wat zeggen de partijen over gaswinning en het klimaat?
- Alles over de verkiezingen