Wat zeggen partijen over dorpen en voorzieningen?

Winkelpubliek in Winsum, vorig jaar uitgeroepen tot Nederlands mooiste dorp
Winkelpubliek in Winsum, vorig jaar uitgeroepen tot Nederlands mooiste dorp © Jos Schuurman/ FPS
Hoe houden dorpen verdere krimp tegen? Dit zeggen partijen in aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen op 15-17 maart over dorpen, scholen en voorzieningen.
Verantwoording: Voor dit artikel zijn alleen de verkiezingsprogramma's van partijen meegenomen die begin maart volgens betrouwbare peilingen op minstens één zetel worden gepeild. Dat betekent dat van de nieuwe partijen bijvoorbeeld Bij1 niet is meegenomen, en JA21 en Volt wel. Alleen de volgens ons belangrijkste punten worden in dit overzicht meegenomen.

50Plus: 'Versterking van wijkteams'

  • Voorzieningen: Lokale welzijnsstichtingen worden belangrijker voor de leefbaarheid van de buurt en zij krijgen extra capaciteit en budgetruimte om te zorgen dat mensen niet alleen komen te staan. Preventief stevig inzetten op versterking van wijkteams waarin de verschillende professies (welzijn, zorg) bij elkaar gebracht zijn.

CDA: 'Een minister voor Regionale Ontwikkeling'

  • Bouwen en wonen: In kleine dorpen willen we meer ruimte voor woningbouw om krimp tegen te gaan. Van krimpgebieden maken we groeiregio's door volop te investeren in de ontwikkeling van nieuwe, innovatieve economische clusters. Zo maken we optimaal gebruik van de ruimte die de regio biedt en houden we de grote steden leefbaar en betaalbaar. We willen een minister voor Regionale Ontwikkeling die komt met een programma voor de toekomst van de regio.
  • Voorzieningen: We gaan verenigingen, scholen, cultureel erfgoed, buurthuizen en oefenlokalen actief ondersteunen en ontzorgen in de energietransitie. Ook willen wij dat woningcorporaties meer ruimte krijgen om te investeren in de sociale leefbaarheid van wijken, buurten en dorpen
  • Onderwijs: Met een actief spreidingsbeleid en de inzet van regiodeals gaan we overheidsorganisaties, onderwijs-, onderzoek- en zorginstellingen en bedrijven beter verspreiden over het hele land.
  • Wij willen de invoering van een regionaal kiesstelsel, meer 'authentieke volksvertegenwoordigers' met stevige wortels in de eigen regio of stad.

ChristenUnie: 'Dorpen en buurten krijgen ruime steun'

  • Bouwen en wonen: We willen de economie van regio's buiten de Randstad structureel versterken. We moeten terug naar een landelijke coördinatie van de ruimtelijke ordening. De CU wil dat effecten van beleid op krimp- en grensregio's vooraf in beeld zijn. We investeren extra in herstructurering van achterstandswijken, zeker ook in krimpregio's.
  • Voorzieningen: Dorpen en buurten krijgen ruimte en steun van de overheid om onderling te zorgen voor goede zorg, duurzame energie of het openhouden van een buurthuis.
  • Onderwijs: Wij investeren in de kwaliteit van onderwijs in krimpregio's. Van scholen wordt verwacht dat zij samen zoeken naar toekomstbestendige oplossen, maar de vrijheid voor eigen keuzes blijft overeind. We laten de kleine-scholentoeslag intact. Die is van belang om kleine scholen met een bijzondere richting open te kunnen houden, bijvoorbeeld in krimpregio's.
  • Investeren in lokale en regionale omroepen. Een ledenmodel voor de regionale omroepen wordt onderzocht.

D66: 'Bedrijven laten verhuizen van dorpsrand naar dorpskern'

  • Bouwen en wonen: Dorpen hebben te maken leegstand. Met een sloopregeling kunnen bedrijfsactiviteiten verplaatsen van de rand van het dorp naar het centrum, zodat er kleinere maar sterkere dorpen overblijven. We investeren in regionale bedrijvenclusters en regionale grensoverschrijdende spoorverbindingen.
  • Voorzieningen: Op plekken in Groningen zien we de huisarts, thuiszorg en basisschool verdwijnen. We behouden de basisvoorzieningen in krimpgebieden met aanvullende financiering, waaraan de overheid en gebruikers gelijke delen bijdragen.
  • Vervoer: Er moet makkelijker geld beschikbaar komen voor regionaal openbaar vervoer. OV-hubs moeten overal in Nederland binnen 15 kilometer bereikbaar zijn.
  • Op lokaal en regionaal niveau wordt een correctief referendum met bindende uitslag mogelijk, om regionale beslissingen terug te draaien.

Denk: 'OV bij de grens verbeteren'

  • Vervoer: Grensoverschrijdend openbaar vervoer in de grensregio's stimuleren.

Forum voor Democratie: 'Heropen regioziekenhuizen'

  • Voorzieningen: Heropenen regionale ziekenhuizen.

GroenLinks: 'Nieuwe woningen binnen de huidige bebouwing'

  • Bouwen en wonen: In natuur tussen steden en dorpen wordt niet gebouwd. Nieuwe woningen bouwen we binnen de grenzen van de huidige bebouwing en bij uitzondering op landbouwgrond. Een regierol van de overheid is nodig om de regionale ongelijkheid tegen te gaan en banen en welvaart eerlijker over Nederland te verdelen.
  • Vervoer: In kleinere steden en landelijke gebieden investeren we in het open en bereikbaar houden van voorzieningen als scholen en ziekenhuizen.

JA21: 'Meer oog hebben voor krimpregio's'

  • Bouwen en wonen: Centrale coördinatie maakt het mogelijk de druk op de Randstad te verminderen en oog te hebben voor uiteenlopende ontwikkelingen in krimpregio's.

Partij voor de Dieren: 'Thuiswerken kan krimpregio's versterken'

  • Bouwen en wonen: Door meer thuiswerken kunnen mensen landelijk wonen en worden de krimpregio's versterkt.
  • Vervoer: Door een betere bereikbaarheid van krimpregio's met het openbaar vervoer, neemt de druk op de steden af.
  • Geen verdere bezuinigingen op de publieke omroep en regionale omroepen.

PvdA: 'Toelage voor leraren waar schaarste is'

  • Bouwen en wonen: Gemeenten krijgen een toelage per extra woning die voor 2025 wordt gebouwd.
  • Voorzieningen: We investeren om voorzieningen in krimpregio's op peil te houden. We investeren in regionaal erfgoed.
  • Onderwijs: Op plekken waar er meer schaarste is aan leraren, in bijvoorbeeld krimpregio's, krijgen leraren een extra toelage.
  • We investeren extra in de publieke omroep, regionale en lokale media.

PVV: 'Ook buiten de stad bouwen'

  • Bouwen en wonen: Niet alleen in de stad bouwen, maar ook daarbuiten. Gemeenten moeten meer en sneller bouwgrond beschikbaar stellen en vergunningen verstrekken.

SGP: 'Taken voor gemeenten en provincies'

  • Voorzieningen: De SGP vindt dat taken die plaatselijk of regionaal kunnen worden opgepakt, door gemeenten en provincies moeten worden uitgevoerd met zo min mogelijk voorschriften door het Rijk.
  • Vervoer: De SGP wil een verschuiving van infrabudget van de Randstad naar regio's, waaronder het noorden.

SP: 'Regionale musea één dag gratis'

  • Voorzieningen: Regionale musea worden één dag per week gratis.
  • Vervoer: We geven provincies de mogelijkheid eigen vervoersbedrijven op te richten en álle kernen in het gebied te bedienen. Stads- en streekvervoer maken we gratis voor ouderen (65+) en jongeren (12-) en voor mensen met een beperking.

Volt: 'Balans tussen zorg en voorzieningen'

  • Voorzieningen: Door decentralisatie komen gemeenten in problemen. Zij bezuinigen op de wmo en jeugdzorg, maar ook zwembaden, schoolzwemmen, welzijnswerk, buurtwerk, bibliotheken, muziekscholen en sportvoorzieningen staan onder druk of zijn al wegbezuinigd. Volt vindt dat de zorg dicht bij mensen geregeld moet zijn en dat mag niet ten koste gaan van andere welzijnsvoorzieningen.

VVD: 'Sterke overheid nodig voor gevolgen krimp'

  • Bouwen en wonen: Niet alle delen van het land hebben last van drukte, maar wel een sterke overheid nodig om de gevolgen van krimp op te vangen.
  • Vervoer: Investeringen in infrastructuur worden gedaan waar deze het meest effectief zijn, waarbij we oog hebben voor de bereikbaarheid van de stad, de regio en grensoverschrijdende verbindingen. Meer aandacht voor regionale spoorverbindingen. Meer aanbieders van openbaar vervoer via openbare aanbestedingen. Met overstappunten en een app waarmee je bijvoorbeeld een deelauto of taxi kan boeken, garanderen we de bereikbaarheid van de stad en regio voor alle vormen van vervoer.