Waar blijven de vaccinaties in Groningen?

De groep 60-64 jarigen staat op de rol voor het AstraZeneca-vaccin, net als mensen met het syndroom van Down en morbide obesitas. Huisartsen moeten deze prikken gaan zetten. Dit gebeurt in Nederland sinds 15 februari, maar niet in het hele land. Daarvoor was niet direct genoeg AstraZeneca beschikbaar. Huisartsen in Zeeland kregen de eerste lading. Dit had een praktische reden: de eerste hoeveelheid was precies genoeg voor de Zeeuwse 60-plussers.

Vanuit Zeeland gaat het vaccin langzaam richting het Noorden. De onrust over het AstraZeneca-vaccin en het tijdelijk stilleggen van de vaccinaties zorgden voor extra vertraging. Inmiddels zijn de provincies Utrecht, Flevoland, Gelderland en Zuid-Holland aan de beurt.

Als het vaccin Groningen bereikt, zijn eerst alleen de 63 en 64-jarigen aan de beurt. Huisarts Roland Riemersma in Appingedam: 'Ons draaiboek ligt klaar. Voor Gezondheidscentrum Overdiep in Appingedam gaat het om vijfhonderd mensen. Zodra we het vaccin kunnen bestellen, kunnen we aan de slag. Dat is dan weer het voordeel van later aan de beurt zijn.'

Riemersma herkent de onrust onder patiënten die niet snappen waar het vaccin blijft. 'De assistentes worden met deze vragen gebombardeerd door patiënten en ook door mantelzorgers. Er is zoveel onduidelijkheid dat ik ook geen goede informatie kan geven. Dit is wat ik weet.'

Omdat het in het Noorden zo lang duurt, mogen medewerkers van de huisartsenpraktijk wel alvast een prik halen bij de GGD, waar ook bijvoorbeeld thuiszorgmedewerkers nu voor AstraZeneca terecht kunnen. De 60-plussers zullen toch echt nog even moeten wachten. 'Als het zover is dan krijgen ze een brief met de data voor de twee prikken.'

Naast de huisartsen vaccineert ook de GGD bepaalde leeftijdsgroepen. Dit zijn ouderen die in staat zijn om zelf naar een vaccinatielocatie te komen. In Groningen zijn dat nu alleen nog Martiniplaza in de stad en Veendam; daar komen later nog meer locaties in de provincie bij. Het vaccineren van ouderen gaat van de hoogste leeftijdsgroepen naar beneden. Inmiddels hebben ook de eerste 75-79 jarigen een uitnodiging gekregen. Zij krijgen allemaal het Pfizer-vaccin.

Bewoners van verpleeghuizen zijn inmiddels ingeënt en de oudste thuiswonende Nederlanders ook. Maar huisarts Roland Riemersma maakt zich grote zorgen over een groep 'die tussen wal en schip' dreigt te raken: de ouderen die niet in staat waren naar een GGD-locatie te komen. Over hen is gezegd dat huisartsen hun prik moeten toedienen, maar dit gebeurt niet.

'Ik heb nog geen concreet plan gezien. Dat vind ik wel heel verdrietig. Die mensen wordt meegedeeld dat je met je huisarts contact moet opnemen, maar ik weet niet waar ik die spuiten vandaan moet halen!'

Hun leeftijdsgenoten die wel naar de GGD konden komen, kregen het Pfizer-vaccin. Dit vaccin is niet geschikt om door huisartsen te laten toedienen. Het AstraZeneca-vaccin dat huisartsen nu krijgen, is alleen voor de 60-plussers bedoeld. 'We hebben een lijstje van de mensen om wie het gaat. Maar het is onduidelijk wie het wanneer gaat doen en waarmee.'

Het RIVM laat desgevraagd weten dat 'dit binnenkort gaat gebeuren'. Huisartsen zullen dit inderdaad gaan doen en mogen daarvoor toch het Pfizer-vaccin gebruiken. RIVM-woordvoerder Marah Michel: 'Huisartsen gaan hiervoor samenwerken met apothekers. Ze krijgen spuiten die al kant en klaar zijn en kunnen de spuiten die dag direct opprikken. Het gaat maar om weinig mensen per praktijk.'

Ja, dat klopt. Vijf groepen patiënten met een medisch risico krijgen deze of volgende week een uitnodiging voor vaccinatie met het Moderna-vaccin. Het gaat om vier groepen patiënten van wie het afweersysteem niet goed werkt en om mensen met een neurologische aandoening waardoor de ademhaling is aangetast. Deze vaccinatie gebeurt in ziekenhuizen. Het UMCG vaccineert bijvoorbeeld zo'n zesduizend patiënten. Woordvoerder Joost Wessels: 'De vaccinaties vinden in de komende drie weekenden plaats, te beginnen aanstaande zaterdag.'

Van de medewerkers in de ziekenhuizen is nog maar een beperkt deel gevaccineerd. Alleen een deel van de mensen in de acute zorg kreeg prioriteit, zoals medewerkers op de spoedeisende hulp en de intensive care. Zij waren al begin januari aan de beurt en kregen het Pfizer-vaccin. Lang niet al het zorgpersoneel in ziekenhuizen kon toen een prik krijgen. In het UMCG in Groningen zijn bijvoorbeeld niet meer dan zeshonderd van de achtduizend zorgmedewerkers gevaccineerd. Huisartsen zijn in januari wel allemaal gevaccineerd; zij kregen het Moderna-vaccin. Beide groepen hadden overigens een lobby ingesteld om voorrang te krijgen.

Ook nu nog horen we geregeld oproepen van bijvoorbeeld deskundigen die liever een andere vaccinatievolgorde zouden zien. Ernst Kuipers, voorzitter van het landelijk netwerk acute zorg, roept om zoveel mogelijk 50-plussers in elk geval de eerste prik te geven. Het is beter om een grote groep met 1 prik te hebben dan een kleinere groep die beide prikken al heeft gehad, zegt hij. De eerste prik voorkomt namelijk vaak al dat mensen moeten worden opgenomen.

Arts-microbioloog Alex Friedrich pleit ervoor dat zorgpersoneel alsnog voorrang krijgt. Juist in zorginstellingen is het risico op snelle verspreiding groot; dat zij pas in mei aan de beurt zijn is volgens hem veel te laat.

Peter van der Voort, hoofd van de intensive care van het UMCG, zou graag alle mensen met obesitas zo snel mogelijk gevaccineerd zien. Zij lopen een groot risico om op de intensive care te belanden; hen sneller vaccineren zou de ziekenhuizen lucht kunnen geven. Huisartsen vaccineren wel mensen met overgewicht, maar alleen diegenen die jonger dan 65 zijn.