Twintig jaar na MKZ: oud-varkensfokker en actievoerder Beukema denkt er nog zelden aan

Hans Beukema (65) uit Marum is allang geen varkenshouder meer. Af en toe denkt hij nog weleens aan die hectische tijd in het voorjaar van 2001, maar hij heeft het achter zich gelaten.

Wie denkt dat Beukema een verzuurde man is waarin nog een hoop opgekropte woede en wrok zit, heeft het mis. Hij is best tevreden met zijn huidige leven: 'Je kunt wel in het verleden blijven hangen, maar daar heb je niks aan. Je moet door met je leven en dat heb ik gedaan.'

Wat is er aan de hand in het voorjaar van 2001? Op een veehouderij in het Gelderse Oene, gelegen aan de IJssel, breekt mond- en klauwzeer (MKZ) uit, een gevreesde en zeer besmettelijke ziekte. Ook andere bedrijven in omgeving van Oene worden getroffen. De koeien worden doodziek en moeten worden geruimd.

Om verspreiding van de ziekte te voorkomen stelt minister Brinkhorst van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij een vervoersverbod in voor al het vee. En hoewel MKZ de provincie Groningen nooit bereikt, zijn de gevolgen van het vervoersverbod ook in dit deel van het land groot. Dat geldt zeker voor varkensfokkers, zoals Hans Beukema in Marum.

Beukema en zijn vrouw Coby runnen aan de Haarsterweg een bedrijf met 275 fokzeugen en honderden biggen. De biggen blijven acht tot negen weken op het bedrijf tot ze zo'n 23 kilo zijn. Daarna gaan ze naar varkensmesterijen om van daaruit naar het slachthuis te gaan. Door het vervoersverbod moeten de biggen op het bedrijf blijven.

Beukema: 'De stallen raakten overvol. De biggen bleven groeien en er was gewoonweg veel te weinig ruimte in de stal. Het gevolg was dat ze met elkaar gingen vechten of elkaar dood drukten. Bovendien bleven er biggen geboren worden, een dikke tweehonderd in de week. We konden er nergens mee heen en waren ten einde raad.' Coby vult aan: 'Het was vreselijk om te zien en te horen. Dat gekrijs en al die vechtende en elkaar bijtende varkens. Ik kon er niet tegen.'

Oproepen aan de minister om versoepeling van de vervoersmaatregel en financiële en praktische ondersteuning van getroffen varkenshouders krijgen geen gehoor. Het drijft Beukema en collega varkenshouders tot grote woede.

De Marumer gaat over tot actie. Om ruimte in zijn stallen te krijgen, dreigt hij varkens in brand te steken. Dat gebeurt ook echt, al zijn het dan dode biggen die hij op het erf voor de boerderij Eben-Haezer op een stapel brandende strobalen gooit. 'Het was een noodkreet en het werd een waar mediacircus,' zegt Beukema, 'cameraploegen van allerlei verschillende televisiestations kwamen erop af. Het verkeer op de Haarsterweg liep helemaal vast. De beelden gingen de hele wereld over.'

Brinkhorst geeft geen krimp en het vervoersverbod blijft van kracht. Daarop brengen Beukema en een aantal collega's ander geschut in stelling. Ze besluiten het verkeer op de A7 te blokkeren door met trekkers langzaam over de snelweg te rijden. Het leidt tot lange files tussen Drachten en Groningen en opnieuw wordt het een mediacircus. Beukema moet er nog om lachen, maar volgens hem leveren de protesten uiteindelijk weinig op.

MKZ 'waait over' en het leven neemt weer zijn normale gang. Hans en Coby Beukema beraden zich op hun toekomst. Duidelijk is dat die niet in de varkenshouderij ligt. Beukema: 'Onze vijf kinderen, twee dochters en drie zonen, ambieerden een andere carrière. Er was dus geen opvolger. Bovendien hadden we de fokkerij flink moeten uitbreiden om rendabel te blijven. Dat kon niet aan de Haarsterweg. Toen was de keuze snel gemaakt en hebben we besloten te stoppen.'

In 2005 worden eerst de varkens verkocht en later dat jaar gaat ook boerderij Eben-Haezer over in andere handen. De familie Beukema verhuist naar een rijtjeswoning in Marum. 'In het begin was dat wennen,' zegt Coby, 'aan de Haarsterweg woonden we ver buiten het dorp en hadden we een zee van ruimte. Hier stond je meteen tussen de huizen als je de deur uitstapte.'

Ondanks dat hoor je de Beukema's niet klagen. Coby: 'We hebben fijne buren en door de verhuizing woonden de kinderen dichter bij hun vriendjes en vriendinnetjes.' De kinderen zijn allemaal de deur uit en Hans en Coby zijn inmiddels opa en oma.

Sinds ze de boerderij hebben verkocht en in Marum wonen, hebben de Beukema's nog geen dag thuis gezeten. Hans runt met een compagnon een webshop in laminaat. 'We waren pioniers in online verkoop', zegt Hans. 'De klant bestelde via onze website, ik haalde het laminaat op bij de groothandel en bracht het naar de klant. Die zaten overal. Ik heb in die tijd het hele land gezien.' Coby werkte al sinds haar jeugd in allerlei functies bij het bekende zalencentrum De Kruisweg in Marum en dat bleef ze doen.

Enkele jaren geleden wordt het echtpaar benaderd om bij Remon in Marum te komen werken. Het waterbehandelingsbedrijf is gespecialiseerd in grondboringen en aardwarmte. Coby werkt er op kantoor, Hans zit in de buitendienst. Hij vervoert materiaal en onderdelen naar locaties waar zijn collega's aan het werk zijn. Ook nu komt-ie nog in het hele land. Beiden zijn dik tevreden met wat ze nu doen.

Het 'burgerbestaan' heeft ook zijn voordelen, zegt het stel. 'Toen we de varkens nog hadden, waren we zeven dagen in de week aan het werk. Al maakten we wel tijd voor de zomervakanties. We gingen vaak naar Egypte. Bedrijfsverzorgers namen de zaak dan over. Nu hebben we veel meer vrije tijd en tijd voor hobby's', zegt Coby.

Hans heeft een bijzondere hobby. Hij bestuurt bij paardenkoersen de startwagen, waarachter de paarden rennen. Dat doet hij op verschillende drafbanen in het land. Hans: 'Komend weekend mag ik voor het eerst weer aan de bak. Door corona lag alles stil, maar zondag zijn op Duindigt bij Wassenaar weer de eerste koersen. Publiek is nog niet welkom, maar gelukkig kunnen we weer los en daar verheug ik me heel erg op.'

Op de Haarsterweg komen ze nog geregeld en met de oud-buren hebben ze een clubje dat eens per jaar samenkomt. Dan wordt er bijgepraat en gebarbecued, 'en leggen we een speklapje op de grill', lacht Hans.