ESD en provincie treffen elkaar voor de rechter: vijf vragen en antwoorden

Vijf vragen en antwoorden over de kwestie.

Het draait dinsdag vooral om de uitstoot van siliciumcarbide-vezels (SiC-vezels). Uit onderzoek van TNO is gebleken dat ESD deze mogelijk kankerverwekkende deeltjes uitstoot tijdens blazers en het reguliere productieproces.

De vraag is of het bedrijf hier een vergunning voor heeft. ESD vindt van wel, de provincie vindt van niet. De rechter moet daar nu een oordeel over vellen.

In de tweede zaak kijkt de rechter naar de boete van 750.000 euro die de provincie het bedrijf wil opleggen.

Volgens de Gezondheidsraad en de GGD zijn de vezels kankerverwekkend. Hoe groot de risico's voor omwonenden en werknemers op industrieterrein Oosterhorn precies zijn, is onduidelijk.

De GGD liet eerder al wel weten dat de kans dat mensen door de vezels ziek worden, erg klein is. Bij het bedrijf zijn tot op heden geen ziektegevallen onder (oud-)werknemers bekend. Volgens een rapport van de GGD wordt de wettelijke norm niet overschreden.

ESD is van mening dat de uitstoot van de vezels onderdeel is van vergunning die het bedrijf kreeg bij de oprichting in 1973 voor de productie van siliciumcarbide. Daarom is het aanvragen van een nieuwe 'uitstootvergunning' volgens het bedrijf niet nodig.

De provincie Groningen is het daar niet mee eens. In 2018 kwam aan het licht dat ESD de omstreden vezel uitstoot. Daarom kan dat volgens de provincie geen onderdeel zijn van de vergunning uit 1973.

ESD wil vooral geen nieuwe vergunning aanvragen, omdat het maar zeer de vraag is of de provincie een vergunning geeft voor de uitstoot van de gevaarlijke vezel. Het bedrijf is bang dat een eventuele aanvraag wordt afgewezen, waardoor het met lege handen komt te staan.

De uitstoot terugbrengen naar nul is niet mogelijk. Het bedrijf heeft de afgelopen maanden wel maatregelen doorgevoerd om de uitstoot van de vezel zoveel mogelijk terug te dringen.

Het chemiebedrijf hangt een boete van maximaal 750.000 euro boven het hoofd. De provincie wilde deze dwangsom kunnen opleggen, nu ESD geen vergunning wil aanvragen en doorgaat met de uitstoot van de vezel.

Zo'n hoge boete kan tot gevolg hebben dat het Farmsumer chemiebedrijf moet sluiten. Bij ESD werken zo'n honderd mensen.

De kwestie is opgesplitst in twee rechtszaken: de ene zaak gaat kort gezegd over de vergunning, de andere over de dwangsom.

Het is nog niet duidelijk of de rechter in beide gevallen direct een uitspraak doet. Dat kan enkele weken tot maanden duren.

ESD maakt in open lucht siliciumcarbide, een harde steensoort die onder andere in schuurpapier en dieselroetfilters zit. Het bedrijf is één van de grootste siliciumcarbideproducenten ter wereld.

Het bedrijf kwam geregeld in het nieuws door blazers: zware stofexplosies die honderden meters de lucht in gingen. In 2019 waren er 52 blazers, in 2020 zes.

Sinds juli vorig jaar zijn er geen blazers meer geweest.