Onbegrip en boosheid over opstelling NAM: 'Je moet wel durven zeg'

Een gestutte woning in Ten Post
Een gestutte woning in Ten Post © ANP
Merkwaardig, dubieus en immoreel. Het is een greep uit de reacties van Kamerleden, bewonersorganisaties en lokale bestuurders op het nieuws dat de NAM vindt dat ze te veel moet betalen voor het aardbevingsgebied.
De NAM en de overheid liggen in de clinch over de kosten voor de schadeafhandeling en voor de versterkingsoperatie. De NAM stelt dat er duizenden schades ten onrechte worden aangemerkt als bevingsschade en dat door te strenge normen de versterkingsoperatie onnodig groot is.
De kosten lopen daardoor op en de NAM moet die deels betalen. Maar tegen de hoogte van de kosten maakt het gasbedrijf nu openlijk bezwaar. Het ministerie van Economische Zaken verwacht een juridisch gevecht en zegt daarvoor ‘geen middel onbenut’ te laten.

NAM gaat er niet over

De opstelling van de NAM heeft Susan Top van het Groninger Gasberaad niet verbaasd, zegt ze. ‘Dit bevestigt het vermoeden dat we al hadden. Je kon dit al zien aankomen vanaf het begin dat de NAM op afstand werd gezet.’
Het Rijk moet aantonen dat dit niet betekent dat ze de kosten in Groningen gaan drukken
Susan Top - Groninger Gasberaad
Toch noemt Top de opvatting van de NAM wel merkwaardig. ‘De essentie is dat zij hier niet meer over gaan. Zij zijn een gas- en olieconcern en geen veiligheidsorganisatie. Bepalen wat veilig is en welke normen we daarvoor gebruiken is een overheidstaak. De NAM hoeft daar volgens mij geen opvatting over te hebben.’
Daarover verbaast ook burgemeester Adriaan Hoogendoorn van Midden-Groningen zich. ‘Je moet wel durven zeg. Dat je met zo’n geschiedenis de schades en de versterking weer ter discussie durft te stellen, terwijl er zoveel leed is bij Groningers, is wel heel dubieus.’

Rijk heeft plek inwoner overgenomen

Bij de Groninger Bodem Beweging zien ze een bekend fenomeen: de strijd om vergoeding. ‘Maar nu heeft het Rijk last van waar de bewoners vroeger last van hadden’, zegt voorzitter Jelle van der Knoop. ‘Vroeger moesten de bewoners het conflict uitvechten met de NAM en nu moet het Rijk dat doen.’
Zowel de Groninger Bodem Beweging als het Gasberaad maken zich zorgen over mogelijke gevolgen van het conflict tussen de NAM en de Staat. ‘Je kunt je voorstellen dat de schadeafhandeling en de versterkingsoperatie onder druk komen te staan. Daar zit een groot risico’, analyseert Top. ‘En het Rijk moet nu overtuigend aantonen dat dit niet betekent dat ze de kosten in Groningen gaan drukken.
Het zijn gewoon schurkenstreken. Dat gedrag mogen we als politiek niet accepteren.
Henk Nijboer - Kamerlid PvdA
Een van de punten die de NAM betwist, is het bewijsvermoeden. Daardoor moet een schade in het bevingsgebied in principe toegekend worden, tenzij een andere oorzaak aangetoond kan worden. ‘Het bewijsvermoeden is volstrekt duidelijk’, reageert gedeputeerde Henk Staghouwer (ChristenUnie). Het bewijsvermoeden terugdraaien is voor hem onbespreekbaar. ‘Het kan niet zo zijn dat rechtsongelijkheid weer in de hand wordt gewerkt. Dat is onbehoorlijk.’

Verontwaardiging in de Kamer

Ook in de woensdag geïnstalleerde Tweede Kamer wordt met verontwaardiging gereageerd. De Kamer werd per brief geïnformeerd. Dat gebeurde tussen de installatie van de Kamer en het debat dat zou plaatsvinden over de formatie.
‘Dit maakt duidelijk wat ik al jaren beweer’, zegt PvdA-Kamerlid Henk Nijboer. ‘Shell en Exxon stellen zich immoreel op. Ze willen het onderste uit de kan en proberen met een leger juristen onder hun verantwoordelijkheid uit te komen. Het zijn gewoon schurkenstreken. Dat gedrag mogen we als politiek niet accepteren.’
We moeten stoppen de NAM met fluwelen handschoenen aan te pakken. Het is tijd voor de bokshandschoen.
Sandra Beckerman - Kamerlid SP
Aukje de Vries (VVD) is daarom blij dat het ministerie zich tot de tanden toe zegt te bewapenen. ‘De NAM moet verantwoordelijkheid nemen voor de veroorzaakte ellende in Groningen en de kosten van schadeherstel en versterking ruimhartig vergoeden. Daarom is het ook goed dat de minister geen juridische middelen onbenut zal laten als het op een juridische procedure aankomt.’

Agnes Mulder (CDA) is ook blij met die opstelling van de minister. ‘Dat laat zien dat het niet acceptabel zou zijn om de rekening niet te betalen.’ Ze is geërgerd over de houding van de NAM. ‘Het is slecht dat het erop lijkt dat ze niet willen betalen. Groningers mogen daar niet de dupe worden.’ Dat zegt ook D66-er Raoul Boucke: ‘Bewoners en bedrijven mogen geen last hebben van dit geharrewar.’

Tijd voor bokshandschoenen

Sandra Beckerman (SP) noemt de opstelling van de NAM schandalig. ‘Ze hebben al minimaal 1,5 miljard euro aan compensatie gekregen en nu doen ze moeilijk over de kosten van schade en versterken? We moeten stoppen de NAM met fluwelen handschoenen aan te pakken. Het is tijd voor bokshandschoen.’
Het SP-Kamerlid uit Groningen wil snel in debat met minister Van ‘t Wout over de situatie. ‘Want dit betekent nogal wat. En het roept ook veel vragen op. De bewoners mogen hier in ieder geval niet de dupe van worden.’
Komende dinsdag stemt de Tweede Kamer over het debatvoorstel van Beckerman.