Marechaussee strijdt tegen mensensmokkel: 'Soms betalen vluchtelingen 20.000 euro'

De plek waar asielzoekers zich moeten aanmelden in Nederland
De plek waar asielzoekers zich moeten aanmelden in Nederland © ANP
De Koninklijke Marechaussee constateert steeds meer gevallen van mensensmokkel in de grensregio rond Ter Apel. Dit jaar werden al dertig smokkelaars opgepakt, over heel vorig jaar gaat het om 45 gevallen. Wat is de reden van die toename?
Arjan Batelaan is brigadecommandant noordelijke brigades bij de Koninklijke Marechaussee. Hij stuurt het team aan dat belast is met het opsporen van mensensmokkel in de drie noordelijke provincies, en dus ook in Ter Apel.

Meer controles

Volgens Batelaan is de toename onder andere het gevolg van meer controles. 'Wij controleren op basis van gerichte informatie die wij krijgen van alle partners in de veiligheidsketen. Dat heeft tot extra controles geleid. Ook hebben we er wat mensen bij gekregen, waardoor we iets meer slagkracht hebben gekregen. Daarnaast is het met covid nu een bijzondere tijd, waarin er minder verkeer op de weg is. Daardoor vallen ook meer dingen op.'
Meer mensensmokkel bij Ter Apel
Een speciaal team van de marechaussee patrouilleert in de grensstreek en kijkt daarbij uit naar mensensmokkelaars. Ter Apel is het eindpunt, omdat daar het aanmeldcentrum zit waar vluchtelingen een asielaanvraag kunnen indienen.

Wat valt op?

In herkenbare, maar vooral onherkenbare voertuigen speurt de marechaussee naar alles wat abnormaal is. 'We kijken onder meer naar de kentekens van de voertuigen', vertelt Batelaan. 'Bepaalde buitenlandse kentekens vallen op. Bijvoorbeeld Duitse auto's die normaal in München thuis horen: wat doen die hier? Hebben de inzittenden wel de juiste papieren?'
Ook de samenstelling van mensen in de auto's kan aanleiding zijn om een wagen aan de kant te zetten. 'Als een combinatie afwijkt van het normale, gaan we controleren. Bijvoorbeeld drie jonge vrouwen die bij een man in de auto zitten. Vaak zit daar informatie achter die wij hebben verkregen; actuele omstandigheden waarvan onze mensen weten: dit zijn nu de bijzonderheden waar ze op moeten letten.'

Hollen of stilstaan

De afgelopen weken werden gemiddeld twee à drie mensenhandelaren per week opgepakt. De komende tijd verwacht Batelaan nog extra drukte: 'Ons werk bestaat uit hollen of stilstaan. We gaan nu langzaam maar zeker naar mooier weer. Dan zie je ook meer activiteit als het gaat om mensensmokkel.'
Het gaat momenteel vooral om vluchtelingen uit Syrië, Eritrea, Marokko, Afghanistan en Irak, stelt de marechaussee. 'Maar de reis naar Ter Apel kan overal beginnen, in elke bus of taxi.'

Huis en haard verkocht

De asielzoekers betalen soms veel geld om te worden afgeleverd in wat zij zien als 'het beloofde land'. 'Ze verkopen huis en haard voor een beter bestaan in het Westen. Er zijn gevallen bekend waarin 20.000 euro is betaald', stelt Batelaan.
'Maar het is niet zo dat dit steeds wordt betaald. Soms is het alleen een taxichauffeur die ze voor 500 euro afzet bij het aanmeldcentrum. Maar als de reis nog verder gaat, van het azc bijvoorbeeld naar het Verenigd Koninkrijk, dan praat je soms over absurde bedragen.'

Schrijnende omstandigheden

Die reizen verlopen meer dan eens in mensonterende omstandigheden. Bijvoorbeeld: twintig asielzoekers die opeengepakt in een klein busje waar maar tien mensen in kunnen door heel Europa reizen, vluchtelingen die twaalf uur lang in koelcontainers op vrachtwagens of schepen zitten, of een jonge vrouw die reizend op teenslippers met bevriezingsverschijnselen in een koud Ter Apel aankomt en naar het ziekenhuis moet worden gebracht.
'Voor ons als marechaussee en voor mij persoonlijk zijn deze schrijnende omstandigheden, met alle risico's van dien voor de vluchtelingen, de motivatie om dit soort praktijken uit alle macht tegen te willen gaan. Het gaat om kwetsbare, wanhopige mensen die worden misbruikt door criminele organisaties.'

Oprollen is moeilijk

Het is moeilijk om deze organisaties aan te pakken. De 'loopjongens' worden geregeld gepakt, maar de kopstukken die achter de schermen aan de touwtjes trekken blijven vaak buiten schot, weet ook Batelaan.
'Het is wel het einddoel om de criminele verbanden die erachter zitten op te rollen en ook echt te raken. Daar zijn we heel hard mee bezig, samen met andere partijen. Rechercheurs vanuit de marechaussee zitten er bovenop. Het lukt ook regelmatig, maar is het wel een weg van de lange adem. Het moet in internationaal verband, dus het zijn langdurige trajecten om het helemaal bloot te leggen. Vervolgens is het aan het Openbaar Ministerie om de verdachten te laten berechten.'