Farmsum als laatste bevrijd in de oorlog: ‘Veel mensen weten dit niet’
‘Farmsum is pas als laatste dorp op het vasteland bevrijd in de oorlog’, zegt Elex Kappen van werkgroep 4+5 mei Delfzijl, als hij richting de verlichte toren in Farmsum loopt. ‘Met dit lichtproject staan we stil bij de tragedie die tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft plaatsgevonden.’
Het lichtproject is al op 23 april van start gegaan. In de eerste weken kleurde de toren rood, daarna wit en nu is de nationale driekleur te zien. ‘Het rode flikkerende licht stond voor de strijd die er is gevoerd in Farmsum. Het witte licht voor de bevrijding van Farmsum en het rood-wit-blauw voor de nationale bevrijding’, legt Kappen uit.
Op 2 mei kleurde de toren wit, volgens Kappen een belangrijke dag in de geschiedenis van Farmsum. ‘Op 2 mei is Farmsum bevrijd, als laatste plek op het vaste land. In de bunkers gaf de Duitse commandant zich over en daarna werd de witte vlag op de Farmsumerkerk gehesen.’
De witte vlag staat symbool voor vrede, wapenstilstand en overgave. Uit een brief van de in Delfzijl wonende Kees de Boer (juni, 1945) aan zijn familie blijkt dat de strijd in Farmsum lang heeft geduurd. In de brief brengt hij zijn familie op de hoogte hoe het met hem gaat en hoe de oorlogstijd in Delfzijl en omstreken is geweest.
‘Delfzijl is vrij vlot genomen, doch Farmsum heeft volgehouden tot des anderen daags 7 uur ‘s morgens. Een kwartier, vóór de witte vlag werd geheeschen, hebben ze de Eemskanaal sluis laten springen. Grondig vernield, alleen de vloeddeuren zijn gelukkig intact. De havenwerken zijn verder onbeschadigd’, schrijft De Boer in zijn brief.
Meneer en mevrouw Visscher wonen vlakbij de verlichte Farmsumerkerk en herkennen het verhaal uit de brief, maar waren zelf nog te jong om alles bewust mee te krijgen. ‘Ik was twee jaar oud toen we werden bevrijd. We woonden naast de gaarkeuken van de Canadezen’, vertelt mevrouw Visscher.
Ze herinnert zich nog dat ze suikerklontjes kreeg van de Canadezen. ‘Het was de eerste keer dat ik suiker kreeg, de Canadese soldaten waren gek op mij als baby’, vertelt mevrouw Visscher.
Meneer en mevrouw Visscher gaan nog een kijkje nemen bij de verlichte toren. ‘Mooi dat er op deze manier aandacht aan wordt geschonken. Het is belangrijk dat het verhaal verteld blijft worden’, besluit het stel.
Op 4 en 5 mei is de Farmsumerkerk in de nationale driekleur verlicht. ‘Het verlichten van kerk maakt mensen nieuwsgierig, hierdoor komen de verhalen los. Dat is precies wat we willen. Het verhaal moet worden doorverteld’, zegt Kappen.
