Garnalenvisser Gerrit de Vries houdt er na vijftig jaar mee op: 'Dit is het moment'

Leren zat Gerrit niet echt in het bloed. ‘Op mijn dertiende schreef mijn moeder een brief naar de directeur van de ambachtsschool met daarin één belangrijke vraag: ‘Mag ons jong wel achter de diek?’ De Vries grinnikt als hij terugdenkt aan die tijd.

We halen herinneringen op in het stuurhuis van de UQ 21, die ligt afgemeerd aan de drijvende steiger in de Eemshaven. ‘Dat is het dichtst bij mijn woonplaats Usquert’ verklaart De Vries. In het stuurhuis is het gezellig rommelig. De koffie pruttelt, op de grond staat een emmer verf voor het onderhoud aan het schip (‘die mengen we zelf’). Er liggen koekjes op een tafeltje bezaaid met papieren, een mobiele elektrische kachel stuwt de temperatuur hoog op. Levensgezel Anneke (ze zijn zeventien jaar bij elkaar) schenkt de koffie in. Zo nu en dan verdwijnt zij even naar buiten om ‘een peukje te doen'.

Ik ben bij Gerrit( 65) en Anneke(63) omdat Gerrit zijn vergunning om op garnalen te vissen in de Waddenzee wil laten opkopen door het Waddenfonds. Dat wil op die manier grotere kwetsbare delen van de Waddenzee afsluiten voor de visserij, maar wel zó, dat er voldoende perspectief blijft voor de rest van de vissers.

Er zijn er negentien die willen stoppen, zeventig anderen blijven varen. Het Waddenfonds heeft tien miljoen euro beschikbaar om de vergunningen op te kopen.

Een snotneus van dertien jaar was hij dus, toen hij begon met vissen. Samen met zijn vader ging de jonge Gerrit het Wad op. Kieskeurig waren ze niet. Mossels, kokkels, paling en garnalen: al het lekkers dat de zee te bieden heeft brachten ze aan wal. Ze visten met z’n tweeën op de ZK 24 ‘Alida’.

Maar toen Gerrit zestien jaar was kocht zijn vader een tweede schip. ‘Dat was een oude melkboot van de Domo in Bedum’, zegt hij. Het schip werd gebruikt om melkpoeder en blikken melk te vervoeren naar allerlei plaatsen in het land. De melkboot werd omgebouwd tot garnalenkotter UQ 21 en zo wordt het tot aan de dag van vandaag gebruikt.

Vader viste met het nieuwe schip, Gerrit met de 'Alida'. Ze waren toen dus eigenlijk concurrenten van elkaar, maar na verloop van tijd besloten ze toch weer samen verder te gaan op de UQ 21. De ZK 21 ‘Alida’ ligt tegenwoordig in het Reitdiep, bij Garnwerd.

Nadat Gerrit en zijn geliefde een dochter kregen trouwden ze, en volgden er nog twee dochters. Het huwelijk hield geen stand. De verstandhouding met zijn ex is nog steeds niet goed, en zijn dochters spreekt hij niet tot nauwelijks meer. Anneke: ‘Het is een stijfkop.’

Diezelfde Anneke vaart nu al vijftien jaar met hem mee. Zij doet het werk aan dek. Om dat mogelijk te maken werd de machinerie zo aangepast is dat zij er mee uit de voeten kan. Voordat ze bij Gerrit aan boord stapte had Anneke een kantoorbaan, in de Steentilstraat in Stad.

Dat Gerrit wil stoppen geeft haar een dubbel gevoel. ‘Ik weet dat het goed is om dat nu te doen, maar op zich is het jammer. Als de touwtjes los gingen en we de haven achter ons lieten gaf dat toch op de één of andere manier ook een vakantiegevoel.’

Eigenlijk vissen ze alleen in het najaar, als er voldoende garnaal is. ‘Je moet weten wanneer je gaat vissen’, zegt Gerrit. ‘Bijvoorbeeld bij noordwestenwind als de wijting richting de kust komt. Die wijting jaagt de garnalen dan op, tot aan de rijsdammen aan toe. Mijn specialiteit is het vissen langs de kantjes, vlak onder de kust dus.'

’Weet je’, vervolgt hij, ‘sommige vissers leren het nooit. Die zijn dag en nacht bezig en vangen veel minder dan een ander in een paar uur. Ik heb er gevoel voor, dat heb je wel als je al ruim vijftig jaar vist. Vroeger hadden we geen radar, alleen een peillood en een kompas. Door alle ervaring leer je wel waar de garnaal te vinden is.'

Je zult Gerrit niet horen klagen over een gebrek aan inkomsten. ‘Natuurlijk zaten er mindere jaren bij, maar er waren ook vette vangsten. Ik ken collega’s die in een jaar tijd wel voor 1,2 miljoen euro naar boven hebben gehaald.’

Ondanks zijn enthousiasme en liefde voor het vak vindt Gerrit dat het nu toch de uitgelezen tijd voor hem is om te stoppen. ‘Dit is het beste moment. Ook als ik beter zou kunnen opschieten met mijn dochters: zij zijn niet van plan te gaan varen, er is dus geen opvolging.'

'Ik wil mijn vergunning laten opkopen voor een krappe zes ton. Weet je wat het is: de milieueisen worden steeds strenger, waardoor ik veel moet gaan investeren in de UQ 21. En we mogen steeds korter vissen. Nee, dit is het moment’, zegt hij beslist.

‘Bovendien zijn er meer zaken in het leven dan alleen vissen', vervolgt hij, na een korte pauze. ’Je moet ook andere dingen doen. Straks leggen ze een hand op je schouder en ben je de pisang, dan is het te laat. Ik heb nog zoveel hobby’s, ik denk dat ik tijd te kort heb. Ik hou van antiek, van een beetje 'strunen', van rommelmarktjes.'

Maar wat gebeurt er met de UQ 21, gaat hij die ook verkopen? ‘Nee’, zegt Gerrit beslist. Lachend: ‘Anders ben ik een ridder te voet. Ik heb nog vergunningen om op andere manieren en op andere soorten te vissen. Dat doen we er dan ook als hobby bij. Zo nu en dan met vrienden de zee op, kistje bier er bij. Nee, dat komt helemaal goed.’