Huisartsenkring: 'Thuisprikken met AstraZeneca rijmt niet met beleid' (update)

11 mei 2021, 21:52 • 4 minuten leestijd

Iemand krijgt het AstraZeneca-vaccin © ANP

Winschoter huisarts Anna Elting-Wartan kan zich beter aan de richtlijnen voor vaccinaties houden en die niet zelfstandig uitbreiden. Dat stelt Harry Bulk, voorzitter van de Huisartsenkring Groningen.

Elting-Wartan vaccineert mensen onder de zestig jaar met AstraZeneca omdat ze het vaccin anders weg moet gooien. Kennissen, buurtgenoten en andere connecties zijn door haar man benaderd of ze belangstelling hadden; zeventig mensen kwamen op drie dagen bij haar thuis langs voor een prik.

De huisarts is zich ervan bewust dat ze zich niet aan de richtlijnen van het RIVM houdt, maar verwijst naar het oordeel van het Europees Medicijnen Agentschap (EMA). 'De EMA adviseert dat het vaccin gebruikt kan worden voor iedereen boven de 18, en daar houd ik me aan.'

Harry Bulk, zelf praktijkhouder in Ter Apel, gaat daar niet in mee. De richtlijn van artsenfederatie KNMG is leidend, stelt hij. Volgens de KNMG kunnen patiënten die jonger zijn dan zestig jaar wel ingeënt worden met overgebleven AstraZeneca-vaccin, maar dan alleen op hun eigen verzoek. Het gaat volgens de artsenfederatie puur om 'individuele uitzonderingsgevallen'.

Er moet sprake zijn van aantoonbare ‘medische of sociale redenen om zo snel mogelijk en welbewust toch gevaccineerd te worden’. Bovendien gaat het dan om patiënten die niet op korte termijn in aanmerking komen voor een ander vaccin. Verder mag het alleen met restjes vaccin uit al geopende flacons die anders moeten worden weggegooid.

Je kan niet zelfstandig de richtlijnen uitbreiden zonder overleg

Harry Bulk, voorzitter Huisartsenkring Groningen

Bulk noemt dat advies ‘heel duidelijk’. ‘En wij adviseren huisartsen dan ook deze lijn te volgen.’ De werkwijze van de huisarts uit Winschoten past daar volgens hem niet in. In plaats van patiënten op hun eigen verzoek in te enten, benadert Elting-Wartan -via haar man- mensen zelf met de vraag of ze ingeënt willen worden.

‘Dat rijmt niet met het beleid’, zegt Bulk. ‘We willen het liefst zo efficiënt en veilig mogelijk vaccineren en er zijn instanties die ons daar richtlijnen voor geven. Die kun je niet zelfstandig uitbreiden zonder overleg te hebben.’

Ook het RIVM laat weten dat alleen in heel uitzonderlijke gevallen geprikt kan worden bij mensen jonger dan zestig jaar. Als huisartsen vaccin overhouden zijn er volgens een woordvoerder andere mogelijkheden om ervan af te komen. ‘Je kunt infomeren bij andere huisartsen of zij het nodig hebben of de vaccinmakelaar van het RIVM bellen. Die kan bekijken of het vaccin opnieuw verdeeld kan worden.’

Buiten de lijntjes kleuren betekent niet altijd dat het fout is

Sien, Facebookreageerder

Het verhaal van Elting-Wartan zorgt dinsdag voor gemengde reacties. De één noemt haar een 'dappere vrouw', de ander noemt het initiatief 'walgelijk'.

'Buiten de lijntjes kleuren betekent niet altijd dat het fout is. Dappere vrouw!', reageert Sien via Facebook. Ze krijgt bijval van talloze anderen. 'Goeie actie van deze huisarts! Laat mensen toch zelf kiezen of ze wel of niet met Astra gevaccineerd willen worden.' Ook het argument dat vaccins weggooien zonde is, wordt meerdere keren gegeven.

Maar niet iedereen kan de actie van de Winschoter huisarts waarderen. 'Zo klopt de hele administratie toch van het RIVM niet meer', merkt Elly op. 'Er zijn ook mensen die door de huisarts worden opgeroepen voor vaccinatie en krijgen later ook nog een oproep van de RIVM. Dubbel dus.'

Overigens zegt huisarts Elting-Wartan daarover dat ze de registratie op orde heeft en de vaccinaties ook doorgeeft aan het RIVM.

Marcel vat de discussie als volgt samen: 'Je doet het natuurlijk nooit goed. Als je die rommel weggooit, krijg je commentaar en als je het gebruikt voor mensen die het zelf graag willen doe je het ook niet goed.'

Ook zijn er diverse mensen die zich afvragen wie er verantwoordelijk is in het geval er iets misgaat. 'Ik hoop voor haar op alleen maar positieve gevolgen van haar actie', zegt Patrique. 'Want er hoeft maar één patiënt serieuze klachten te krijgen en deze dappere dokter betaalt de rest van haar leven schadevergoeding omdat ze persoonlijk aansprakelijk is.'

Artsenfederatie KNMG stelt dat 'de kans op aansprakelijkheid gering is' wanneer mensen zelf verzoeken om gevaccineerd te worden met AstraZeneca.

Reactie inspectie
Navraag bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd geeft niet direct duidelijkheid op de vraag of de huisarts in problemen kan komen door op deze manier te vaccineren. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd zegt aan de ene kant duidelijk dat het niet mag. Eventueel overgebleven vaccin mag alleen aan mensen worden gegeven 'die al voor vaccinatie met dit vaccin in aanmerking kwamen volgens de eerder ingezette vaccinatiestrategie', zo staat op de website. Dat zou betekenen dat een huisarts niet op zoek mag gaan naar willekeurige belangstellenden.
Inspectie handhaaft niet
Tegelijkertijd staat er dat de inspectie niet handhaaft, zolang de beroepsorganisaties van huisartsen het vaccineren aan zestig-minners zelf niet verbieden. De inspectie toetst namelijk alleen aan wet-en regelgeving en normen die de beroepsgroepen zelf opstellen, vertelt een woordvoerder.
Onderbouwen waarom
Een van die beroepsgroepen van artsen is het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). Dat schrijft juist dinsdag in een nieuwsbericht op de website dat vaccineren door huisartsen met AstraZeneca bij mensen onder de zestig is toegestaan. De voorwaarden zijn dat de patiënt daar na goede voorlichting en een gezamenlijke afweging van voor- en nadelen welbewust voor kiest, en dat de arts de visie deelt dat vaccinatie om medische of sociale redenen gewenst is. De arts moet kunnen onderbouwen waarom de keus is gemaakt.
Advies: alleen voor 50 jaar en ouder
Het genootschap adviseert daarbij wel de vaccinatie te beperken tot de patiëntengroep van 50 jaar en ouder, bij voorkeur zo dicht mogelijk tegen de 60 jaar, de groep die het vaccin sowieso mag krijgen.
Daarmee lijkt het risico dat huisarts Elting-Wartan loopt verwaarloosbaar. Over eventuele aansprakelijkheid voor patiënten die toch bijwerkingen ontwikkelen gaat de inspectie niet, zo zegt een woordvoerder.