Stef Blok: gedupeerden gaswinning merken niets van wisselende ministers

Demissionair minister Stef Blok (VVD) op werkbezoek in Borgercompagnie
Demissionair minister Stef Blok (VVD) op werkbezoek in Borgercompagnie © Mario Miskovic / RTV Noord
Stef Blok (VVD) is dit kalenderjaar al de derde minister van Economische Zaken en Klimaat en we zijn nog niet halverwege het jaar. Als de formatie na de zomer slaagt, komt er dit kalenderjaar misschien zelfs een vierde minister. Welke gevolgen hebben die vele wisselingen op het departement voor de aandacht voor Groningen?
‘Als het goed is geen’, verzekert de bewindsman zelf. Hij was donderdag voor het eerst in zijn nieuwe functie op werkbezoek in Groningen en liet zich bijpraten over allerhande zaken rondom de gaswinning. In Borgercompagnie ging hij daarnaast in gesprek met mensen die naast gaswinning ook met zoutwinning te maken hebben.
Eric Wiebes was tot 15 januari 2021 minister van Economische Zaken. Hij trad af vanwege de toeslagenaffaire en werd vervangen door Bas van 't Wout. Hij was demissionair vanwege de val van het kabinet. Na vier maanden op het departement meldde Van 't Wout zich eind mei ziek vanwege een burn-out. Hij kan zeker drie maanden zijn functie niet uitoefenen. Zolang dat het geval is, neemt Stef Blok zijn taken over. Mogelijk keert Van 't Wout daarna terug bij Economische Zaken, maar als er tegen die tijd een nieuw kabinet is zal de positie opnieuw ingevuld moeten worden.

Nieuwe minister inwerken

Hoewel Blok zegt dat Groningers niets gaan merken van de wisselingen op het ministerie, heeft een wisseling van de wacht altijd gevolgen. 'Je moet altijd een nieuw persoon inwerken', zegt spindoctor Henri Kruithof. Hij was jarenlang hoofd communicatie van de VVD-fractie in de Tweede Kamer en werkte op verschillende ministeries.
Blok heeft het geluk dat er een extra staatssecretaris is waardoor je onderwerpen kunt verdelen
Henri Kruithof - spindoctor
Blok is volgens Kruithof echter al lang betrokken bij het onderwerp en dus maakt hij zich over die inwerkperiode geen zorgen. Blok was onder meer fractievoorzitter van de VVD-fractie ten tijde van de zware aardbeving bij Huizinge in augustus 2012 en als minister van Wonen had hij ook al te maken met het onderwerp. 'Het is een ervaren politicus', aldus Kruithof.
Demissionair minister Stef Blok (VVD) op werkbezoek in Borgercompagnie
Demissionair minister Stef Blok (VVD) op werkbezoek in Borgercompagnie © Mario Miskovic / RTV Noord
'De meeste ambtenaren gaan bovendien gewoon verder met hun werk', vertelt Kruithof over de beperkte effecten op het departement. 'Er is maar een kleine groep ambtenaren die de inwerkdossiers doet, waarmee hij snel allerlei onderwerpen tot zich kan nemen. En hij heeft het geluk dat er een extra staatssecretaris is waardoor je onderwerpen kunt verdelen.'

Ambtenaren gedesoriënteerd

Politiek commentator Joost Vullings van EenVandaag verwacht in tegenstelling tot Kruithof een groter effect op het ministerie. ‘Het ministerie is dan wel even van slag, want over het algemeen zijn ambtenaren redelijk gedesoriënteerd als een bewindspersoon plotseling vertrekt.’ Dat was ook het geval toen Blok vertrok als minister van Buitenlandse Zaken, zegt Vullings.
Drie ministers in een half jaar tijd lijkt me een record. Het is in ieder geval niet goed voor de continuïteit
Joost Vullings - politiek commentator
‘De ambtelijke top moet bij een nieuwe minister daarnaast wennen: wat voor vlees hebben we in de kuip? En een nieuwe minister moet zich inlezen, waardoor hij minder slagvaardig zal zijn in het begin. Ik durf er geen fles op te zetten, maar drie ministers in een half jaar tijd lijkt me wel een record. Het is in ieder geval niet goed voor de continuïteit van de processen.’

Weinig grote schokgolven

In Den Haag wordt door de parlementaire journalisten de komende maanden weinig spectaculairs verwacht van Stef Blok als het gaat om Groningen. 'Het begint ermee dat hij demissionair is, dus grote beleidswijzigingen komen er niet', vertelt Michiel Breedveld.
Voor Groningen heb je iemand nodig die z'n nek uitsteekt en dat zie ik Blok niet doen
Michiel Breedveld - parlementair verslaggever
Breedveld is parlementair verslaggever voor de NOS en Nieuwsuur. 'Voor Groningen heb je iemand nodig die z'n nek uitsteekt en dat zie ik hem niet doen. Wiebes heeft in z'n eerste jaar gezegd: we gaan van het gas af. Deze minister gaat niet iets vergelijkbaars doen in die paar maanden.'
‘Een nieuwe demissionaire minister zou in principe niet veel grote schokgolven teweeg moeten brengen’, zegt ook parlementair commentator Wouter de Winther van De Telegraaf. ‘Ook omdat hij van dezelfde partij is trouwens. Verandering van bewindslieden kan voor de continuïteit soms een beetje lastig zijn, maar de ambtelijke ondersteuning blijft en een koerswijziging ligt dan ook niet voor de hand.'

Zeer ervaren tussenpaus

De drie parlementaire journalisten denken wel dat Blok de rust enigszins terug kan brengen bij Economische Zaken. ‘Van ‘t Wout verzoop onder de druk’, zegt De Winther over de minister die nu met een burn-out thuis zit. ‘Ik denk niet dat Blok dat snel gaat gebeuren, want die is zeer ervaren en kan goed hoofd- van bijzaken onderscheiden.’
‘Hij loopt lang mee en zit al jarenlang in ministerraad’, zegt Vullings. ‘Blok is een buitengewoon ervaren minister en de dingen waar hij over gaat, daar heeft hij zich in het verleden al wel mee bemoeid. Het is een nuchtere man, die bij een probleem denkt: eens kijken hoe we dit gaan oplossen.’
En ook Breedveld noemt Blok een kundig man, die je op elk willekeurig ministerie kunt neerzetten. ‘Blok zal goed op de toko passen', zegt hij. 'Maar het is toch een tussenpaus. En hij is de tweede invaller. Ik denk dat de focus voor hem ook niet ligt bij Groningen, maar bij het coronabeleid en de steunmaatregelen daarvoor.’

Snel in het hoofd

De hoofdpersoon zelf bezocht dus voor het eerst in zijn nieuwe functie het aardbevingsgebied. Hij maakt zich niet zo’n zorgen over de wisseling van bewindspersoon. ‘De mensen op mijn departement wisselen niet als een minister wisselt’, vertelt Blok in Borgercompagnie. ‘Ik merkte vandaag ook dat mijn ambtenaren hier oude bekenden zijn en dus ook jarenlange deskundigheid met zich meebrengen. Het is aan mij om er voor te zorgen dat die deskundigheid ook snel in mijn hoofd zit.’
Ik heb vandaag uitgelegd dat ik respect heb voor de mensen hier
Stef Blok - demissionair minister van Economische Zaken
‘We kennen het verhaal: Bas van ‘t Wout heeft een burn-out en Eric Wiebes is afgetreden vanwege de toeslagenaffaire. Het is nu zo gelopen en de premier heeft mij gevraagd dit te doen, dan doe ik dat ook met volle energie. Maar ik heb vandaag wel uitgelegd dat ik respect heb voor de mensen hier die om deze reden steeds weer opnieuw hun verhaal moeten doen.’
Demissionair minister Stef Blok (VVD) op werkbezoek in Borgercompagnie
Demissionair minister Stef Blok (VVD) op werkbezoek in Borgercompagnie © Mario Miskovic / RTV Noord
De komende tijd staat voor Blok in het teken van zich verder inlezen en met nog meer mensen praten. ‘Dit was een eerste bezoek met heel vele indrukken’, vertelt hij. ‘Zolang als ik er zit, voel ik mij verantwoordelijk. Afhankelijk van hoelang de formatie duurt, zal ik weer komen om met mensen te praten.’

Komt er een vierde?

Mocht de formatie na de zomer vlotten zodat er dit kalenderjaar nog een nieuw kabinet zit, dan is de kans groot dat er dus zelfs een vierde minister van Economische Zaken komt in een kalenderjaar tijd.
'Ik denk wel dat het pas diep in het najaar gaat gebeuren', voorspel Kruithof de formatie. Hij verwacht niet dat Blok dan terugkeert op deze post. Zo'n grote wisseling van de wacht op één ministerie heeft hij dan ook nog nooit eerder meegemaakt. 'Vier ministers op één departement. Het kan dus gebeuren, maar het is hier wel allemaal toeval door het aftreden van het kabinet, ziekte en de formatie allemaal in een jaar tijd.’