Column: Verdienen en waard zijn

Een stuk of vijftig medewerkers van het UMCG demonstreerden donderdag dan ook voor een loonsverhoging in de nieuwe cao voor personeel van academische ziekenhuizen. Of ze die ook krijgen is de vraag, want volgens hun werkgever is daar geen geld voor. Corona heeft alles opgeslokt. Wel een beetje zuur, bitter en wrang na een jaar waarin juist het zorgpersoneel zijn waarde heeft bewezen.

Afgelopen week bleek bovendien weer eens dat het tekort aan ic-verpleegkundigen alleen maar groeit, omdat te weinig studenten de daartoe strekkende opleiding kiezen. Eigenlijk best gek dat dan niet meteen de prijs van een ic-verpleegkundige en andere schaarse beroepsgroepen omhooggaat. En dat in een tijd en in een land waar we alles overlaten aan de markt. De invisible hand, dit en dat, zus en zo. Rammelen met de geldbuidel en emolumenten trekt vast weer extra personeel over de streep, zeker op de langere termijn.

Om dat te betalen hoeven we alleen maar te zoeken naar overgewaardeerde beroepsgroepen, waaraan juist een overschot bestaat en dan valt ons oog al snel op de manager. Als een schimmel heeft deze soort in de afgelopen eeuw voortgewoekerd, zich afzettend op elk gezond stukje samenleving. Managers die aan fopknoppen draaien, managers die fopknoppen ontwerpen voor andere managers, managers die managers benoemen, managers die dat managen en managers die dát managen. Afgelopen coronajaar is op talloze werkvloeren pijnlijk duidelijk geworden wie er gemist kon worden en wie niet.

Voor we in opruiende linkse praat tegen ‘hoge heren’ verzeild raken: er is een verschil tussen wat mensen verdienen en wat ze waard zijn. Wat mensen verdienen, is een kwestie van genade. Niemand krijgt ooit wat hij verdient. Zoals Gandalf, de Greet Hofmans van de fantasyliteratuur, al zegt: ‘Velen die leven verdienen de dood. En sommigen die sterven, verdienen het leven. Kun jij het hun geven? Wees dan niet te happig om als vonnis de doodstraf uit te spreken.’ Dat zijn morele overwegingen die niet in een cao zijn om te zetten.

Wat mensen waard zijn, is niet wat ze verdienen, maar wat anderen voor ze over hebben. Bijvoorbeeld als werknemer. Je zou verwachten dat de arbeidsmarkt dus wordt geregeerd door de wetten van vraag en aanbod, door de toegevoegde waarde die iemand heeft, niet door de status van een bepaalde functie, of ‘rol’, zoals dat in managementspeak tegenwoordig heet. (Dat ‘tegenwoordig’ moet er wel bij, want straks heet het vast weer anders in managersland, taak of missie of zo).

De toegevoegde waarde van een ic-verpleegkundige is dermate groot dat het ‘strictly business’ is om zijn of haar bezoldiging te vergroten. De toegevoegde waarde van managers daarentegen is dermate lastig te meten dat ze beter op een wat volatielere manier betaald kunnen worden. In bitcoins bijvoorbeeld.