Vakbondsman Plaatje verlaat de barricaden en wordt hoge bondsbaas

Bart Plaatje in gesprek
Bart Plaatje in gesprek © Eigen foto
De noordelijke vakbondsman Bart Plaatje werd zaterdag door het ledenparlement van FNV gekozen tot algemeen secretaris van de bond. Plaatje is daarmee een machtig man in vakbondsland. Hij is na voorzitter Tuur Elzinga de tweede man in lijn van de arbeidersorganisatie.
De oud-heftruckchauffeur Plaatje - woonachtig in Rolde - heeft naam gemaakt als old-skool bondsbaas: radicaal en activistisch. Iemand die confrontaties niet schuwt en in het gevecht met werkgevers graag de staking inzet als drukmiddel.
Een straatvechter die als hij het nodig vindt de asbakken door de kamer smijt, zoals in de gesprekken met directeur Klaas Oolders van Hoza in Scheemda. ‘Maar aan het eind van de rit hebben we ook een fles wijn leeggedronken, hij begreep mij.’

Voorman van stakingsacties in 2018

Plaatje was de voorman van stakingsacties bij Groningse bedrijven in de metaal (2018), de autobranche (2018) en eerder in de schoonmaak en had er geen moeite mee werkgevers met krachtige woorden in de hoek te zetten. ‘Van het pad af’, vond hij van de bazen in de automobielbranche.
Bij de landelijke campagne tegen wantoestanden rond inzet en huisvesting van buitenlandse arbeidsmigranten had hij het steevast over ‘cowboys’, waarmee hij de uitzendbureaus bedoelde die de Poolse en andere buitenlandse werknemers inhuurden.
De FNV verkiezing afgelopen zaterdag, rechts met blauw overhemd Bart Plaatje
De FNV verkiezing afgelopen zaterdag, rechts met blauw overhemd Bart Plaatje © Lenka de Hoogh
We kennen u als man van de barricaden, van stakingen en de afgelopen tijd als gezicht van de campagne tegen de misstanden rond arbeidsmigranten. Gaat die bestuurdersrol u passen?
‘Tien jaar geleden niet, vijf jaar geleden misschien. Maar achter de barricades en achter het zichtbaar maken van de campings waar de Polen onmenselijk worden behandeld, daar ligt een heleboel werk dat de buitenwereld niet ziet. Dat werk heb ik ook twaalf jaar lag gedaan. Dat heeft mij klaar gemaakt voor deze rol.’
U staat bekend als kritisch activist. Als bestuurder moet u op zoek naar het compromis.
‘Ik vind dat je niet te snel compromissen moet sluiten. Doe je dat wel, dan kost het je je reputatie en je aantrekkingskracht. Of mijn harde lijn ook in mijn nieuwe functie te zien zal zien, moet blijken, maar ik vermoed van wel.’
‘Ondanks mijn kritische houding heb ik de laatste jaren best veel compromissen gesloten. Ik snap ook dat je uiteindelijk afspraken moet maken.’

Confrontatie niet uit de weg

Confrontatie gaat u niet uit de weg. Uitzendbazen noemt u ‘cowboys’ en bijvoorbeeld hier in de regio volhardde u bij de acties bij de Winschoter fabrikant van brandweerwagens Ziegler in een onwrikbaar standpunt. Wat hebt u met die harde opstelling weten te bereiken?
‘Wat betreft die uitzenders, daar blijf ik bij. Nu zie je weer dat de uitzendbureaus met zo’n nepvakbondje als de LBV een cao afsluiten, een vakbond waar niemand lid van is. Het laat precies zien waar de uitzendbureaus van gemaakt zijn en we moeten wat mij betreft goed nadenken over de positie van uitzendbureaus in Nederland.’
De zaak rond Ziegler speelde in 2017 toen het Duitse moederbedrijf de productie naar het buitenland dreigde te verplaatsen. Het bedrijf werd onder leiding van de vakbond figuurlijk aan de ketting gelegd. De verhuizing ging uiteindelijk van tafel. Nu zegt Plaatje erover: ‘De directeur van Ziegler zal mij niet aardig vinden, maar hij heeft uiteindelijk wel mijn strategie begrepen.’
Er zijn directeuren die u eerder een bedreiging vinden voor de werkgelegenheid dan een redder van banen.
‘Ik zie het als een eer als ze dat van me denken. Maar die mensen kennen me niet goed genoeg, ze zullen nooit een deal met mij hebben uitgewerkt.’
‘Er zijn er ook die wel goed over me te spreken zijn. Met de directeur van de Effektief groep in Groningen kan ik lezen en schrijven. Hij weet precies wanneer ik de oorlog verklaar en wanneer niet.’
‘Met Klaas Oolders van Hoza was het oorlog, we hebben met asbakken naar elkaar staan gooien, dat ging nergens meer over. Maar aan het eind van de rit hebben we ook een fles wijn samen leeggedronken. Ik stel me zo op omdat ik doelgericht ben. Ik wil maar één ding: met iets naar huis waar de vakbondsleden beter van worden.’

'De hele tent inspireren'

Als algemeen secretaris hebt u een belangrijke rol binnen de vakbond, wat ziet u als uw opdracht?
‘Dat we de hele tent inspireren om weer groter en sterker te worden: meer leden en meer actieve mensen in de organisatie. We krimpen momenteel. Ik vind dat we daar niet bang voor moeten zijn en dat we de ambitie moeten hebben om te groeien.’
Het ledental van FNV is gezakt naar beneden de miljoen. Hoe zorgelijk is dat dalend aantal leden?
‘Dat is niet alleen zorgelijk voor de vakbond zelf, maar voor de hele samenleving. Wanneer vakbonden niet genoeg tegenwicht kunnen bieden, dan geef je ruimte aan ontwikkelingen waar mensen slachtoffer van worden.’
’Een voorbeeld; bij mij thuis komt regelmatig een man van in de zeventig folders rondbrengen. Dat doet niet hij echt niet voor zijn lol. Mijn geloof is dat met een grotere en sterkere vakbond, die man dat niet zou hoeven doen.’
Moet de vakbond hier niet vooral naar zichzelf kijken?
‘Zeker weten, de vakbond moet in de spiegel kijken. Dat is ook wel een van de redenen waarom ik algemeen secretaris heb willen worden. Die functie is nauw verbonden met de vereniging, met onze leden. Vanuit de leden kan de vakbond kracht ontwikkelen, bedenken hoe je het anders gaat doen en een opdracht uitzetten.’

'Iedereen moet input leveren'

Hoe denkt u het tij van het afkalvend ledenbestand te keren?
‘We gaan met de leden een plan ontwikkelen. Volgend jaar is het ledencongres waar een opdracht voor de komende vier wordt vastgesteld. Ik wil daar een maximale input van alles en iedereen die contributie betaalt: elke postbode, elke productiemedewerker, elke rijksambtenaar, vuilnisman en piloot. Iedereen moet input leveren over hoe de vakbond er uit moet zien.’
Dan hebt u het over de mensen die al lid zijn. FNV zal nieuwe mensen moeten trekken.
‘Ik denk dat je dat vooral doet via de vakbondsmensen in de bedrijven zelf, via die herkenbaarheid. Toen ik in Groningen actief was in de metaal had ik positieve ledencijfers. Die mensen werden niet lid van Bart Plaatje en misschien wel niet eens lid van het FNV. Ze werden lid van Koos, Rein en Wim en van al die andere kaderleden die we er hadden. Daar ligt de sleutel voor meer leden.’
‘Een andere kans ligt in de tekorten aan vakkrachten die er nu al zijn. Het geeft de vakbond een luxe positie. Wanneer we ons hier sterk opstellen, dan liggen daar kansen om het ledenbestand verder te vergroten. Als de vakkrachten schaars zijn kunnen de lonen omhoog en kunnen we de eisen verzwaren.’
Dat stelt u de werkgevers alvast in het vooruitzicht?
‘Als het aan mij ligt wel. Maar de leden gaan erover.’
Bart Plaatje: van orderpicker naar toppositie in FNV
Bart Plaatje (59) werd geboren in De Krim bij Coevorden. Hij deed de mavo, mbo sociale dienstverlening en haalde zijn heftruckdiploma, waarmee hij aan de slag ging als orderpicker in het distributiecentum van bij De Boer supermarkten in Beilen. Daar werd hij in 2004 actief met vakbondswerk voor FNV. Omdat hij opviel binnen de bond werd hij in 2009 gevraagd er te komen werken. Via functies als vakbondsbestuurder, teamleider en campagneleider klom hij op naar de positie van algemeen secretaris, in belangrijkheid tweede functie binnen FNV.