Ingrijpende koerswijziging moet versterking van 14.000 huizen versnellen

Een huis in de stutten
Een huis in de stutten © FPS/Jos Schuurman
De versterkingsoperatie verandert vanaf vandaag (donderdag) ingrijpend. Zo’n 14.000 woningen worden niet meer individueel beoordeeld, maar ingedeeld in een categorie. Het ministerie van Economische Zaken hoopt de versterkingsoperatie zo flink te versnellen.
Met de zogenoemde typologie-aanpak krijgen gasgedupeerden voortaan geen uitgebreide inspectie meer van hun woning. In plaats daarvan kijkt een beoordelaar of een woning voldoet aan de kenmerken van een categorie. Voor die categorieën is bepaald of er al dan niet een versterking nodig is.

Honderden beoordelingen extra per maand

Dat moet de versterkingsoperatie dus flink versnellen en bewoners vlotter duidelijkheid geven, denkt het ministerie. Op dit moment duurt een gemiddelde opname en beoordeling zes tot negen maanden. Dat kost dan al naar schatting 50.000 euro, terwijl er nog niets aan de woning is gedaan. Met de nieuwe aanpak moet dat tussen de drie en zes maanden duren.
De Nationaal Coördinator Groningen, verantwoordelijk voor de versterking, denkt honderden beoordelingen per maand extra te kunnen doen. Afgelopen jaar werden er maandelijks zo’n 125 beoordelingen gedaan; dat moeten er in de nieuwe aanpak 500 worden. In 2023 moeten alle 14.000 nog te inspecteren woningen zijn beoordeeld. Daarna moet er alleen nog maar worden gebouwd en versterkt, is de bedoeling. Er zijn al ruim 10.000 woningen beoordeeld.

Minder aardbevingen, minder versterken?

De koerswijziging kan niet los worden gezien van twee ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Met het stopzetten van de gaswinning neemt het risico op aardbevingen af. Daarnaast is er de afgelopen jaren veel kennis opgedaan over huizen in Groningen. Daarom denkt het ministerie dat er minder ingrijpend of niet hoeft te worden versterkt.
Kan de NCG dit wel aan? ‘De ervaring leert dat een nieuwe werkwijze van de NCG veel gedoe met zich meebrengt
Susan Top van het Groninger Gasberaad
Met de nieuwe aanpak gaat een langgekoesterde wens van het ministerie in vervulling. De tijdrovende en geld vretende individuele beoordeling is voor het grootste deel van de woningen niet meer nodig. Maatwerk blijft mogelijk, maar het ministerie denkt dat 94 procent van de Groningse woningen in de nieuwe aanpak past.
Hoe gaat het in zijn werk?

Waar inspecteurs voorheen een uitgebreide technische analyse deden van een woning, is dat nu niet meer nodig. De technische inspectie wordt veel meer een beoordeling met de vraag: in welke categorie valt dit huis?

Daarbij kijken de inspecteurs naar makkelijk te beoordelen punten: bouwmateriaal, constructie, hoogte van de woning, hoeveelheid deuren en ramen, de impact van verbouwingen en natuurlijk of er schade is. Er wordt ook gekeken naar ‘seismische kenmerken’.

Onderzoeksinstituut TNO heeft per categorie (typologie) een analyse gedaan om te bepalen of categorieën voldoen aan veiligheidsnormen.

Het Adviescollege Veiligheid Groningen (ACVG) heeft groen licht gegeven voor de typologische beoordeling van een groot deel van de gemetselde rijtjeswoningen, twee-onder-een kapwoningen en vrijstaande woningen in het aardbevingsgebied. Dat is naar schatting zestig procent van alle woningen. Twee categorieën moeten nog worden beoordeeld door het ACVG.

Risicovol

Het Groninger Gasberaad vindt de nieuwe aanpak een ‘risicovolle versnelling’. ‘Op papier kan het natuurlijk best werken’, zegt secretaris Susan Top. ‘Maar hoe verhoudt deze modelmatige aanpak zich tot de vaak weerbarstige praktijk? Bovendien denken wij dat het ministerie wel heel optimistisch is over die 94 procent. Ik moet nog zien dat er zoveel woningen in dit model passen.’
Het Gasberaad maakt zich ook zorgen over de maatschappelijke impact van de koerswijziging. ‘Als hier straks uit blijkt dat er echt nog maar heel weinig serieuze versterkingen nodig zijn, hoe leg je dat dan uit? Bijvoorbeeld in een sloop-nieuwbouwwijk, waar het niet meer nodig is voor de buren. Dat lijkt ons heel lastig.’

Kan de NCG dit wel aan?

Maar de belangrijkste zorg van het Gasberaad zit bij de praktische uitvoering: kan de NCG dit wel aan? ‘De ervaring is natuurlijk dat wijzigingen in de werkwijze van de NCG veel gedoe met zich meebrengen. Het duurt gewoon even voordat het goed landt, voordat er routine is in het werkproces.’
De NCG heeft de afgelopen maanden al in een proef met 350 woningen gewerkt met opnames volgens de nieuwe aanpak, maar die niet beoordeeld, omdat het ACVG de methode nog niet had goedgekeurd.
De NCG verwacht dat het met de maandenlange voorbereiding ook daadwerkelijk sneller kan gaan werken, zegt een woordvoerder.
Met de start van de nieuwe aanpak moet er ook duidelijkheid komen voor Groningers die al een versterkingsadvies hebben, maar die willen kiezen voor een herbeoordeling volgens de nieuwe methode. Omdat oude versterkingsadviezen volgens oude normen en inzichten zijn gedaan, kan het bijvoorbeeld zijn dat met de kennis van nu, dat advies te ingrijpend is. Mensen die kiezen voor een herbeoordeling krijgen 30.000 euro, werd in november bekend.

Onduidelijk waar je voor kiest

Maar het is onduidelijk waar je dan voor kiest, zegt het Gasberaad. ‘Je moet een keuze maken voor een herbeoordeling, voordat je weet in elke typologie je zit. Dus hebben mensen geen idee waar ze voor kiezen en je kunt niet meer terug.’
Een woordvoerder van de NCG laat weten in gesprek te gaan met eigenaren en ‘indien nodig krijgen zij op basis van de beschikbare informatie een zo goed mogelijke inschatting van de uitkomst van de herbeoordeling’.