Alex Friedrich vertrekt bij UMCG: ‘Ik ben trots op wat ik hier mocht opbouwen'

Friedrich vertrekt na tien jaar dienst bij het UMCG. ‘Het is voor mij een logische stap, maar tegelijkertijd wil ik helemaal niet weg. Ik heb heel fijne collega’s, het UMCG is een fantastisch ziekenhuis en ik ben blij en trots op wat ik hier mocht opbouwen.’

Alex Friedrich (Neurenberg, 1971) is in zijn vakgebied een vooraanstaand wetenschapper. Hij won diverse wetenschapsprijzen en werd in 2019 beloond met de prestigieuze Robert Koch-prijs voor ‘baanbrekend werk’ in de strijd tegen antibiotica-resistentie. Als hoofd van de afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreventie werd Friedrich bij de uitbraak van het coronavirus bekend bij het grote publiek. Hij verscheen geregeld in regionale en landelijke media om te vertellen over het coronavirus en was lid van het Outbreak Management Team.

Friedrich was groot pleitbezorger van een uitgebreide testmaatschappij en had kritiek op het testbeleid in Nederland dat in zijn ogen tekort schoot. Uitgebreid testen was belangrijk, stelde hij, omdat mensen al besmettelijk kunnen zijn voordat ze klachten hebben. Het RIVM en de GGD’s bleven erbij dat mensen pas besmettelijk zijn als ze klachten hebben.

Het UMCG en later andere noordelijke ziekenhuizen trokken een eigen plan en testten volop zorgmedewerkers. Het zorgde er waarschijnlijk voor dat het virus in die tijd maar weinig voet aan wal kreeg in het Noorden. Dat eigen testbeleid kwam Friedrich op kritiek te staan van minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid. Hij vond dat het schaarse testmateriaal anders gebruikt moest worden. Later trok de minister die kritiek in en besloot in te zetten op het testen van zorgpersoneel.

Het academisch ziekenhuis van Münster is bekend terrein voor Friedrich. Hij werkte er voordat hij naar Groningen kwam als Chef de Clinique. Münster is dan ook een perfecte plek voor Friedrich: ‘Het is de meest Nederlandse stad, zeggen ze in Duitsland. Ik kan me er bewegen als een vis in het water. Ik heb er een groot netwerk en het voelt voor mij niet als naar het buitenland gaan. Het is dicht bij de Nederlandse grens en ik blijf in de regio.’

Die opstelling is typerend voor Friedrich. Wanneer hij de kans heeft, praat hij over internationale samenwerkingen. In de zorg moet worden gekeken naar regio’s over de landsgrenzen heen, want infecties stoppen niet bij een landsgrens, bepleit hij.

‘Je moet altijd werken vanuit de gedachte van infectiepreventie. Hoe zorgen we ervoor dat de patiënt de beste zorg krijgt? Samenwerken in de regio, vertrouwen in de grote zorgketen is heel erg belangrijk.’

Dat wordt een van de opdrachten waar Friedrich in zijn nieuwe baan mee aan de slag moet. ‘Zij willen leren van het Nederlandse systeem: onze manier van opleiden, het kwetsbaar opstellen wanneer nodig, samenwerken en een zinvolle manier van polderen.’

Zo heeft hij een grotere Duits-Nederlandse zorgregio voor ogen. ‘In het gebied tussen Groningen, Enschede, Oldenburg en Münster wonen 8,5 miljoen mensen. Daar kun je Europa laten trillen als je daar dingen aanpakt en verandert. Die combinatie maakt dat ik zei: dat is de uitdaging voor de volgende jaren. Een mooie carrièrestap.’

Ook in de Nederlandse corona-aanpak hamerde Friedrich geregeld op het belang van regio's. Hij bepleitte een regionale aanpak van de crisis: kleinschalige maatregelen, lokale lockdowns zouden veel effectiever zijn dan een landelijke lockdown. Het kwam niet van de grond. Toen het virus vorig zomer was teruggedrongen, grepen regio's te laat in toen het aantal besmettingen weer toenam, waarna het Rijk uiteindelijk een landelijke lockdown afkondigde.

Friedrich blikt terug op een ‘uniek en historisch jaar’. ‘Ik hoop dat het nooit weer gebeurt, maar toch was de pandemie een bijzondere samenkomst van de situatie en alle kennis die je hebt. Dat voelde heel zinvol: ons vak werd concreet en belangrijk voor iedereen.’ Friedrich werd in die tijd een bekende Groninger en werd tweede in de RTV Noord-verkiezing ‘Groninger van het Jaar’.

Toch trok het jaar ook een zware wissel op Friedrich. ‘Het was heel stressvol en had een enorme impact op mij en op mijn familie.’ Zijn familie, verspreid over Europa, kon hij ook lang niet zien. Sommige familieleden heeft hij sinds de uitbraak van COVID-19 niet gezien, want voorlopig vliegt Friedrich nog niet. Het is een extra overweging bij het accepteren van zijn nieuwe baan. ‘Mijn ouders zijn nu 86 en 87 en wonen op 6,5 uur rijden. In Münster is het ook nog niet op de hoek, maar een stuk dichterbij. Het was in de pandemie wel heel zwaar om dan niet de grens over te mogen.’

Het UMCG schrijft Alex Friedrich veel dank te zijn verschuldigd. ‘Voor zijn enorme inzet voor het UMCG, vanaf zijn komst in 2011, maar zeker ook in de afgelopen anderhalf jaar van de COVID-pandemie, waarin hij voor het UMCG, onze regio en landelijk een cruciale richtinggevende rol heeft gespeeld. Naast zijn inhoudelijke kwaliteiten en resultaten gaan wij Alex in ons midden missen vanwege de mens die hij is. Vriendelijk, innemend, met flair en humor, altijd in contact en gericht op samenwerking.’

Alex Friedrich verlaat het UMCG per 1 oktober 2021. Het is nog niet bekend wie zijn opvolger wordt.