‘Nedmag had risico op lekkage in bodem door zoutwinning kunnen weten’

Een deel van het terrein van zoutwinner Nedmag in Veendam
Een deel van het terrein van zoutwinner Nedmag in Veendam © Martijn Folkers/RTV Noord
Zoutwinner Nedmag had het lek in 2018 op 1,8 kilometer in de bodem kunnen zien aankomen. Het zoutbedrijf uit Veendam beschreef in 1995 al de mogelijke risico’s op een lekkage in een caverne, een ondergrondse holte met zout.
Dat blijkt uit onderzoek van RTV Noord en onderzoeksplatform Follow the Money.
Het winningsplan van 1995 meldt dat er een risico is op lekkages op het moment dat een zoutbron wordt verlaten. Dat verlaten gebeurt wanneer er niet meer voldoende zout aanwezig is voor een rendabele exploitatie van de bron.
‘Een zeer bescheiden pekellek door het halietdak boven de caverne is op langere termijn niet uitgesloten’, schrijft Nedmag in het toenmalige winningsplan. Volgens het bedrijf zal dat echter ‘geen meetbare invloed op de bovengrond hebben'.
Vervolg
RTV Noord en onderzoeksplatform Follow the Money deden in 2019 eerder onderzoek naar de zoutwinning in de Veenkoloniën. Dit verhaal is een vervolg op deze samenwerking en de uitgebreide versie van het verhaal is hier te lezen.

Weggelekte diesel

Er ontstond in april 2018 een lek in het zoutdak in de diepe ondergrond bij Tripscompagnie. Door de scheur in het dak van de zoutcaverne lekten miljoenen liters pekelwater en mogelijk duizenden liters diesel weg in de bodem. Nedmag en toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen gaan ervan uit dat de kans verwaarloosbaar is dat deze diesel het grondwater bereikt. Beide partijen weten overigens niet waar de weggelekte diesel in de bodem is gebleven.
Zowel Nedmag als toezichthouder SodM zeggen nu dat de zin in het winningsplan van 1995 dat een bescheiden lek in het zoutdak niet kon worden uitgesloten, betrekking had op het verlaten van een put en niet op het actieve winningsproces.
De scheur in het zoutdak in 2018 was volgens hen onvoorspelbaar. Directeur Bert Jan Bruning van Nedmag: ‘In het winningsplan werden scheurtjes beschreven, dat noemen we zweten. Dat was zonder zoutwinning misschien ook gebeurd. 2018 was van een andere orde, dat was een open wond.’
Een oude gaskraan op het Nedmag-terrein
Een oude gaskraan op het Nedmag-terrein © Martijn Folkers/RTV Noord

Twijfels

Mijnbouwkundig ingenieur Dineke Pot betwijfelt dit. Ze is niet alleen deskundig, maar kent het gebied ook goed. Het huis van haar moeder Imke Pot staat in Borgercompagnie. Dineke Pot geeft aan dat het samenvloeien van meerdere zoutputten in de bodem bij Veendam en Tripscompagnie geleid heeft tot grotere risico’s.
‘De Nedmag-productie is onverantwoord vanwege het ongecontroleerde van de zoutproductie en het laten samenvloeien van cavernes tot zo’n groot volume’, zegt ze. ‘Ervaring heeft geleerd dat het dak in 2018 niet sterk genoeg was. Was dit te verwachten? Mijns inziens wel. Er is niet goed over de consequenties nagedacht en de verleiding van meer winst door grotere zoutvolumes uit de bestaande putten was groot.’

'Bewust risico's genomen'

Ook andere deskundigen bevestigen haar lezing: de risico’s zijn voor lief genomen om het productieniveau te verhogen. ‘De productiesnelheid stond voorop, daarvoor hebben ze bewust risico’s genomen. Het idee dat je een put gewoon kunt sluiten en dan is het klaar, was de makkelijkste en goedkoopste aanname. Ze konden toen al niet met zekerheid uitsluiten dat een lek zou ontstaan’, zegt Adriaan Houtenbos, oud NAM-medewerker en sinds 2000 onafhankelijk specialist op het gebied van bodemdaling.
Nedmag geeft in een reactie aan dat economische redenen niet voorop stonden, maar dat veiligheid voorop staat. ‘Economie gaat echt niet voor veiligheid. De veiligheid van mens en milieu zijn de randvoorwaarden waarbinnen we opereren’, stelt directeur mijnbouw Abel Jan Smit.