Vier hightech bedrijven erbij: Oost-Groningen als filiaal van Silicon Valley

De laatste aanwinst is Google. De Amerikaanse internetgigant kocht begin juli een lap grond op het industrieterrein Hoogebrug, aan de oostkant van Winschoten. Google vestigt er mogelijk een datacenter.

Eind mei maakte het eveneens Amerikaanse Shine Medical Technologies, bekend in Veendam een fabriek voor nucleaire medicijnen te gaan bouwen. Een investering van 200 miljoen euro, goed voor tientallen banen, waaronder veel voor hooggeschoolden.

Daarvoor startte de - ook al - Amerikaanse fabrikant van waterstofauto’s Hyzon Motors samen met waterstofpionier Holthausen uit Hoogezand in de leegstaande hallen van het eens legendarische Newexco in Winschoten met de productie van vrachtwagens op waterstof. Duizend mensen zullen er uiteindelijk werken, denkt Hyzon.

En ten slotte opende PerkinElmer - inderdaad, Amerikaans van oorsprong - vorig jaar september een nieuwe vestiging in Winschoten om daar coronatestkits te produceren. Perkin Elmer doet dat aan de Kartonbaan, in de hallen waar voorheen Impag zat.

Oost-Groningen als filiaal van Silicon Valley. Vier aansprekende hightech bedrijven die samen goed zijn voor vele honderden banen. Voor een gebied waar de werkloosheid van oudsher tot de hoogste van het land behoort, zijn het welkome aanwinsten.

‘Het kan nog mooi worden’, reageert Wubbo Everts, projectmanager bij de Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland (NOM), die veelal nauw betrokken is bij de komst van buitenlandse bedrijven.

Maar je moet iedere vestiging wel op zich beoordelen, zegt Everts. De vier bedrijven kwamen elk om hun eigen redenen naar het oosten van de provincie. ‘Maar er is wel één gemeenschappelijke deler’, benadrukt de NOM-manager. ‘Oost-Groningen heeft namelijk ruimte.’

In het steeds vollere Nederland kan dat schaarse goed de aandacht van geïnteresseerde bedrijven de komende jaren wel eens vaker naar Oost-Groningen lokken, stelt Everts.

De komst van de bedrijven betekent in allerlei opzichten wat voor het gebied. Het is goed voor de uitstraling en het geeft de regio internationaal meer bekendheid, wat weer andere bedrijven kan lokken. ‘Het profiel wordt scherper’, aldus Everts. ‘Wij merken in onze acquisitie dat andere partijen partijen beter zien wat hier mogelijk is.’

Ook bij het NFIA, het Netherlands Foreign Investment Agency, het onderdeel van het ministerie van EZK dat internationale investeerders begeleidt, is Oost-Groningen volgens NOM-manager Everts nu nadrukkelijker in beeld.

De nieuwe ondernemingen bieden ook datgene waar de regio al zo lang naar smacht: banen. En dat nieuwe werk geeft - hopelijk - eveneens een impuls aan de sociaal-maatschappelijke ontwikkeling van Oost-Groningen.

Want niet alleen de werkloosheid is er hoog, het opleidingsniveau is er gemiddeld lager, de gezondheid van de inwoners is er minder goed, er wordt meer gerookt en de mensen zijn er vaker te dik. Tal van programma's en vele miljoen zijn ertegenaan gegooid, maar de effecten ervan zijn mager.

Everts: ’De komst van dit soort bedrijven kan indirect een positieve invloed hebben op leefgewoonten die er van generatie op generatie wordt doorgegeven.’

Maar al is de behoefte aan banen in Oost-Groningen er zeker, tegelijk is er ook een serieus tekort aan goed geschoolde arbeidskrachten. Hooggeschoolden zijn er schaars en moeten veelal uit de stad Groningen komen forenzen. Daarnaast is er een schreeuwend tekort aan mensen voor technische banen.

Er is kortom een stevige mismatch tussen vraag naar medewerkers en aanbod ervan. Het is iets waar ondernemers mee worstelen.

‘Ik juich de komst van de nieuwe bedrijven toe, ze passen goed bij Groningen als maakprovincie’, zegt directeur Jacques Ten Kate van eiwittenproducent DCP in Ter Apelkanaal. ‘Maar ik vraag me echt af waar in hemelsnaam ze de mensen vandaan gaan halen. Het is nu al zo verschrikkelijk moeilijk om medewerkers te vinden, zeker voor technische functies.’

Behalve de krapte op de arbeidsmarkt voor veel functies, signaleert Ten Kate nog een knelpunt. Een paar jaar geleden waren in Oost-Groningen volop woningen beschikbaar, maar die situatie is radicaal anders geworden.

‘Iedereen praat over woningnood in een stad als Amsterdam, maar wat daar gebeurt, is ook hier aan de gang. In een dorp als Musselkanaal zijn nauwelijks nog geschikte woningen te krijgen. Dat voordeel zijn we kwijt.’

Directeur Klaas Oolders van Hoza in Scheemda, fabrikant van rolcontainers, deelt de zorg van Ten Kate: ‘Dat bedrijven komen is een verheugende ontwikkeling, maar het verontrust me ook. De arbeidsmarkt is al enorm krap en we vissen allemaal in dezelfde vijver.’

Ook Thijs Helmers, directeur van de Interwinn Groep in Winschoten, weet hoe lastig het is om geschikte mensen te vinden, vooral wat hoger opgeleiden. ‘We zien nog altijd veel jongeren uit het gebied na hun opleiding naar de Randstad vertrekken’, aldus Helmers. ’Het is echt noodzaak dat bedrijven en hogescholen samen een plan maken om daar wat aan te doen.’

Niettemin ziet Helmers de buitenlandse bedrijven graag komen. ‘Of nu de zon economisch doorbreekt? Ik weet niet of het nou zo’n vaart loopt en we binnen een paar jaar hier vol zitten. Maar ik ben wel gelukkig met hun komst.’

Ook omdat lokale bedrijvigheid profijt heeft van de nieuwkomers, zegt Helmers. Zowel PerkinElmer als Hyzon doen volgens hem erg hun best ondernemingen in de buurt te betrekken. ‘Zo hebben wij de inrichting van PerkinElmer gedaan, ik zie de containers van Virol uit Winschoten op hun terrein staan en zo zijn er meer bedrijven uit de buurt betrokken. Dat is een mooie ontwikkeling.’

‘Natuurlijk geven de buitenlandse bedrijven de regio een oppepper’, zegt Jakob Zwinderman van de Innovatiehub Oost-Groningen (IHOG). ‘Het is fantastisch dat ze zich hier vestigen, maar de kracht om er een sterke regio van te maken moet eigenlijk uit het gebied zelf komen.’

De Innovatiehub Oost-Groningen zoekt het daarom in de eerste plaats in verbinding tussen het regionaal mkb, grote bedrijven als Avebe, Hempflax en Nedmag en de universiteit en hogescholen. ’Samen willen we innovaties bedenken, nieuwe business bouwen banen vanuit het gebied zelf creëren.’

Het is geen ‘tegengeluid’, benadrukt Zwinderman. ‘Laat die Amerikanen maar komen, ik word er ook enthousiast van. Zo worden we ook landelijk gezien. Maar kijk ook naar wat Google de regio echt oplevert aan banen. En vergelijk dat met wat we met Hempflax of Avebe doen aan doorontwikkeling van bouwmaterialen of voedingssupplementen. Daarmee zetten we de regio zelf aan de slag.'