Een jaar lang geen blazers bij ESD: zó zijn ze verholpen

Een blazer van ESD in 2019
Een blazer van ESD in 2019 © Wim Koridon
De lucht lijkt letterlijk en figuurlijk geklaard tussen omwonenden en ESD-SIC in Farmsum. Het is maandag precies één jaar geleden dat er een blazer was. Daarmee heeft het chemiebedrijf een hardnekkig probleem nu onder controle.
‘We zijn blij dat de blazers voorbij zijn, want het was best wel een heftige periode’, zegt Jan Wierenga uit Meedhuizen namens omwonenden.

Stof in omgeving

Al vanaf de start van het bedrijf in 1973 kampt het met blazers, stofexplosies van klein tot groot. Door de wind daalt het stof kilometers verderop neer in de omgeving. Het zorgt meestal voor een laag zwarte roet op auto's, kozijnen en schepen. Als dat gebeurt, krijgen getroffenen meestal een bon om de auto te wassen.
Roetdeeltjes op een boot in de haven van Delfzijl na een blazer
Roetdeeltjes op een boot in de haven van Delfzijl na een blazer © Martin Drent/RTV Noord
De kritiek op de blazers is de afgelopen jaren steeds verder toegenomen. Provincie, gemeente en omwonenden vinden de uitstoot van zulke grote hoeveelheden stof niet meer van deze tijd. Dat raakt in een stroomversnelling als na onderzoek door TNO in 2018 bekend wordt dat er mede tijdens blazers vezels vrijkomen die mogelijk kankerverwekkend zijn.
ESD jaar vrij van blazers

Moeilijke periode

Juist in het jaar dat ESD onder vuur ligt, zijn er meer dan gemiddeld veel blazers: 52. Dat is een lastige periode voor het personeel, vertelt medewerker Arnold Groenhagen: ‘Toen kreeg je elke week de vraag van familie en vrienden: heb je weer een blazer gehad? Het is altijd negatief in het nieuws. Dat was echt niet leuk.’
Ik heb meegemaakt dat het personeel hier huilend door de gang liep
Kor Mulder - Directie ESD
Ook directielid Kor Mulder ziet dan dat zijn collega’s het er moeilijk mee hebben. Terwijl ze de blazers onder controle willen krijgen, gaat het regelmatig mis: ‘Ik heb wel meegemaakt dat personeel huilend over de gang liep. Als het op een gegeven moment nog steeds niet lukt, word je ook wel moedeloos.’
De provincie Groningen voert dan ook nog eens de druk op. Als de uitstoot van de vezels niet stopt, moet ESD een dwangsom van maximaal 750.000 euro moeten betalen. Het personeel maakt zich zorgen, ook Groenhagen: ‘Ik dacht wel eens: als dit nog veel langer zou doorgaan, betekent dit misschien wel sluiting.’

Blazers lijken voorbij

Maar nu is de situatie heel anders. De dwangsom is definitief van de baan, nadat ESD een rechtszaak hierover won. Uit metingen blijkt dat de uitstoot onder de daarvoor gestelde wettelijke norm blijft. En sinds 19 juli 2020 is er geen blazer meer geweest. ‘We hebben nu de wind mee, het gaat echt goed’, zegt Groenhagen opgelucht.
Waarom zijn er nu geen blazers meer? In onderstaande animatie leggen we dat uit:
Zo voorkomt ESD blazers

Maatregelen

Volgens Mulder heeft het behoorlijk wat voeten in aarde gehad om het aantal blazers terug te dringen. Een stofexplosie heeft namelijk tal van oorzaken: storingen door vocht, de temperatuur en het afzuigen van vrijkomende gassen. ‘Als je in het productieproces meerdere dingen tegelijk aanpast, weet je niet welke maatregel nou precies effect heeft. Je moet weten wat werkt, dus veranderingen gaan niet snel.’
Mede door druk van de provincie heeft ESD de afgelopen jaren maatregelen doorgevoerd. Zo is het waterpeil verlaagd, om te voorkomen dat vocht een oven in sluipt. Daarnaast bleek uit de cijfers dat één van de 24 ovens bijna nooit is geblazen. Dat is een blauwdruk geworden voor de andere ovens op het terrein.
‘We werken nu veel nauwkeuriger’, zegt Groenhagen, één van de ploegleiders van de ovenbouw. Zijn medewerkers krijgen een checklist mee waar ovens aan moeten voldoen. Alles moet precies gelijk zijn. Wiskundigen hebben de juiste verhoudingen berekend. ‘Er is heel veel in geïnvesteerd. Dat we nu geen blazers meer hebben, geeft enorm veel rust’, zegt Groenhagen.
ESD-SIC vanuit de lucht
ESD-SIC vanuit de lucht © Steven Radersma/RTV Noord

Definitief einde aan blazers?

Is er nu definitief een einde gekomen aan de blazers? De directie heeft goede hoop: ‘We zitten er nu heel scherp bovenop. Daardoor ben ik ervan overtuigd dat we ook in de toekomst de blazers onder controle kunnen houden. Maar honderd procent uitsluiten kun je het nooit’, zegt Mulder. ‘Maar we zijn nu ontzettend blij en opgelucht.’
Omwonenden zijn in elk geval blij dat de blazers voorbij lijken te zijn. Wel vragen mensen zich af waar ze op dit moment nog aan worden blootgesteld. Wierenga blijft er namens de Adviesgroep Geur Delfzijl op hameren dat de metingen door blijven gaan: ‘Werkgelegenheid is essentieel voor dit gebied, maar gezondheid van mensen is nog belangrijker.’

Zwavelgeur

Blijft nog één ding over: de geur, dat is waar het onderzoek bij ESD jaren geleden mee begon. Wie in de buurt van het bedrijf komt, ruikt een zwavelachtige geur. Die is misschien minder geworden, maar nog niet weg.
Volgens Mulder zal dat de komende jaren nog wel zo blijven: ‘Dan zou je over moeten stappen op biologische grondstoffen. Dat is op dit moment nog niet te betalen. En dat moet niet leiden tot nieuwe procesverstoringen, want dan zijn we weer terug bij af.’
ESD maakt siliciumcarbide, een harde steensoort dat onder andere wordt gebruikt voor schuurpapier, roetfilters voor dieselmotoren of zonnepanelen. Het bedrijf heeft hiervoor ovens in de buitenlucht. Bij het bedrijf werken circa honderd mensen.