Ontwerper synagoge krijgt eigen tentoonstelling

De synagoge is gebouwd in 1906. Tijdens de oorlog werd het pand gesloten door de Duitse bezetter. De Joodse gemeente verkocht het pand in 1952, waarna het dienst deed als onder meer een wasserij. Na een paar jaar leegstand vond de gemeente het midden jaren 70 tijd om het pand aan de Folkingestraat aan te pakken. Het gebouw werd aangekocht en gerestaureerd en er bleef zelfs nog wat geld over. En dat werd aan ontwerper Piet Cohen gegeven om de inrichting van de synagoge te bepalen.

'Ik had het geluk dat mijn ontwerp er in één keer doorheen kwam. Normaal is zoiets altijd strijd, maar dit ging in volledige harmonie', herinnert Cohen zich.

Hij had de opdracht gekregen om de sjoel - het gebedshuis - kleiner te maken. Voor de holocaust konden daar 600 mensen zitten. 'Ik moest het aantal zitplaatsen reduceren tot 120', zegt Cohen. 'En zelfs dat was al veel voor het aantal leden van de gemeenschap.'

Emotioneel gezien had Cohen geen band met de Groningse gemeenschap. 'Ik ben hier niet opgegroeid, dus in die zin deed het me niet zoveel. Maar dat ik het aantal plaatsen zo moest reduceren, vond ik wel een pijnlijk idee.'

Het stelde de ontwerper voor een uitdaging: hoe creëer je intimiteit in zo'n groot gebouw. 'Door delen af te schermen is dat goed gelukt', concludeert hij veertig jaar na dato. Hij bouwde een stalen lichtconstructie, die functioneert als een doorzichtige koepel die boven de 120 zitplaatsen hangt.

Een van de mooiere dingen in de synagoge vindt Cohen de ark, de kast waar de torah in opgeborgen ligt. 'Deze is helemaal met koper omgeven, heel bijzonder. Dat heb ik nog nergens gezien.'

Vanwege het veertigjarig jubileum van de restauratie van de synagoge wordt Cohen geëerd met een expositie. Naast aandacht voor de totstandkoming van de Groningse sjoel zijn ook andere ontwerpen van de geboren Arnhemmer te zien.

Een bijzonder object is een complete mobiele loofhut (soeka) van bijna 2,5 meter hoog. Dit exemplaar doet nog steeds jaarlijks dienst tijdens het Loofhuttenfeest (Soekot).