Hoge gasprijs raakt boeren aan alle kanten: 'Nooit eerder vertoond, dit is echt een extreme situatie'

Daarnaast is de prijs van kunstmest geëxplodeerd. Sterker nog: momenteel is kunstmest nauwelijks of niet meer te krijgen. 'Dit is nog nooit eerder vertoond, dit is echt een extreme situatie', vertelt Terry van Loon van groothandel in meststoffen Triferto in Doetinchem. 'Ik wil nog niet zeggen dat er paniek is, maar ongekend is dit wel'.

Kunstmest wordt gemaakt met hoofdbestanddelen gas en ammoniak. De gasprijs gaat door het dak, maar ook de ammoniakprijs rijst de pan uit. En dat maakt kunstmest extreem duur. '2008 was ook een extreem jaar. Toen stegen de prijzen ook flink naar vierhonderd euro per ton, maar daar zitten we nu al overheen. In 2008 daalde de prijs ook weer snel, maar dat kan nu wel eens anders zijn', aldus Van Loon.

Daarbij komt dat de groothandel momenteel ook geen kunstmest kan leveren aan de landbouwers. De fabrieken in onder meer Geleen, Sluiskil en Antwerpen hebben de productie (soms deels) stilgelegd, omdat door de stormachtige gasprijs het maken van kunstmest duurder is dan het oplevert. 'Fabrieken besluiten nu de machines stil te zetten om bijvoorbeeld groot onderhoud te gaan doen in afwachting van dalende prijzen', legt Van Loon uit.

De vertegenwoordiger zit al twintig jaar in het vak en heeft dit nog nooit bij de hand gehad, maar hij weet ook niet waar dit naartoe gaat. 'Door de corona en de dalende economie was er weinig vraag, maar nu gaat de wereldeconomie met sprongen vooruit en is de vraag naar kunstmest ineens enorm. Het is helemaal uit balans en niet alleen in de kunstmest. Dit raakt ook andere sectoren.'

Geluk is dat het momenteel geen seizoen is om kunstmest te strooien. 'De boeren strooien in het voorjaar. Nu mag er niet eens gestrooid worden, maar veel boeren leggen al vast een voorraad aan voor het komend jaar, maar dat kan nu niet', aldus Van Loon.

Boeren kunnen dus geen kunstmest kopen, en als dat wel kan tegen extreme prijzen. Landbouwer Peter Anema uit Middelstum wilde, zoals hij elk jaar doet, kunstmest inkopen voor het volgende jaar. 'Ik kreeg bij de leverancier twee keer nul op het rekest. Vorige week keek ik naar de prijs van kunstmest. Die is in vergelijking met vorig jaar verdubbeld.'

Vooralsnog maakt Anema zich geen zorgen omdat de kunstmest pas in het voorjaar uit wordt gestrooid. 'Maar je weet niet waar dit eindigt. Dat voelt niet goed.' Boerenorganisatie LTO Noord maakt zich ernstige zorgen over de situatie. Regiobestuurder Tineke de Vries: 'De prijs en leveringszekerheid van kunstmest is één, maar de die enorme stijging van de gasprijs is nog veel zorgelijker. Als akkerbouwers zijn wij grootverbruiker doordat we moeten sorteren koelen en drogen. Daar is veel energie voor nodig.'

Volgens De Vries kunnen zij de energiekosten niet doorberekenen in bijvoorbeeld de aardappelen en graan. 'Ín de glastuinbouw is het helemaal erg. Die sector heeft nog meer energie nodig. Dus je kan wel nagaan wat dat voor de tuinbouwers betekent.' De extreme prijs en het gebrek aan kunstmest is dus niet het eerste probleem voor de regiobestuurder, tevens boerin uit het Friese Hallum. 'We hebben nog de tijd tot volgend voorjaar. Als de kunstmestprijs en het gebrek er aan dan nog niet opgelost is, hebben we wel een probleem. Dan moeten we overgaan op organische meststoffen met alle onzekerheden van dien.'

De prijs van gas en de onzekerheid of er nog voldoende gas geleverd wordt, houdt de boeren het meest bezig. 'De eerste energieleverancier (DGB, red.) is al failliet. Je moet dan een nieuw contract afsluiten bij een ander energiebedrijf en dan betaal je de hoofdprijs.' De boeren hebben het flink te verduren en dat hakt erin. 'Het enige wat je kan doen is de moed erin houden', aldus regiobestuurder Tineke de Vries van LTO Noord.