Documentaire over windmolenverzet: 'Er zijn ongelukken gebeurd in de Veenkoloniën'

Een still uit de film 'Tegenwind, Het Verdriet van de Veenkoloniën'
Een still uit de film 'Tegenwind, Het Verdriet van de Veenkoloniën' © Omroep Human
Drie jaar lang filmde Kees Vlaanderen voor omroep Human de strijd tegen de windmolens in de Veenkoloniën. 'Tegenwind, Het Verdriet van de Veenkoloniën' is een film uit het perspectief van de burgers. 'Het is diep tragisch wat die mensen is aangedaan', zegt de regisseur.
'Het is een film geworden over goedwillende burgers die zich niet gehoord en gezien voelen. Het verzet wordt steeds harder, radicaler en cynischer. Deze mensen zijn al het vertrouwen in de overheid kwijtgeraakt en zijn dingen gaan doen die ze anders nooit hadden gedaan. Dat is het grote verdriet van de Veenkoloniën', aldus Vlaanderen.

Boeren, burgers en bestuurders

Het oorspronkelijke idee voor de film kende drie perspectieven: boeren, burgers en bestuurders. 'Maar de boeren wilden niet meewerken. Voor hen viel er ook niks te halen. Die voelden aan dat ze gingen winnen', zegt Vlaanderen.
We vertellen echt het verhaal van de burgers in het gebied
Kees Vlaanderen - documentairemaker
De kant van de bestuurders vond Vlaanderen ook interessant. 'Daar wilden we eigenlijk de focus leggen. Die lokale bestuurders kregen te maken met de Rijkscoördinatieregeling aan de ene kant en met onrust van de eigen bevolking aan de andere kant. Een lastig dilemma.'
Een still van Jan Nieboer in de film 'Tegenwind, Het Verdriet van de Veenkoloniën'
Een still van Jan Nieboer in de film 'Tegenwind, Het Verdriet van de Veenkoloniën' © Omroep Human

Vertrouwen winnen

Toch kiest Vlaanderen ervoor om het verhaal vanuit de bevolking te vertellen en de rol van de politiek slechts in fragmenten te laten zien. 'Ik had erg intensief contact met de bewoners. In dat opzicht is een documentaire ook net iets anders dan een journalistieke productie. We vertellen echt het verhaal van de burgers in het gebied.'
Vlaanderen filmt op verschillende plekken in de Veenkoloniën maar uiteindelijk kan hij niet om Meeden heen. De komst van Windpark N33 splijt het dorp en het protest verhardt.
'Als je zo'n film wilt maken moet je het vertrouwen winnen van de bevolking en trek je heel intensief samen op. Aan de andere kant moet je toch ook een zekere, professionele afstand bewaren. Dat is een dilemma waar je als documentairemaker eigenlijk altijd wel mee te maken hebt.'
Bekijk hier het gesprek met regisseur Kees Vlaanderen in Noord Vandaag:
Documentaire over windmolenverzet

Aanhouding Jan Hendriks en Jan Nieboer

Een belangrijk moment in de film is de aanhouding van de twee hoofdrolspelers: Jan Hendriks en Jan Nieboer. De twee worden opgepakt voor betrokkenheid bij het dumpen van asbest en het versturen van dreigbrieven.
'Ja, dat is een enorme wending en voor de film natuurlijk interessant', zegt Vlaanderen. 'Ik weet niet of ze het gedaan hebben en dat maakt me eigenlijk ook niet uit. Zelf ontkennen ze er betrokken bij te zijn geweest, maar als zij het niet hebben gedaan dan waren het wel anderen. Het illustreert heel goed hoe het verzet tegen de windmolens escaleerde.'
Jan Hendriks in een still uit de film 'Tegenwind, Het Verdriet van de Veenkoloniën'
Jan Hendriks in een still uit de film 'Tegenwind, Het Verdriet van de Veenkoloniën' © Omroep Human
'Het is diep tragisch. Dit zijn niet de mensen waarvan je dit soort acties zou verwachten. Mensen waren zo getergd. Er was zo veel kwaadheid en boosheid. Ik heb zelf het gevoel dat er ongelukken zijn gebeurd. Ja, er zijn ongelukken gebeurd in de Veenkoloniën.'

Toeslagenaffaire en aardbevingsproblemen

Vlaanderen ziet de film in een breder perspectief. Hij vergelijkt de kwestie van de Veenkoloniën met die van de toeslagenaffaire en de aardbevingsproblematiek in Groningen. 'Ook daarvan is iedereen overtuigd dat er grote fouten zijn gemaakt, maar is dit de laatste keer geweest? Daar ben ik niet zeker van. Als je de energievoorziening overlaat aan de marktpartijen krijg je toch dat er grond wordt geronseld bij boeren tegen zulke aantrekkelijke prijzen dat ze dat eigenlijk niet kunnen weigeren. Het gaat hier wel om een nutsvoorziening, die voor iedereen van belang is. De regie zou daarbij mijns inziens toch bij de overheid moeten liggen.'
De film trekt de komende maanden door het land en zal ook op plekken te zien zijn waar nieuwe plannen zijn voor windmolenparken.
Dinsdagavond 12 oktober is er om 20.00 uur een voorvertoning van de film in het Forum in de stad Groningen. De makers en de hoofdrolspelers gaan na de film met elkaar in gesprek.

Op 24 oktober is de officiële première in Theater vanBeresteyn in Veendam. Een week later is de film te zien op televisie bij omroep Human. De uitzending op NPO2 start om 20.25 uur.

RTV Noord heeft Jan Hendriks gedurende zijn strafrechtelijk proces altijd Jan H. genoemd om zijn privacy te waarborgen. Aangezien hij in de documentaire weer met volle naam wordt genoemd doet RTV Noord dit ook.