Boeren en industrie vrezen nitraatregels: 'Tot 30 procent minder aardappelen en bieten'

Nederland is verplicht elke vier jaar een actieprogramma op te stellen om de waterkwaliteit te verbeteren. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft samen met het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat hiervoor een nieuw voorstel gemaakt: het 7e actieprogramma Nitraatrichtlijn.

Die nieuwe nitraatrichtlijn komt erop neer dat boeren eens in de vier, en vanaf 2027 zelf eens in de drie jaar, een 'rustgewas' moeten zaaien. Een boer mag dan geen bieten of aardappelen telen. Rustgewassen kunnen stikstof in de grond binden en zorgen voor een gezondere bodem en meer biodiversiteit. Maar de boer verdient minder aan dergelijke gewassen en kan hierdoor een stuk minder aardappelen en bieten telen.

Ook de regels voor de zogeheten 'vanggewassen' worden veranderd. Die gewassen, vaak een groenbemester, moeten vóór 1 oktober worden gezaaid. Dus moeten de bieten en aardappelen voor die datum de grond uit. Dat betekent dat bieten en aardappelen veel vroeger worden geoogst.

Een vanggewas wordt na het hoofdgewas (bieten of aardappelen, bijvoorbeeld) geteeld en gaat de uitspoeling van meststoffen, met name nitraat, tegen.

Daarnaast zouden boeren twee meter brede bufferstroken moeten aanhouden langs watergangen. Dat zijn stroken grond die niet worden bemest.

Directeur Agrarische Zaken Gert Sikken van Cosun zegt dat invoering van de richtlijn tot twintig procent minder aanvoer leidt. 'Bovendien moeten alle bieten dan in een kortere periode worden geoogst, daar zijn meer landbouwmachines voor nodig.’

Hij vervolgt: ‘Daar komt nog bij dat veel boeren hun bieten langer moeten bewaren voordat ze worden opgehaald. Al met al heeft de boer daardoor ongeveer €1500 minder opbrengst per hectare. Dat heeft een enorme impact. De teelt van suikerbieten is dan misschien niet meer interessant.’

Volgens Sikken kan dit tot gevolg hebben dat de teelt en de verwerking van suikerbieten niet meer economisch rendabel is.

Net als bij Cosun heerst ook bij aardappelconcern Avebe de opperste staat van paraatheid na het bekend worden van de nieuwe nitraatrichtlijn. Volgens woordvoerder Marieke Kanon heeft met name het verplicht vroeg inzaaien van vanggewassen grote gevolgen.

‘Normaal gesproken wordt tachtig procent van de oogst na 1 oktober gerooid. Vóór die datum zijn veel aardappelen nog niet volgroeid en is het zetmeel- en eiwitgehalte lager.’

Dit kan volgens haar leiden tot een opbrengst die dertig procent lager is dan normaal. 'Er moet nog een impactanalyse van de financiële gevolgen worden gemaakt. Wel is duidelijk dat de gevolgen gigantisch zullen zijn.’

Kanon wijst er verder op dat het gaat om een generieke maatregel, die geldt voor alle boeren in Nederland, terwijl het nitraatprobleem op de zandgronden in onze regio veel minder speelt.

‘Als je dit plan hoort zeg je: dit kan toch niet waar zijn? Maar het is wel waar', zegt Tineke de Vries namens boerenorganisatie LTO Nederland. ‘Toen de ministeries dit plan over de schutting gooiden hebben wij gelijk gezegd: Dit is ontwrichtend, onhaalbaar en onbetaalbaar.’

Volgens De Vries hebben agrarische organisaties, Cosun, Avebe en de Rabobank de handen ineen geslagen om met een goed alternatief plan te komen: ‘Het gaat dan om gebiedsgerichte maatregelen met een goede onderbouwing.'

Eind dit jaar moet het nitraatplan van Schouten worden ingediend in Brussel. Tot 18 oktober kan er gereageerd worden op de concept-nitraatrichtlijn. LTO Nederland heeft boeren en burgers opgeroepen te reageren, door middel van een modelbrief.