Groninger archeologen bewijzen het: Vikingen ontdekten Amerika

Een reconstructie van het Vikingkamp bij L’Anse aux Meadows
Een reconstructie van het Vikingkamp bij L’Anse aux Meadows © Wikipedia/Andre Carrotflower
Columbus was in 1492 niet de eerste Europeaan die in Amerika aankwam, want de Vikingen waren daar al in 1021. Dat blijkt uit onderzoek van Groningse archeologen die een door de Vikingen in Amerika gekapte boom nauwkeurig hebben weten te dateren.
In 1021, precies 1000 jaar geleden, kapten de Noorse Vikingen een boom op Newfoundland, aan de Noordoostkust van het huidige Canada. Resten van deze boom zijn eeuwenlang in de veengrond bij een Vikingnederzetting bewaard gebleven.
De Groningse archeologen Margot Kuitems en Michael Dee zijn er nu in geslaagd om deze stukken hout exact te dateren door twee wetenschappelijke technieken te combineren. Zo valt vandaag te lezen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

De legende van de Vikingen in Amerika

Het was al langer bekend dat 'de ontdekking' door Columbus in 1492, niet het eerste bezoek van Europeanen aan Amerika was. De Vikingen waren via IJsland en Groenland al eerder in Amerika geweest.
In Newfoundland is zelfs een nederzetting van die Vikingen terug gevonden, L’Anse aux Meadows geheten, maar wanneer die Vikingen daar leefden was nog altijd onduidelijk. De stukken hout die in de grond zijn gevonden hebben nu het antwoord gegeven. Omdat daar sporen op zitten van metalen bijlen en de oorspronkelijk bewoners van Amerika geen metaal kenden moet de boom waar het hout uitkomt, wel gekapt zijn door de Vikingen.
Een reconstructie van het Vikingkamp bij L’Anse aux Meadows
Een reconstructie van het Vikingkamp bij L’Anse aux Meadows © Wikipedia/Andre Carrotflower

C-14-methode en jaarringen tellen

Via de zogenaamde C-14-methode waarin het verval van koolstofatomen wordt gemeten kunnen archeologen voorwerpen dateren. Probleem is dat deze methode een marge heeft van een paar honderd jaar.
Soms is de concentratie van de koolstofatomen door een uitbarsting op de zon extra hoog en dan kun je deze pieken in oude voorwerpen terugvinden. De stukken hout die de archeologen op Newfoundland vonden bevatten zo'n piek uit het jaar 993.
Vervolgens is deze kennis gecombineerd met een andere archeologische techniek: het tellen van de jaarringen van bomen. Die jaarringen hebben, door de afwisseling van natte of koude zomers en zachte of strenge winters een uniek patroon. Door ze te tellen vanaf de C-14-piek in 993 kun je dan het jaar waar de boom gekapt is terugvinden en dat was in dit geval 1000 jaar geleden, in 1021. Zo hebben de Groninger archeologen voor het eerst een exact jaartal weten te koppelen aan het verblijf van Vikingen in Amerika.

Wat deden de Vikingen daar in Newfoundland?

Pas in de jaren zestig van de vorige eeuw is de Vikingnederzetting bij L’Anse aux Meadows ontdekt. Het is het eerste en nog steeds enige bewijs voor de aanwezigheid van de Vikingen in Amerika. Voor die tijd was het onduidelijk of de sages over de Vikingtochten naar Groenland en Vinland wel klopten.
Archeologen gaan er nu vanuit dat de nederzetting bij L’Anse aux Meadows een soort doorgangskamp was voor reizen die de Vikingen maakten vanaf Groenland naar het nog nooit gelokaliseerde Vinland (Wijnland) dat ergens, een paar honderd kilometer meer naar het zuiden, moet liggen. In het kamp bij L’Anse aux Meadows zijn walnoten gevonden die net als druiven in het warmere zuiden groeien. Waar Vinland lag en waar die walnoten vandaan komen is nu het volgende raadsel dat de archeologen op moeten lossen.