Nationale ombudsman is het zat: 'Pak gasproblematiek aan als crisis!'
Het aardbevingsgebied moet als crisisgebied aangemerkt worden, de overheid moet burgers vertrouwen en meer naar hen luisteren. Het is een greep uit de boodschap die Nationale ombudsman Reinier van Zutphen meegeeft aan het nieuw te vormen kabinet om de problemen in Groningen eindelijk eens op te lossen.
In 2017 schreef Van Zutphen een rapport met daarin zes aanbevelingen om Groningers te helpen. Vier jaar later moet hij tot de droevige constatering komen dat er bar weinig met zijn aanbevelingen is gebeurd.
'Ze zijn nog steeds actueel', vertelt Van Zutphen. 'Ze zijn niet integraal uitgevoerd, de overheid heeft er onvoldoende haar voordeel mee gedaan en de burgers worden tekort gedaan.'
Geïrriteerde ombudsman
Als hem gevraagd wordt wat hij daar van vindt, slaakt hij een diepe zucht. Hij oogt geïrriteerd. Met een somber gezicht zegt hij: 'Ik ben ook geïrriteerd. Want ik merk dat wat we in 2017 zeiden soms een beetje symbolisch is omarmd, maar er is maar heel beperkt iets mee gebeurd. Er is veel te weinig gerealiseerd.'
Natuurlijk zijn er dingen bereikt, erkent de Nationale ombudsman. De gaskraan gaat dicht en individuele bewoners her en der zijn er op vooruit gegaan. Maar het grote plaatje deugt volgens Van Zutphen nog altijd niet.
Het moet eens afgelopen zijn met steeds maar de spelregels veranderen
'We zien nog steeds veel te veel verkeerde voorbeelden. Mensen worden in de steek gelaten, lopen vast in procedures. Ja, dan slaak je inderdaad een hele diepe zucht als dit zo naar voren komt.'
Harder praten en gebarentaal
Waren die aanbevelingen uit 2017 dan aan dovemansoren gericht? En wat geeft Van Zutphen het vertrouwen dat er nu wel naar hem geluisterd wordt? 'Ik blijf net zo lang zeuren tot het opgelost wordt. De aanhouder wint. Ik kan niet veel anders dan heel hard praten tegen die dovemansoren. En anders beheers ik ook wel wat gebarentaal.'
'Herstel het vertrouwen van de burgers'
De Nationale ombudsman roept in een nieuw rapport de overheid nu op om de relatie met burgers aan te gaan en hun vertrouwen te herstellen en daarnaast het aardbevingsgebied aan te merken als crisisgebied. Dit is zijn boodschap aan de overheid:
• Doorbreek de vicieuze cirkel. De burger moet voorop staan, niet rechtmatigheid.
• Wees eerlijk en duidelijk. Communiceer op een gelijkwaardige manier met bewoners.
• Treed op als één loket. Zorg ervoor dat de burgers weten waar ze moeten zijn en wanneer.
• Bied regelingen waarvoor bewoners in aanmerking komen proactief aan.
• Geef bewoners inspraak. Behandel hen als gelijkwaardige partner.
• Vertrouw bewoners. Stop met wantrouwen en breng de kosten van experts en juristen in balans met de vergoedingen die uitgekeerd worden.
• Zet vaart achter de versterking. Zorg ervoor dat Groningers veilig zijn.
• Vergoed de schade ruimhartig en neem gedoe over bouwkosten weg.
• Investeer in de toekomstige leefbaarheid. Bied een nieuw en hoopvol perspectief aan Groningers voor de toekomst.
De Nationale ombudsman roept in een nieuw rapport de overheid nu op om de relatie met burgers aan te gaan en hun vertrouwen te herstellen en daarnaast het aardbevingsgebied aan te merken als crisisgebied. Dit is zijn boodschap aan de overheid:
• Doorbreek de vicieuze cirkel. De burger moet voorop staan, niet rechtmatigheid.
• Wees eerlijk en duidelijk. Communiceer op een gelijkwaardige manier met bewoners.
• Treed op als één loket. Zorg ervoor dat de burgers weten waar ze moeten zijn en wanneer.
• Bied regelingen waarvoor bewoners in aanmerking komen proactief aan.
• Geef bewoners inspraak. Behandel hen als gelijkwaardige partner.
• Vertrouw bewoners. Stop met wantrouwen en breng de kosten van experts en juristen in balans met de vergoedingen die uitgekeerd worden.
• Zet vaart achter de versterking. Zorg ervoor dat Groningers veilig zijn.
• Vergoed de schade ruimhartig en neem gedoe over bouwkosten weg.
• Investeer in de toekomstige leefbaarheid. Bied een nieuw en hoopvol perspectief aan Groningers voor de toekomst.
Van Zutphen wil dus dat de situatie in Groningen een crisis wordt genoemd en ook als een crisis wordt aangepakt. 'Het is tijd om te zeggen: het is nu afgelopen met die versnippering. Mensen hebben één loket nodig. En het moet afgelopen zijn met steeds maar de spelregels veranderen. Dat is niet te volgen en ieder vertrouwen in de overheid is weg als je iedere zoveel maanden de spelregels veranderd.'
Onwil of onkunde?
Ook het Staatstoezicht op de Mijnen roept al langer om een crisisaanpak in Groningen. De overheid wil daar tot op heden niet in mee. Is dat onwil of onkunde?
'Het is onkunde en onmacht, denk ik', zegt Van Zutphen. 'En dat is een heel tragisch antwoord. Want dan kunnen ze het dus gewoon niet. Het is in de toeslagenaffaire hetzelfde. Was het maar onwil, dan wisten ze tenminste wat ze moesten doen. Dit is veel erger.'
Weinig hoop op verbetering
'Ik ben niet zo hoopvol', bekent Van Zutphen. 'Ik bereid me er op voor dat ik nog heel veel jaren moet volhouden voordat er echt iets te merken valt in Groningen. Het stokt zodra de overheid er bij komt kijken. De overheid heeft op allerlei terreinen gedacht dat ze het beter weten dan de mensen zelf. De overheid leidt aan de ziekte van het beter weten. Dat is zo hardnekkig. Vraag aan de mensen wat nodig is. Luister naar de burger.'
Ik wil van de overheid horen dat hier onherstelbare schade is toegebracht
Daarvoor is noodzakelijk dat de overheid burgers vertrouwt. Daar zit volgens de Nationale ombudsman de crux. Nu wantrouwt de overheid de burger en ondertussen verschuilt ze zich volgens Van Zutphen achter wetten, regels en berekeningen. 'Het zal niet eenvoudig zijn om op korte termijn het vertrouwen te herstellen, maar de eerste stap is aan de overheid.'
Niet loslaten
'Ik wil van de overheid horen dat hier onherstelbare schade is toegebracht en dat de problemen opgelost gaan worden. En wat te denken van de kinderen in Groningen. Die zijn zo getraumatiseerd. Daar maak ik me steeds meer zorgen over. Ik vrees dat deze schade nog jaren merkbaar is in de ontwikkeling van personen.'
Of zijn stevige woorden deze keer wel genoeg uithalen? Hij weet het niet. 'Maar ik heb Groningen beloofd dat ik niet los laat. Dus ik laat niet los.'
